آموزش تاریخ در مدارس: چالش‌ها و راهکارها
| آموزش تاریخ در مدارس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | روستا، جمشید (نویسنده) روح‌بخش، رحیم (محقق) |
| ناشر | نگارستان اندیشه |
| مکان نشر | تهران |
| سال نشر | 1398 |
| شابک | 0ـ07ـ6607ـ622ـ978 |
| موضوع | تاریخ,History, -- کنگره‌ها, -- Congresses, -- راهنمای آموزشی (متوسطه), -- Study and teaching (Secondary),a01 |
| کد کنگره | D ۱۶/۲/ھ۸ |
آموزش تاریخ در مدارس: چالش‌ها و راهکارها تألیف جمعی از نویسندگان به کوشش جمشید روستا، رحیم روح‌بخش، این کتاب دربرگیرندۀ 21 مقاله در حوزۀ تحلیل محتوا و روش‌های آموزش کتب درسی تاریخ است.
ساختار
این کتاب از 21 مقاله در حوزۀ تحلیل محتوا و روش‌های آموزش کتب درسی تاریخ تشکیل شده است.
گزارش کتاب
چهارمین همایش آموزش تاریخ در مدارس در بهمن ماه 1396 در استان کرمان برگزار گردید. موضوع آموزش و پژوهش دانش تاریخ در مدارس و دانشگاه‌های کشور، با چالش‌ها و مسائل بسیاری روبرو بوده و هست. اگرچه از نظر نوع موضوعات و مسائل تفاوت‌هایی بین حوزه آموزش و پرورش و آموزش عالی وجود دارد؛ اما زمینه‌های مشترک بسیاری نیز با یکدیگر دارند. در باب آموزش تاریخ در مدارس به عنوان بخشی از محتوای نظام تعلیم و تربیت کشور، بحث‌های بسیار درگرفته و بنا به ضرورت‌های بسیار باید با گستردگی و ابعاد بیشتری تداوم یابد.
با تأملی در تاریخچۀ آموزش در ایران معاصر می‌توان دریافت که گرچه نخستین تلاش‌های اصلاح‌طلبانه از درون حاکمیت قاجار با کوشش شاهزاده عباس میرزا نایب السلطنه و فرماندۀ کل قوای ایران آغاز شد؛ اما این میرزا تقی‌خان امیرکبیر بود که با ساخت مدرسۀ دارالفنون و استخدام استادان کاردان، زمینه‌های رشد و ارتقای علوم و فنون مدرن و شیوه‌های آموزش در ایران را پایه‌ریزی کرد.
موضوع «درس تاریخ» در کشور تاریخی ایران، واجد اهمیت‌های بسیاری است. اما یک وجه کاربردی این درس که کمتر بدان توجه آگاهان و سیاست‌گذاران و مدیران ارشد و میانه مختلف در حوزه‌های ذی‌ربط را به خود جلب کرده است، به موقعیت هویت ایرانیان چون امری تاریخی مربوط است. هویت ایرانیان به مثابۀ امری تاریخی، با تاریخ مردمان این کشور و کلیت مواریث معنوی و فرهنگی ایرانیان گره خورده است و از این‌رو شناخت و آگاهی تاریخ ایران، سازه هویتی و غنای مؤلفه‌های قوام‌دهندۀ آن را موجب می‌شود. نقش «درس تاریخ» در تداوم تاریخی فرهنگ و تمدن ایران از این زاویه هم قابل تأکید است. اما با وجود کاربردها و ضرورت‌هایی که «درس تاریخ» در رشد و توسعۀ کشور دارد، بی‌توجهی‌ها و چالش‌های بسیاری در راه تأثیرگذاری آن در آموزش مدارس به وجود آمده است که باید موارد انحطاط‌زا را فهم کرد و راه‌هایی برای برطرف کردن آنها جست و به کار برد.
این کتاب دربرگیرندۀ 21 مقاله در حوزۀ تحلیل محتوا و روش‌های آموزش کتب درسی تاریخ است. مهم‌ترین محورها و مقالات منتخب چاپ‌شده در جلد دوم مقالات همایش به این ترتیب است:
1. شیوه‌های آموزش تاریخ: این محور با توجه به گسترش روش‌های نوین آموزشی در عرصۀ تدریس، به‌ویژه تجربیات زیسته و موفق برخی از دبیران در آموزش تاریخ، در تمام فراخوان‌های سلسله همایش‌های آموزش تاریخ در مدارس منظور می‌شود. در این محور موضوعاتی نظیر: بررسی و نقد روش‌های نوین و سنتی آموزش تاریخ، بازخوانی تجارب زیسته و ابتکاری تدریس تاریخ توسط معلمان، شیوه‌های ایجاد خلاقیت، راهکارهای ایجاد انگیزه و علاقه به تاریخ در میان دانش‌آموزان، تأثیر فضای مجازی در آموزش تاریخ و.... مورد توجه پژوهشگران به‌ویژه معلمان تاریخ قرار گرفته و تعداد ده مقاله از میان مقالات دریافتی این محور انتخاب و در این مجموعه منتشر شده است.
2. تحلیل محتوای کتب درسی تاریخ: یکی از بحران‌های اصلی آموزش تاریخ، سیطرۀ نگاه ایدئولوژی رسمی بر این کتاب‌های درسی است. این معضل منجر به تعریف محتوایی وقایع در کتاب‌های درسی و تحلیل جهت‌دار آنها شده است. در این محور دغدغه‌های معلمی نظیر نقد محتوایی و تصاویر کتاب‌های مختلف درسی تاریخ، به‌ویژه تاریخ ایران و جهان، آسیب‌شناسی رویکرد ایدئولوژی کتاب درسی تاریخ معاصر ایران، نقد جایگاه هویت ملی در کتاب‌های درسی تاریخ، نقد ساختاری و شکلی کتاب‌ها و... مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته و از میان مقالات دریافتی این محور، تعداد نه مقاله برای چاپ در این مجموعه انتخاب گردیده است.
3. عرصه‌های نوین تاریخ: در این همایش برخی عرصه‌های نوین تاریخ نظیر مطالعات میان‌رشته‌ای تاریخ، تاریخ محلی، تاریخ شفاهی، تاریخ اجتماعی و.... نیز مورد توجه قرار گرفت. در این راستا تعداد دو مقاله از میان مقالات دریافتی انتخاب و در این مجموعه به چاپ رسیده است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات