آموزش زبان فارسی با فناوری: از نظریه تا کاربرد
| آموزش زبان فارسی با فناوری | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تفضلی، دارا (نویسنده) حسینی، ضیاء (مقدمه‌نویس) |
| ناشر | لوگوس |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1400 |
| شابک | 5ـ96ـ6288ـ622ـ978 |
| موضوع | فارسی - راهنما‌ی آموزشی - خا‌رجیا‌ن - مقا‌له‌ها و خطا‌به‌ها,فارسی - راهنما‌ی آموزشی - خا‌رجیا‌ن,فارسی - کتابهای درسی برای خا‌رجیا‌ن - انگلیسی,زبان - آموزش به کمک کا‌مپیوتر |
| کد کنگره | PIR ۲۸۲۹/ت۷آ۸ ۱۴۰۰ |
آموزش زبان فارسی با فناوری: از نظریه تا کاربرد تألیف جمعی از نویسندگان به کوشش دارا تفضلی، با مقدمه استاد ضیاء حسینی؛ رایانه پایه‌گذار بیشترین و پیچیده‌ترین فناوری برای همۀ امور زندگی انسان‌ها از جمله آموزش بوده است؛ راهکارهای آموزش زبان که زمانی از محدودۀ آزمایشگاه زبان فراتر نمی‌رفت، با این پدیدۀ شگفت‌انگیز نوآوری‌های بسیاری به خود دید. این کتاب به همۀ این نکات توجه نموده و دربارۀ آنها بحث کرده و رهنمودهای لازم اجرایی را ارائه داده است و خواننده را گام‌به‌گام با مسیر پیدایش و تکوین شیوۀ بهره‌گیری از فناوری‌های موجود آشنا می‌سازد.
ساختار
کتاب شامل دو بخش و سیزده فصل است.
گزارش کتاب
زبان‌شناسان بر این باورند که زبان اول (مادری) یادگرفتنی نیست، بلکه انسان دارای توانایی ذاتی زبان است که به صورت مجموعه‌دانش در ذهن او به ودیعه گذاشته شده و کافی است که پس از تولد در میان جامعه یا خانواده قرار بگیرد تا گفتگوهای پیرامون او، پنجره مخزن آن دانش زبانی را بگشاید و قواعد زبانی به‌تدریج و به تناسب فراوانی کاربرد عناصر زبانی در گفتگوها متبلور شود، وگرنه زبان چنان پیچیده است که کودک توان ندارد در پنج‌سالگی بر آن پیچیدگی فائق آید.
رایانه پایه‌گذار بیشترین و پیچیده‌ترین فناوری برای همۀ امور زندگی انسان‌ها از جمله آموزش بوده است؛ راهکارهای آموزش زبان که زمانی از محدودۀ آزمایشگاه زبان فراتر نمی‌رفت، با این پدیدۀ شگفت‌انگیز نوآوری‌های بسیاری به خود دید. حتی روش‌شناسان و تهیه‌کنندگان مطالب آموزشی هم کوشیده‌اند هم‌زمان با پیشرفت این فناوری خود را با آن همگام سازند و بهره‌های مناسب از آن ببرند. این کتاب به همۀ این نکات توجه نموده و دربارۀ آنها بحث کرده و رهنمودهای لازم اجرایی را ارائه داده است و خواننده را گام‌به‌گام با مسیر پیدایش و تکوین شیوۀ بهره‌گیری از فناوری‌های موجود آشنا می‌سازد.
بخش اول کتاب مربوط به مطالب نظری کاربرد فناوری در آموزش زبان است که در فصل نخست به بررسی سوادهای مختلف و رابطۀ آنها با یادگیری و آموزش زبان پرداخته شده است. در فصل دوم این بخش نویسنده به پیدایش و تکامل حوزۀ بینارشته‌ای آموزش و یادگیری زبان به کمک فناوری می‌پردازد. نویسنده ابتدا از تعریف آموزش و یادگیری زبان به کمک فناوری و اصطلاحات این حوزه شروع می‌کند، سپس در یک روند زمانی نگاهی به نحوۀ پیشرفت این حوزه در چهار دهۀ متأخر میلادی دارد و در نهایت پژوهش‌های انجام‌شده در حوزۀ آموزش و یادگیری زبان به کمک فناوری در ایران را بررسی می‌کند.
در فصل سوم نویسنده اطلاعات اجمالی دربارۀ هفت نظریۀ یادگیری مبتنی بر ساخت‌گیری، یادگیری مسئله‌محور، یادگیری مبتنی بر منابع، یادگیری تعاملی، یادگیری محتوامحور، یادگیری مبتنی بر روایت و نظریۀ یادگیری موقعیتی را که در حوزۀ آموزش زبان و یادگیری به کمک فناوری پرکاربرد است ارائه می‌دهد. نویسنده معتقد است میان رویکردها و نظریه‌های آموزشی گوناگونی که برای آموزش به کمک فناوری ارائه شده است، تعدادی از این رویکردها به طور مستقیم و برخی دیگر غیرمستقیم به حوزۀ آموزش زبان مرتبط است.
تدریس زبان، حرفه‌ای است که به دانش فراوان نیاز دارد. از این‌رو از معلمان زبان به عنوان متخصصان این حوزه انتظار می‌رود با پردازش و ارزیابی دانش جدید مربوط به رشته‌شان دانش خود دربارۀ نوآوری‌ها و روش‌های خلاقانه و جدید را پیوسته به‌روزرسانی و در فرایند تدریس ادغام کنند. بر این اساس در فصل چهارم نویسنده به بررسی دانش معلمان زبان در تدریس با کمک فناوری بر اساس دیدگاه دانش فناوری ـ آموزشی ـ محتوایی می‌پردازد که به اختصار تی‌پک نامیده می‌شود. در این فصل نخست اهمیت دانش محتوا شرح داده می‌شود، سپس دانش روش‌های آموزشی و نحوۀ استفاده از اصول آموزشی نیشن توسط معلمان برای متعادل‌سازی فعالیت‌های کلاس آموزش زبان تبیین می‌شود و در نهایت با استفاده از اصول آموزشی نیشین برای معلمان زبان به نحوۀ بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش یادگیری زبان پرداخته می‌شود.
در آخرین فصل از بخش نظری کتاب، نویسنده بر پژوهش‌های انجام‌شده در زمینۀ آموزش و یادگیری سیار زبان فارسی تمرکز کرده که نتایج حاصل نشان می‌دهد با وجود برنامه‌های سیار مختلف با محتوای آموزشی جذاب برای یادگیری زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی و فرانسه، متأسفانه مطالعات و پژوهش‌های اندکی دربارۀ آموزش و یادگیری سیار زبان فارسی انجام شده و به تبع آن برنامه‌های آموزشی نادری دربارۀ تسهیل فرایند آموزش و یادگیری برای علاقمندان این حوزه طراحی شده است.
بخش دوم کتاب با نگاهی به پژوهش‌های کاربردی‌تر در حیطۀ آموزش زبان به کمک فناوری به بررسی روش‌ها و استانداردهای تولید محتوای الکترونیکی در آموزش مجازی زبان فارسی می‌پردازد. در فصل ششم انواع محتوا، استانداردهای تولید و رسانه‌های قابل استفاده در محیط‌های مجازی برای آموزش زبان فارسی بررسی و معرفی شده است. در این فصل ابتدا رویکرد جذبی در تولید محتوای الکترونیکی و سپس روش‌های تولید محتوای الکترونیکی که شامل کتابهای الکترونیکی، محتوای تولیدشده توسط کاربر، کارپوشه‌های الکترونیکی و منابع بازآموزشی است، معرفی و بررسی می‌شود.
در فصل هفتم نویسندگان کوشیده‌اند به فرایند سنجش و معرفی رویکرد سنجش آموزش‌محور و روش‌های کاربرد رایانه با استفاده از این رویکرد نگرشی نو داشته باشند و راهکار مناسبی برای استفاده از فناوری در آموزش زبان فارسی با رویکرد «سنجش آموزش‌محور» ارائه دهند. نویسندگان در فصل هشتم باور دارند با وجود تألیف منابع مختلف در حوزۀ آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، خلأ موجود در زمینۀ تولید محتوای آموزش مجازی با رویکرد تقویت هر چهار مهارت که بتواند پاسخگوی اهداف ارتباطی آموزش زبان فارسی باشد، هنوز به‌شدت احساس می‌شود. در این فصل نویسندگان با اتخاذ رویکرد ارتباطی هایمز که به هر دو جنبۀ ساختاری و معنایی زبان توجه دارد و هدف اصلی آن تقویت توانش ارتباطی است، و همچنین با استفاده از نرم‌افزار استوری‌لاین آرتیکیولیت به تولید سه بخش از محتوای آموزش مجازی زبان فارسی می‌پردازند. این فصل راهکارهای مفیدی را دربارۀ آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان، تهیه و تولید منابع آموزشی و آزمون‌سازی ارائه می‌کند.
بررسی مطالعات حوزۀ آموزش زبان فارسی گویای آن است که به وب‌کوئست‌ها و پتانسیل آموزشی آنها در تقویت مهارت خواندن مطلب کمتر توجه شده است. در فصل نهم نویسنده به معرفی مفهوم و ساختار وب‌کوئست و پتانسیل آموزشی آن در کلاس‌های فارسی‌آموزی می‌پردازد.
در فصل دهم نویسندگان ابتدا فناوری‌های مختلف و نقش آنها در یادگیری زبان‌ها را معرفی می‌کنند و در ادامه به اهمیت آموزش زبان فارسی در دنیا و بررسی زمینه‌های به‌کارگیری واقعیت افزوده در آموزش زبان فارسی می‌پردازند. همچنین معرفی واقعیت افزوده، نظریه‌های مرتبط با آن، نقش آن در آموزش زبان‌ها و به‌ویژه زبان فارسی در این فصل بررسی شده است.
نویسنده در فصل یازدهم به امکان کاربرد دو رویکرد آموزشی (روش آموزش معکوس و یادگیری مغزمحور) در تولید محتوا و تدریس زبان می‌پردازد.
دوره‌های همگانی برخط آزاد یکی از جدیدترین ابزارهای فناوری آموزشی است که هدف از ایجاد آن، جمع‌آوری تعداد زیادی از دانش‌آموزان نقاط مختلف در هر سطح بدون ثبت‌نام و پرداخت پول است. نوسنده در فصل دوازدهم قصد دارد معلمان و پژوهشگران را با ویژگی‌های متنوع این دوره‌ها آشنا کند و آنها را در به‌کارگیری این دوره‌ها در خصوص یادگیری و یاددهی زبان تشویق نماید.
در آخرین فصل کتاب، نویسنده افزون بر بررسی مؤلفه‌های آموزش غیرحضوری، با تمرکز بر آموزش و یادگیری زبان فارسی در سطوح خرد و کلان، به بیان تجربیات پژوهشگران در این حوزه پرداخته است؛ تجربیاتی که حاصل آموزش غیرحضوری در دوران همه‌گیری کووید 19 است.
در پایان هر فصل پس از منابع، کتابهای مرتبط با هر موضوع فهرست شده تا کمکی باشد برای مطالعۀ بیشتر دانشجویان، خوانندگان و پژوهشگران. همچنین واژه‌نامۀ توصیفی کلیدواژه‌های هر فصل و واژه‌نامۀ فارسی ـ انگلیسی برای اطلاعات بیشتر مخاطبان در انتهای کتاب قرار گرفته است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات