کلیات عرفی شیرازی
کلیات عرفی شیرازی، مجموعه‌ای است سه جلدی، مشتمل بر نثر و اشعار جمال‌الدین محمد عرفی شیرازی (963- 999ق) شامل غزلیات، قصیده‌ها، ترکیب‌بندها، ترجیع‌بندها، قطعات، رباعیات و مثنوی‌های او که بر اساس نسخه‌های ابوالقاسم سراجا اصفهانی و محمدصادق ناظم تبریزی، به کوشش و تصحیح محمد ولی‌الحق انصاری، منتشر شده است.
| کلیات عرفی شیرازی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عرفی شیرازی، جمال‌الدین محمد (نويسنده) ولي الحق انصاری، محمد (مصحح) |
| ناشر | دانشگاه تهران. مؤسسه انتشارات و چاپ |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1378ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 10ق. |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 3 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
عرفی شیرازی که استاد مسلم قصیده در قرن دهم هجری بوده، با برجای نهادن دیوانی شامل چهارده هزار بیت شعر به‌عنوان یکی از استادان طرز تازه و پیش‌کسوتی قابل اعتنا در این طرز شناخته شده و مورد توجه شاعران و نویسندگان سال‌های بعد از خود، قرار گرفته است. عرفی در خصوص سبک سخنش می‌گوید:
| ز هم‌عنانی طبعم به شاعر شروان | به عهد کودکی‌ام فارس کرده شروانی[۱] |
عرفی خود را مقلد سبک شعری خاقانی می‌داند و در قصیده‌پردازی، نظر به قصاید این شاعر بزرگ داشته است. شهرت وی در قصیده‌سرایی، به چند سبب است: به علت توانایی در تتبع شیوه استادان پیش از خود؛ به سبب توانایی در آوردن سخن روان و خالی از تکلف و در همان حال، منتخب و استوار، همراه با نازک‌خیالی‌ها و مضمون‌یابی‌هایی که بعد از او مایه کار بسیاری از شاعران استاد گردید و برای گنجاندن اندیشه‌های علمی و نکته‌هایی که می‌توان از آن استخراج نمود[۲].
علی‌رغم استادی عرفی در قصیده‌گویی، وی خود را شاعر غزل می‌داند؛ گویی در نظر او، جوشش غزل بر انتظام قصیده، برتری دارد:
| قصیده نظم هوس‌پیشگان بود عرفی | تو از قبیله عشقی، وظیفه‌ات غزل است[۳] |
عرفی که در طرز نو از اسلاف بشمار است، پرتو شعر و هنر خود را بر شعر شاعران بعدی نظیر طالب آملی (متوفی 1036ق)، ظهوری ترشیزی (متوفی 1025ق)، صائب (متوفی 1081ق)، نظیری نیشابوری (متوفی 1023ق)، حزین لاهیجی (متوفی 1180ق) و دیگران تابانیده است[۴].
با نگاه دقیق به شعر عرفی، درمی‌یابیم که دیوان وی، از بینش‌وری منحصر به خودش برخوردار است. شعر او، معرفتی هنری و دریافتی شخصی از دنیای پیرامون خود است؛ مجموعه‌ای از همان معارفی است که به حکمت عامیانه تعبیر کرده‌اند[۵].
پانویس
منابع مقاله