۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' {{جعبه' به '{{جعبه') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۶: | خط ۶: | ||
[[مایل هروی، نجیب]] (مصحح و معلق) | [[مایل هروی، نجیب]] (مصحح و معلق) | ||
[[نثاری بخاری، حسن]] ( | [[نثاری بخاری، حسن]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =PIR 3543 /ن2م4 | | کد کنگره =PIR 3543 /ن2م4 | ||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
نشر مرکز | نشر مرکز | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | | مکان نشر =تهران - ایران | ||
| سال نشر = 1377 ش | | سال نشر = 1377 ش | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11924AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE11924AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| شابک =964-305-414-4 | | شابک =964-305-414-4 | ||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =11924 | |||
| کتابخوان همراه نور =11924 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''مذكر احباب'''، كتابى است به زبان فارسى كه به شرح حال 292 تن از شاعران، سلاطين، صوفيان و عالمان و خويشاوندان مؤلف كه در ماوراءالنهر مىزيستهاند مىپردازد. | '''مذكر احباب'''، كتابى است به زبان فارسى كه به شرح حال 292 تن از شاعران، سلاطين، صوفيان و عالمان و خويشاوندان مؤلف كه در ماوراءالنهر مىزيستهاند مىپردازد. | ||
خط ۳۳: | خط ۳۶: | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
كتاب مشتمل بر يادداشت و نيز مقدمهاى مبسوط به قلم مصصح آقاى [[مایل هروی، نجیب|نجيب مايل هروى]]، ديباچهاى به قلم مؤلف، يك مقاله و چهار باب و يك خاتمه است. | كتاب مشتمل بر يادداشت و نيز مقدمهاى مبسوط به قلم مصصح آقاى [[مایل هروی، نجیب|نجيب مايل هروى]]، ديباچهاى به قلم مؤلف، يك مقاله و چهار باب و يك خاتمه است. | ||
خط ۴۲: | خط ۴۳: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
اين كتاب يكى از مهمترين منابع ادبى، تاريخى مربوط به ماوراءالنهر در سده دهم هجرى است. اطلاعات تاريخى-فرهنگى جالبى درباره دربار ازبكان، شيبانيان و خانان خيوه و خوارزم در آن مندرج است. در ديباچه كتاب، مؤلف به تعريف شعر و بيان شرافت آن و نيز انگيزه خود از نگارش اين كتاب پرداخته و ترتيب مطالب كتاب را بيان مىدارد. | اين كتاب يكى از مهمترين منابع ادبى، تاريخى مربوط به ماوراءالنهر در سده دهم هجرى است. اطلاعات تاريخى-فرهنگى جالبى درباره دربار ازبكان، شيبانيان و خانان خيوه و خوارزم در آن مندرج است. در ديباچه كتاب، مؤلف به تعريف شعر و بيان شرافت آن و نيز انگيزه خود از نگارش اين كتاب پرداخته و ترتيب مطالب كتاب را بيان مىدارد. | ||
خط ۵۰: | خط ۴۹: | ||
در فصل اول از سلاطين چنگيزخانى كه وفات كردهاند، ياد مىشود. نظير: ابوالفتح محمد شيبانى، عبيدالله شيبانى، رستم بهادرخان و... و در فصل دوم از سلاطينى كه در زمان مؤلف در قيد حيات بودهاند، ياد مىشود. نظير: ابوالفتح سلطان سعيدخان، دوست محمد سلطان و... | در فصل اول از سلاطين چنگيزخانى كه وفات كردهاند، ياد مىشود. نظير: ابوالفتح محمد شيبانى، عبيدالله شيبانى، رستم بهادرخان و... و در فصل دوم از سلاطينى كه در زمان مؤلف در قيد حيات بودهاند، ياد مىشود. نظير: ابوالفتح سلطان سعيدخان، دوست محمد سلطان و... | ||
در فصل اول از ركن دوم كه به شرح حال سلاطين جغتايى اختصاص يافته، سلاطينى كه رحلت كردهاند، معرفى مىشوند. نظير: ظهيرالدين محمد | در فصل اول از ركن دوم كه به شرح حال سلاطين جغتايى اختصاص يافته، سلاطينى كه رحلت كردهاند، معرفى مىشوند. نظير: [[بابر، ظهيرالدين محمد|ظهيرالدين محمد بابر]]<nowiki/>پادشاه، محمد همايون پادشاه، ابراهيم ميرزا و...و در فصل دوم دو تن از سلاطينى كه در زمان مؤلف در قيد حيات بودهاند، معرفى مىگردند كه عبارتند از: سليمان شاه ميرزا، ميرزا ابوالقاسم. | ||
باب اول از چهار باب كتاب به معرفى گروهى كه مؤلف ايشان را درك نكرده و از دنيا رفتهاند، باب دوم به معرفى گروهى كه وى ايشان را درك كرده و از دنيا رفتهاند، باب سوم به معرفى كسانى كه مؤلف آنان را درك نموده و تا زمان وى نيز در قيد حيات بودهاند و باب چهارم به شرح حال كسانى كه مؤلف ايشان را درك ننموده و لكن در زمان مؤلف هنوز در قيد حيات بودهاند، اختصاص يافته است. | باب اول از چهار باب كتاب به معرفى گروهى كه مؤلف ايشان را درك نكرده و از دنيا رفتهاند، باب دوم به معرفى گروهى كه وى ايشان را درك كرده و از دنيا رفتهاند، باب سوم به معرفى كسانى كه مؤلف آنان را درك نموده و تا زمان وى نيز در قيد حيات بودهاند و باب چهارم به شرح حال كسانى كه مؤلف ايشان را درك ننموده و لكن در زمان مؤلف هنوز در قيد حيات بودهاند، اختصاص يافته است. | ||
خط ۶۴: | خط ۶۳: | ||
مذكر احباب تذكرهاى است محلى و نشانگر ذوق حاكم بر ماوراءالنهر در قرن دهم هجرى. مؤلف ذوقى معماپسند دارد و در تذكره خويش توجه خاصى به معماسازان و تعميه پردازان نموده است. ذكر صنايع مشكله شعرى، معما قصيدههاى مصنوع، اوزان مشكل عروضى، شعرهاى چهار بحرى، مسّجّر، معقّد، مقلوب و مستوى نشانگر ذوق مشكلپسند مؤلف اين تذكره است. اين ذوق در دربار ازبكان و شيبانيان رواج و رونق فراوان داشته است. سخنانى از اين دست كه صورت معما و مسأله رياضى را دارند براى ذهن و عقل خوشايند هستند؛ يعنى لذت كشف معما نصيب عقل مىشود؛ اما ذوق و احساس بهرهاى از آن برنمىگيرد. در تذكره مذكر احباب «گفتن و شكافتن معما» و اشعار دشوار را مرتبه اعلاى فضل و دانش اهل عصر مىداند. | مذكر احباب تذكرهاى است محلى و نشانگر ذوق حاكم بر ماوراءالنهر در قرن دهم هجرى. مؤلف ذوقى معماپسند دارد و در تذكره خويش توجه خاصى به معماسازان و تعميه پردازان نموده است. ذكر صنايع مشكله شعرى، معما قصيدههاى مصنوع، اوزان مشكل عروضى، شعرهاى چهار بحرى، مسّجّر، معقّد، مقلوب و مستوى نشانگر ذوق مشكلپسند مؤلف اين تذكره است. اين ذوق در دربار ازبكان و شيبانيان رواج و رونق فراوان داشته است. سخنانى از اين دست كه صورت معما و مسأله رياضى را دارند براى ذهن و عقل خوشايند هستند؛ يعنى لذت كشف معما نصيب عقل مىشود؛ اما ذوق و احساس بهرهاى از آن برنمىگيرد. در تذكره مذكر احباب «گفتن و شكافتن معما» و اشعار دشوار را مرتبه اعلاى فضل و دانش اهل عصر مىداند. | ||
مصحح محترم در مقدمه خود با بيان اين سخن و بر مبناى شاخصههاى | مصحح محترم در مقدمه خود با بيان اين سخن و بر مبناى شاخصههاى سبکی مؤلف، يعنى دشوارگرايى و معماپردازى، نشان داده است كه يكى از غزلهاى منسوب به [[نثاری بخاری، حسن|نثارى بخارى]]، نمىتواند از بخارى باشد، چرا كه عنصر خيال در غزل مذكور نشان مىدهد كه با سرودههاى [[نثاری بخاری، حسن|نثارى بخارى]] متفاوت است. | ||
اين تذكره حاكى از ذوق طبقه حاكم تازه به دوران رسيدهاى است كه از سر تفنن و بىسوادى به معماپردازى روى مىآورد. وجود داستانهاى عجيب و ساختگى و افسانههاى بىبنياد و مضحك مانند: حمام ناصر خسرو كه در آن پيدا نيست...بر ديوار بيست و چهار حلقه دارد، هر حلقه را كه بكشند، درى باز مىشود. و حمام به آن بزرگى با يك جام روشن است و كسى عالم به طريق بناى آن نسيت. نشان مىدهد كه سطح آگاهى و دانش دربار ماوراءالنهر چقدر متنزل و سخيف بوده است، اغلب حكايات مشهور آثار [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] و ديگر عرفا به برخى قلندر شكلان روزگار نثارى نسبت داده شده است؛ از جمله داستان آن ديوانه كه شاه به او گفت از من چيزى بخواه ديوانه گفت، به اين مگس دستور ده كه از روى صورتم كنار رود. شاه گفت از عهده من بر نمىآيد. ديوانه خنديد و گفت تو كه امرت بر مگس جارى نيست، چگونه از تو چيزى بخواهم. اين داستان در مثنوىهاى [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] آمده؛ ولى در مذكر احباب به حسامى قلندر از قلندران ناشناخته عصر مؤلف نسبت داده شده است. | اين تذكره حاكى از ذوق طبقه حاكم تازه به دوران رسيدهاى است كه از سر تفنن و بىسوادى به معماپردازى روى مىآورد. وجود داستانهاى عجيب و ساختگى و افسانههاى بىبنياد و مضحك مانند: حمام ناصر خسرو كه در آن پيدا نيست...بر ديوار بيست و چهار حلقه دارد، هر حلقه را كه بكشند، درى باز مىشود. و حمام به آن بزرگى با يك جام روشن است و كسى عالم به طريق بناى آن نسيت. نشان مىدهد كه سطح آگاهى و دانش دربار ماوراءالنهر چقدر متنزل و سخيف بوده است، اغلب حكايات مشهور آثار [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] و ديگر عرفا به برخى قلندر شكلان روزگار نثارى نسبت داده شده است؛ از جمله داستان آن ديوانه كه شاه به او گفت از من چيزى بخواه ديوانه گفت، به اين مگس دستور ده كه از روى صورتم كنار رود. شاه گفت از عهده من بر نمىآيد. ديوانه خنديد و گفت تو كه امرت بر مگس جارى نيست، چگونه از تو چيزى بخواهم. اين داستان در مثنوىهاى [[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار]] آمده؛ ولى در مذكر احباب به حسامى قلندر از قلندران ناشناخته عصر مؤلف نسبت داده شده است. | ||
خط ۷۳: | خط ۷۲: | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
كتاب مشتمل بر پاورقىها و يادداشتهايى به قلم مصحح و نيز فهرستهاى ذيل مىباشد: | كتاب مشتمل بر پاورقىها و يادداشتهايى به قلم مصحح و نيز فهرستهاى ذيل مىباشد: | ||
خط ۸۰: | خط ۷۸: | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
#فتوحى، محمود، مذكر احباب، كتاب ماه ادبيات و فلسفه، خرداد1378، ش20، ص28-29. | #فتوحى، محمود، مذكر احباب، كتاب ماه ادبيات و فلسفه، خرداد1378، ش20، ص28-29. | ||
#مقدمه مصصح. | #مقدمه مصصح. |
ویرایش