آن راز نانهفته: تأملی در مسئله اخلاقی حافظ
| آن راز نانهفته: تأملی در مسئلۀ اخلاقی حافظ | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حسینپور، رسول (نویسنده) |
| ناشر | یکشنبه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1404ش |
| چاپ | اول |
| شابک | 978-600-8982-98-2 |
| موضوع | حافظ، شمسالدین محمد، -792ق -- معلومات -- اخلاق |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 3الف/PIR 5437/ح5الف8 1404 |
آن راز نانهفته: تأملی در مسئلۀ اخلاقی حافظ تألیف رسول حسینپور (متولد 1365ش). این کتاب پژوهشی است در حوزۀ اندیشه و اخلاق در شعر حافظ که با هدف استخراج مضامین جهانشمول اخلاقی، تعریف آرمانشهر و کشف محور مرکزی اخلاق در دیوان او، به نگارش درآمده است.
ساختار
کتاب شامل یک پیشگفتار، مقدمه و پنج فصل اصلی است.
گزارش کتاب
کتاب «آن راز نانهفته: تأملی در مسئلۀ اخلاقی حافظ» نوشته رسول حسینپور، به واکاوی نظام اخلاقی و آرمانشهری نهفته در غزلیات حافظ میپردازد. نویسنده با اذعان به پیچیدگی و غنای همیشه بحثانگیز شعر حافظ، بر این باور است که اخلاق یکی از محورهای اساسی این اشعار است و شاعر دردهای زمینی و آسمانی انسان را به نیکی میشناسد. هدف اصلی کتاب، استخراج مطلوبات اخلاقی جهانشمول از دیوان، نزدیک شدن به تعریفی از آرمانشهر حافظ و ارائه تعریفی از اخلاق مطلوب از دیدگاه اوست.
فصل یکم با عنوان «الزامات پیشینی زیست اخلاقی در دیوان حافظ»، به پیشنیازهایی میپردازد که از نگاه نویسنده، بستر لازم برای یک زندگی اخلاقی از منظر حافظ را فراهم میکنند. در این دیدگاه، عشق و شادی همچون سوخت و توانی برای انسان سالم عمل میکنند تا بتواند به مطلوبات اخلاقی عمل کرده و در موقعیتهای مختلف تصمیمگیری درستی داشته باشد. بدون این دو، زیست اخلاقی دچار نقصان جدی میشود.
فصل دوم به مفهوم «آرمانشهر» اختصاص دارد. نویسنده در این فصل به پرسشِ چگونگی و مکان آرمانشهر حافظ پاسخ میدهد و معتقد است که در شعر حافظ، نه تنها هنر و نبوغ به اوج میرسد، بلکه انتقاد، اعتراض، طعن و طنز نیز به نهایت خود نزدیک میشود. این فصل به بررسی تصویر آرمانی جامعه از دیدگاه شاعر میپردازد.
فصل سوم به تبیین «اخلاق» در شعر حافظ و نسبت آن با مفاهیمی همچون «رندی» اختصاص یافته است. نویسنده بر این باور است که منظور حافظ از اخلاق، با اخلاقی که بنیانش بر فضایل انسانی است و نیز با وجدان فطری بشر هماهنگ یا نزدیک است. حافظ اخلاق را نه به عنوان یک نظام فلسفی انتزاعی، بلکه به عنوان ابزاری برای زیستن بهتر و ارتقای فرد و جامعه میخواهد.
فصل چهارم با عنوان «مطلوبات اخلاقی حافظ»، به تفکیک و بررسی این مطلوبات در دو سطح صغیر و کبیر یا اولیه و ثانویه میپردازد. مطلوبات اولیه شامل اموری مانند ریاکارنبودن، خودبیننبودن و عیبجونبودن است. مطلوبات ثانویه نیز فضایلی چون مناعت طبع، آدابدانی، صبر، شجاعت، پاکبازی، مهربانی و گذشت را در بر میگیرد که نویسنده آنها را از لابلای اشعار استخراج و تحلیل کرده است.
در فصل پنجم و پایانی، نویسنده بر اساس مباحث فصلهای پیشین، به استنباط و ارائه «محور اخلاقی دیوان حافظ» دست میزند. نتیجهگیری کلی کتاب این است که حافظ با ظرافت تمام از مخاطب میخواهد که هنر زیستن با خود و دیگران را به ژرفا بیاموزد. این اثر با نگاهی نظاممند به ابعاد اخلاقی شعر حافظ، گامی در جهت فهمی منسجم از دغدغههای اخلاقی این شاعر بزرگ برمیدارد.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات