أسانيد کتاب الکافی: تهذیبها و ترتیبها و توحیدها و تمییز المشترک منها
| أسانيد كتاب الكافي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کلینی، محمد بن یعقوب (نویسنده)
دریاب نجفی، محمود (مصحح) بروجردی، سید حسین (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | أسانيد کتاب الکافي: تهذيبها و ترتيبها و توحيدها و تمييز المشترک منها
تهذيبها و ترتيبها و توحيدها و تمييز المشترک منها دليل اسانيد الکافي حياه سيد الطائفه... السيد آقا حسين الطباطبائي البروجردي ره اسانيد کتاب الکافي. فهرست |
| ناشر | مؤسسة آية الله العظمي البروجردي |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1385ش. |
| چاپ | چاپ اول |
| شابک | 978-964-2832-12-5 |
| موضوع | کليني، محمد بن يعقوب، - 329ق. الکافي
محدثان شيعه - سرگذشت‌نامه بروجردي، حسين، 1253 - 1340 - سرگذشت‌نامه بروجردي، حسين، 1253 - 1340. اسانيد کتاب الکافي - فهرستها |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | /ب4الف5 / 115 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
أسانيد كتاب الكافي، تتمه و تکمله کتاب رجالی «تجريد أسانيد الكافي وتنقيحها»، نوشته آیت‌الله سید حسین طباطبایی بروجردی (متوفی 1380ق) است که خود شرحی بر کتاب «الكافي» محمد بن یعقوب کلینی (متوفی329ق). تحقیق و استدراک این اثر به قلم شیخ محمود دریاب نجفی انجام شده است.
ساختار
مباحث این اثر دوازده‌جلدی به‌ترتیب عبارت است از:
- جلد صفر: شرح حال آیت‌الله بروجردی و آثارش و مکتب وی.
- جلد اول تا دهم: حاوی مقدمه محمدجواد علوی بروجردی، مقدمه محقق (در معرفی کتاب، سبب و شیوه تألیف و...) و متن کتاب در هشت جزء.
- جلد یازدهم: دلیل و راهنمای اسانید کتاب کافی.
گزارش محتوا
آیت‌الله بروجردی اقدام به ترتیب اسانید کتب اربعه کردند و از همین طریق به بسیاری از تصحیفات اسناد کتب اربعه پی بردند و آنها را متذکر شدند. تحقیقات آن مرحوم بعدها به همت برخی از شاگردان ایشان تنظیم شد و با نام‌های: ترتيب أسانيد كتاب الكافي و ترتيب أسانيد كتاب من لايحضره‌الفقيه و ترتيب أسانيد كتاب التهذيب و چند ترتیب دیگر برای کتاب‌های حدیثی دیگر انتشار یافت[۱].
در مقدمه ناشر سبب انتشار مجدد کتاب این‌گونه تبیین شده است: «موسوعه «أسانيد كتاب الكافي» مدت‌ها پیش با اعتماد بر نسخه حاج شیخ حسن نوری در سال 1414ق، توسط مجمع البحوث الإسلامية آستان قدس رضوی چاپ شده بود. در همان زمان حاج مهدی صادقی اقدام به طبع «تجريد أسانيد الكافي» و طبع «تنقيح أسانيد التهذيب» با استفاده از نسخه‌ای که از نسخه آیت‌الله بروجردی استنساخ کرده بود، نمود. اختلافاتی بین نسخه مرحوم نوری و مرحوم صادقی وجود داشت که سبب تحیّر محققین در تشخیص آراء و نظریات نویسنده می‌شد. ازآنجاکه دستیابی به نسخه اصلی مکتوب به خط آیت‌الله بروجردی مقدور نبود، این موضوع سبب ایجاد برخی مشکلات در راه محققین گردید. از جهت دیگر شیوه آیت‌الله بروجردی در تحقیق اسانید و اسلوب ابتکاری او در علم رجال برای حوزه‌های علمیه و اساتید خبره حدیث و رجال معروف نبود. همچنان‌که کتب منتشره در راه ارائه این اثر عظیم نیز معمولاً در معرفی این شیوه که نقش مهمی در دگرگونی آراء و نظریات رجالی دارد موفق نبوده است. بنابراین ضروری بود که این موسوعه به اسلوب جدید در تحقیق و تدوین با فهارس فنی ارائه شود تا دستیابی به نتایج این اثر عظیم آسان شود»[۲].
آیت‌الله بروجردی بر این اثر چهار مقدمه نوشته است:
مقدمه اول، در شرح حال کلینی و کتابش کافی است.
مقدمه دوم، در بیان طبقات محدثین است.
مقدمه سوم، در بیان راویان کتاب کافی از نویسنده‌اش.
مقدمه چهارم، در بیان کسانی است که مصنف در کتاب کافی از آنها روایت می‌کند که 36 نفرند[۳].
در انتهای جلد صفر تحت عنوان وثائق، اجازات شیخ انصاری، شیخ‌الشریعه و سید دهکردی به آیت‌الله بروجردی ذکر شده است[۴].
مباحث اجزای کتاب به‌ترتیب عبارتند از:
- جزء اول: مشتمل بر مقدمه و اسانید «احمد بن ادریس قمی» تا انتهای اسانید «حسین بن محمد اشعری».
- جزء دوم: مشتمل بر اسانید «حمید بن زیاد کوفی» تا سند «علی بن ابراهیم از پدرش از ابن ابی‌عمیر از زید نرسی».
- جزء سوم: مشتمل بر بقیه اسانید «علی بن ابراهیم» تا دو سند «قاسم بن علاء».
- جزء چهارم: مشتمل بر اسانید «محمد بن احمد» تا سند «محمد بن یحیی از احمد بن محمد از محمد بن خلف».
- جزء پنجم: مشتمل بر بقیه اسانید «محمد بن یحیی» تا اسانیدی که با کنیه آغاز می‌شود.
- جزء ششم: مشتمل بر اسانید «عدة من أصحابنا» تا انتهای اسانید «عدة من أصحابنا از احمد بن محمد بن خالد برقی».
- جزء هفتم: مشتمل بر بقیه اسانید «عدة من أصحابنا» و اسانید «بعض أصحابنا» و مراسیل.
- جزء هشتم: اختصاص به تعالیق آیت‌الله بروجردی دارد. دریاب نجفی محقق کتاب، این تعالیق را به‌ترتیب اسامی از حرف الف تا یاء مرتب نموده است. سپس تعلیقات رجالی مفید دیگری را به دنبال آن آورده است و در ذیل آنها آنچه را به ذهنش خطور کرده، در پانوشت افزوده است[۵].
در نگارش کتاب این نکات لحاظ شده است:
- تکمیل سند.
- تفریق سند مقرون.
- تعیین مشترک.
- تحقیق سند معلول.
- ترتیب اسانید.
- ذکر خصوصیات سند.
- ذکر نظیر یا نظایر هر سند[۶].
آیت‌الله بروجردی در مقدمه سوم از مقدمه‌اش بر «ترتيب أسانيد كتاب الكافي» اسامی روات کتاب کافی را ذکر کرده و اینکه دوازده نفر هستند. سپس در آنچه محدث نوری در فایده سوم از مستدرکش درباره رتبه روات کافی نوشته مناقشه کرده و اینکه احمد بن احمد کوفی و محمد بن ابراهیم بن جعفر نعمانی و محمد بن احمد بن عبدالله صفوانی و محمد بن علی ماجیلویه از روات کافی باشند را انکار کرده است[۷].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب جلد صفر و مصادر کتاب در انتهای آن ذکر شده است. جلد یازدهم راهنمای باقی جلدهای کتاب است.
اختلاف نسخ، معرفی اعلام و توضیحات مفیدی در پاورقی‌های کتاب ذکر شده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- جدیدی‌نژاد، محمدرضا، «معجم و مشیخه در اصطلاح محدثان»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: آینه پژوهش، آذر و دی 1385، شماره 101، صفحه 26 تا 29.