نمایش مبدأ برای نهضت قرمطيان و بحثی در باب: انجمن اخوان الصفاء و خلان الوفاء در ارتباط با آن

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR22605J1.jpg
| عنوان = نهضت قرمطيان و بحثی در باب: انجمن اخوان الصفاء و خلان الوفاء در ارتباط با آن
| عنوان‌های دیگر = 
| پدیدآورندگان
| پدیدآوران = 
[[ممتحن، حسینعلی]] (نويسنده)
|زبان
| زبان = فارسی
| کد کنگره =   ‎‏/‎‏م‎‏7‎‏ن‎‏9 240/2 BP 
| موضوع =اسماعیلیه -  عقاید - ایران - تاریخ - اسماعیلیان، 483 - 654ق. - شیعه- فرقه‌‎ها
|ناشر 
| ناشر = دار خضر للطباعة و النشر و التوزیع
| مکان نشر = ایران - تهران
| سال نشر = 1371ش
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE22605AUTOMATIONCODE
| چاپ = 1
| شابک = -
| تعداد جلد = 1
| کتابخانۀ دیجیتال نور = 22605
| کتابخوان همراه نور = 22605
| کد پدیدآور = 9715
| پس از = 
| پیش از = 
}}
'''نهضت قرمطیان و بحثی در باب: انجمن اخوان ‌الصفاء و خلان ‌الوفاء در ارتباط با آن'''، تألیف [[ممتحن، حسینعلی|حسینعلی ممتحن]]، به تشکیل فرقه قرامطه و مباحث مرتبط با این فرقه چون ارتباط مکتب اخوان الصفاء با ایشان پرداخته است.

نویسنده، کتاب را با مقدمه‌ای در معرفی قرمطیان آغاز کرده است. پس از وفات [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام جعفر صادق(ع)]] به سال 148ق، پیروان آن‌حضرت به شش فرقه (ناووسیه، اسماعیلیان خاص، خطابیه، سمیطیه، افطحیه و موسویه) تقسیم شدند. اسماعیلیان خاص، معتقد بودند که پس از [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق(ع)]]، فرزند بزرگش اسماعیل امام بود. از اسماعیلیان خاص، فرقه مبارکیه و از فرقه مبارکیه، دسته‌ای پدید آمدند که به نام پیشوای خود، حمدان بن اشعث قرمطی، که مردی نبطی بود، قرامطه نامیده شد. قرامطه، معتقد بودند که محمد بن اسماعیل نمرده و زنده است و وی «مهدی قائم» می‌باشد و قائم در نزد ایشان، کسی است که به پیغمبری برخیزد و آیین نو آورد<ref>ر.ک: مقدمه، ص9-10</ref>‏.

کتاب، مشتمل بر یازده فصل است. در فصل اول، مکتب فلسفی و فقهی [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام جعفر صادق(ع)]] و تأثیر آن در شئون و مظاهر اسلامی مطرح شده است. مباحث این فصل، با استناد به عبارات استاد لبنانی «عارف تامر» آغاز شده: «ناگزیرم اعتراف کنم که مکتب فکری امام، مجموعه‌ای فلسفی قائم به ذات و سرشار از جنبش زندگانی عقلی، با روحی متجلی از پاکی و خرد خلاق و ابتکار بود...»<ref>ر.ک: متن کتاب، ص21</ref>‏. پس از آن در تبیین مطلب به دیدگاه [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلکان]]، [[ذهبی، محمد بن احمد|ذهبی]]، [[ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی|ابن حجر عسقلانی]]، [[شهرستانی، سید هبةالدین|شهرستانی]]، حتی حکایات جالب [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نیشابوری]] استناد شده است<ref>ر.ک: همان، ص32-24</ref>‏.

در فصل دوم، شش فرقه مذکور به‌اختصار معرفی شده‌اند<ref>ر.ک: همان، ص40-35</ref>‏ و در فصل سوم، به‌طور خاص به ظهور فرقه قرامطه و نظر دانشمندان درباره وجه تسمیه آن اشاره شده است. «قرمط» را از لغت نبطی کرمیته یا ریشه یونانی گراماتا و یا لفظ فارسی کارآمد دانسته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>‏.

در فصول دیگر کتاب، مباحثی چون اصطلاحات خاص قرمطیان، شرح‌حال امامان مستور، تأسیس دولت فاطمیان در مصر، مکتب اخوان‌ الصفاء و خلان ‌الوفاء و ارتباط آنها با نهضت اسماعیلی و قرمطی، تأثیر اصل امامت در جنبش‌های قرمطیان و معتقدات و نظامات اجتماعی آنها مطرح شده و با معرفی چند تن از مشاهیر دانشمندان عصر فاطمیان در ارتباط با اسماعیلیان به پایان رسیده است.

==پانویس ==
<references/>

==منابع مقاله==
مقدمه و متن کتاب.



==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]]
[[رده:فرق اسلامی]]
[[رده:فرق شیعه]]
[[رده:اسماعیلیه]]

[[رده:مقالات بازبینی شده2 مرداد 1402]]
[[رده:مقاله نوشته شده در تاریخ تیر 1402 توسط سید محمد رضا موسوی]]
[[رده:مقاله بازبینی شده در تاریخ تیر 1402 توسط محسن عزیزی]]