تطور الدرس النحوي

    از ویکی‌نور
    (تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
    تطور الدرس النحوي
    تطور الدرس النحوي
    پدیدآورانعون، حسن (نويسنده)
    سال نشر1970م
    چاپ1
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    تطور الدرس النحوي، تألیف حسن عون (معاصر)، تحول و تکامل علم نحو از زمان پیش از سیبویه تا عصر زمخشری را مورد مطالعه قرار داده است.

    نویسنده در مقدمه به دو نکته اشاره کرده است: اول اینکه تطور لزوماً به معنای تغییر نیست. دوم اینکه تطورات نسبت به علمای نحو بررسی شده و مکاتب نحوی به‌جای اماکن و شهرها به اسامی بزرگان مکاتب نام‌گذاری شده است[۱]‏.

    در مبحث اول کتاب، پیشرفت علم نحو پیش از سیبویه مورد بررسی قرار گرفته است. این موضوع از پیش از بعثت، در عصر بعثت نبوی و در زمان خلفای راشدین و امویان مورد مداقه قرار گرفته است؛ به‌عنوان مثال در عصر بعثت شواهد روشنی داریم بر اینکه نسبت به نطق لغوی مراقبت و در اصلاح اشتباهات تلاش می‌شد؛ آن‌گونه که پیامبر(ص) و خلفا گاه تذکر می‌دادند[۲]‏.

    آثار مکتوب از زمان علی بن ابی‌طالب(ع) و شاگردش ابوالاسود دئلی تا زمان سیبویه، یعنی بیش از یک‌صد سال تنها دو مورد است: نگارش ابواب نحو توسط ابوالاسود در ضمن صفحات یا نوشته‌های مختصری؛ دیگری دو کتاب «الجامع» و «الإكمال» عیسی بن عمر، که البته این آثار مفقود شده‌اند[۳].

    در مبحث دوم عصر سیبویه تا زمخشری از این جهت حائز اهمیت بوده است که نحو از مرحله شفاهی به مرحله تنظیم و تصنیف منتقل شد. کتاب سیبویه اولین کتاب در نحو عربی است که به‌صورت متکامل و با درجه زیادی از اطمینان به‌ دست ما رسیده است[۴]؛ البته محققان تقریباً اجماع دارند بر اینکه کتاب سیبویه فاقد سبک و ابواب و فصولش مضطرب است و بین اجزای آن ارتباطی وجود ندارد[۵].

    در مبحث سوم، عصر زمخشری تحقیق و بررسی شده است. نویسنده، معتقد است که زمخشری صاحب مکتب نحوی جدیدی است و او تأثیر فراوانی در مطالعات نحوی داشته است[۶].‏ در این عصر مباحث نحوی توسط زمخشری در چهار قسم اصلی ارائه شد: اسامی، افعال، حروف و مشترک[۷]. زمخشری تألیفات متعددی در زمینه لغت و زبان عربی دارد که «المفصل»، «الأنموذج»، «مقدمة الأدب»، «المفرد» و «المؤلف» از آن جمله‌اند[۸].

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه، ص6-5
    2. ر.ک: متن کتاب، ص15
    3. ر.ک: همان، ص‌23
    4. ر.ک: همان، ص‌31
    5. ر.ک: همان، ص‌33
    6. ر.ک: همان، ص80
    7. ر.ک: همان، ص‌84
    8. ر.ک: همان، ص95

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها