أسس الحدود و التعزيرات

أسس الحدود و التعزیرات
أسس الحدود و التعزیرات
پدیدآوران	تبریزی، جواد (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. برگزیده
ناشر	مطبعه مهر
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1417 ق
چاپ	1
موضوع	تعزیرات (فقه) حدود (فقه) حقوق جزا (فقه) فقه جعفری - قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏195‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏ت‎‏2‎‏الف‎‏5
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf
	v; t; e;

أسس الحدود و التعزيرات جلد دوم از سلسله دروس خارج آیت‌الله میرزا جواد تبريزى است كه بر مبناى متن شرائع الاسلام سامان يافته و در آن احكام و مسائل مربوط به حدود و تعزيرات تحقيق شده است.

ساختار

شرحى تفصيلى و تعليماتى - استدلالى بر فتاوى، احكام و مسائل محقق حلى در شرائع الاسلام است كه به دليل طبقه بندى مناسب مباحث و توجه به فروعات مبتلى به در زندگى اجتماعى و فردى مورد توجه آیت‌الله تبريزى قرار گرفته است. کتاب دارای دو قسمت حدود^[۱] و تعزیرات^[۲] است، بخش حدود دارای 6 باب و بخش تعزیرات در سه باب تفسیم بندی شده است.در هر مبحث در ذيل متن، تعاريف اصطلاحات، ادله فقهى و فروعات بررسى شده و با تكيه بر وسائل الشيعه مستندات هر حكم و نحوه استنباط و استخراج حكم فقهى تبيين شده است.

گزارش محتوا

ابتدا تعريف حد و تعزير مورد مناقشه قرار گرفته و اشكالات تعريف محقق حلى بيان شده است^[۳]. محقق حلى حد را به هر عقوبت تعيين شده و تعزير را به عقوبت‌هاى معين نشده تعريف كرده است كه مؤلف با نقل عبارتى از مسالك، مقدر و معين نبودن تعزيرات را نپذيرفته و با ذكر مثال‌هایى مشخص ساخته كه تقدير در برخى از تعزيرات وجود دارد.

در ادامه افزون بر شواهد و مثال‌هاى منقول از مسالك، مثال‌هاى فقهى ديگرى از سوى مؤلف شناسايى شده است. اسباب حد و تعزير در ادامه بررسى گرديده^[۴] و اين‌جا نيز در اسباب تعزير بر صاحب شرائع ايراد وارد شده است.

در مسائل و فروعات حد به تفصيل از حد زنا ^[۵]و آنچه در حكم زناست، حد قذف^[۶]، حد شرب خمر^[۷]، حد سرقت ^[۸]و حد قطع طريق بحث شده و احكام و مسائل آن بررسى شده است. در منابع فقهى و ادله احكام برای هر یک از جنايت‌ها، مجازات‌هاى معينى معرفى شده است. نویسنده ضمن بررسى و توضيح نظريات صاحب شرائع از احاديث و آياتى كه مستند این حدود قرار گرفته‌اند و نحوه دلالت و کیفیت استنباط حكم فقهى از آنها بحث كرده و به مقايسه میان مدلولات ادله فقهى پرداخته است. تكيه اصلى نویسنده بر روايات كتاب وسائل الشيعه است و اعتنايى به دليل عقل و اجماع ندارد.

در مبحث زنا از موجبات حد زنا، تعريف زنا^[۹]، غير ذى حشفه، شروط حد زنا، نقش علم به حرمت، اختيار، بلوغ، دخول، تمكن، آزادى و ديگر شرايطى كه موجب تحقق حد زنا مى‌شوند و در راستاى طرح این شرايط از مفهوم شبهه، اكراه، دعوى زوجيت، زناى فرد كور بحث شده است و از مبانى فقهى استنباط شده كه دعوى زوجيت موجب سقوط حد است. ادله مختلف ثبوت زنا از اقرار، بينه و شهادت بررسى شده و کیفیت انجام هر كدام از این دلايل تشريح گرديده است.

اقسام حد زنا و زنا با محارم نسبى و سببى، زنا با محارم رضاعى و ديگر اشكال زنا و نيز حد هر كدام با تحقيق در روايات مربوطه و کیفیت اجراى مجازات‌ها تحليل شده و فروعات متعددى طرح شده است.

باب بعدى به لواط^[۱۰]، حق و قيادت كه از توابع مبحث زنا هستند به همراه مسائل و ادله فقهى و مجازات خاص هر یک ارائه شده است. شرط مهم ديگر در پذيرش شاهد، طهارت مولد است كه مستندات متعددى از روايات در اهمیت این شرط طرح شده سپس احكام يد و نقش آن در اثبات مالكيت تبيين گرديده است. در مبحث سوم از موجبات حد قذف،^[۱۱] مصاديق قذف، شرايط قاذف، مقذوف و احكام و مسائل هر كدام از این فروعات و تشريح سنت و سيره پيامبر و ائمه و روايات بحث شده است.

سب النبى^[۱۲] و سب ائمه^[۱۳] و مدعیان نبوت^[۱۴] و سحر^[۱۵] در ذيل مبحث قذف مطرح شده و به عنوان گناهانى كه مجازات معين و مقدر شرعى دارند، مورد بررسى قرار گرفته‌اند.

در باب چهارم ضمن معرفى موجبات شرب خمر و مفهوم مسكر از حد شرب خمر و احكام فقاع و احكام عصير عنبى و نحوه اجرا و انجام حد و مجازات مربوطه بحث شده است^[۱۶].

باب پنجم درباره سرقت و احكام، شرايط و تكرار سرقت مى‌باشد^[۱۷].

از فروعات این باب مشخص است كه در روايات و سنت معصومین شرايط سخت‌گیرانه‌اى جهت قطع دست دزد در نظر گرفته شده و توجه به این شرايط مشخص مى‌سازد كه مفهوم سرقت موجب حد، به آسانى قابل تحقق نيست.

در باب بعدى از مجازات محارب و کیفیت اجراى آن و تعذيب محارب سخن رفته ^[۱۸]و بخش بعدى به تعزيرات اختصاص يافته^[۱۹] و در سه مبحث از احكام مرتد^[۲۰]، احكام وطى بهيمه^[۲۱] و استمنا^[۲۲] بحث شده و مبحث پایانى به دفاع مشروع^[۲۳] اختصاص يافته است.

پانويس

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب

وابسته‌ها

تعزیر و گستره آن

التعزير، احكامه و حدوده

أنوار الفقاهة: كتاب الحدود و التعزيرات

فقه الحدود و التعزيرات

پرسش و پاسخ‌های احکام قضایی بر مبنای قرآنی (قصاص، دیات، حدود، تعزیرات و...)

[1] ر.ک: متن، ص13

[2] ر.ک: همان، ص407

[3] ر.ک: همان، ص7

[4] ر.ک: همان، ص10

[5] ر.ک: همان، ص15

[6] ر.ک: همان، ص225

[7] ر.ک: همان، ص273

[8] ر.ک: همان، ص309

[9] ر.ک: همان، ص15

[10] ر.ک: همان، ص 177

[11] ر.ک: همان، ص225

[12] ر.ک: همان، ص257

[13] ر.ک: همان، ص259

[14] ر.ک: همان، ص261

[15] ر.ک: همان، ص262

[16] ر.ک: همان، ص273

[17] ر.ک: همان، ص309

[18] ر.ک: همان، ص380

[19] ر.ک: همان، ص407

[20] ر.ک: همان، ص 409

[21] ر.ک: همان، ص 443

[22] ر.ک: همان، ص454

[23] ر.ک: همان، ص457

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]