مجالس، سخنان و لطایف و اشارات یکی از صوفیان و شاعران دوره دوم ایلخانی [۱]، به نام جلال‌الدین عبدالحمید عتیقی تبریزی در سده هفتم و هشتم هجری است که یکی از مریدان ایشان به نام ابوالمجد تبریزی از سال 712 تا 718ق، برخی از سخنان او را یادداشت کرده و در سال 723ق در سفینه تبریز درج کرده است[۲].

مجالس
مجالس
پدیدآورانعتیقی تبریزی، جلال‌الدین بن قطب‌الدین (نويسنده) کریمی، سعید (محقق و مصحح)
ناشرمرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشرایران - تهران
سال نشر1392ش
چاپ1
شابک978-600-203-050-4
موضوعتصوف - متون قدیمی تا قرن 14
زبانفارسی
تعداد جلد1
کد کنگره
‎‏‎‏ع‎‏2‎‏م‎‏3 285 BP
نورلایبمطالعه و دانلود pdf

در ابتدای کتاب، مقدمه مصحح در سه فصل آمده است که بر ارزش علمی کتاب افزوده است.

فصل اول، به سوانح و شرح آثار جلال‌الدین عتیقی پرداخته است[۳].

فصل دوم، به موقعیت ادیان و وضعیت تصوف در زمان جلال‌الدین عتیقی اختصاص دارد[۴].

مصحح در فصل سوم، به موضوع سیری در مجالس می‌پردازد[۵].

متن مجالس، توضیحات، نمایه‌ها و منابع، عناوین بخش‌های پایانی این کتاب است.

بر اساس تاریخی که در ابتدای هر مجلس آمده، تعداد مجالس 22 مجلس است که ابوالمجد بنا به سلیقه خود آنها را در 67 قسمت مجزا گنجانده است. این کتاب مملوّ از صور خیال شگفت‌آور است و به آیات و احادیث و اشعار عربی و فارسی آراسته شده است.

روش عتیقی در پرداخت چنین مجالسی بدین‌گونه است که او غیر مسلمانان را در نقش گناهکاران و ریاکاران و مشرکان مسلمان نشان می‌دهد؛ به‌عبارت‌دیگر، او تلاش می‌کند که با نقل حکایتی از یک مسیحی یا یهودی یا زردشتی یا بت‌پرست به تشریح یکی از مسائل مهم بپردازد[۶].

عتیقی از یک‌سوی قصد دارد از ذات باری نفی شرک کند و به مخاطبان خود بگوید که مراقب باشید گرفتار شرک نشوید. او برای نفی شرک در موارد فراوانی از آیه فلا تجعلو لله أندادا (بقره: آیه 22) استفاده کرده[۷] و به دنبال همین آیه، حکایاتی از غیر مسلمانان نقل نموده و سپس خاطرنشان ساخته که آنان مشرکانی هستند که نفی شرکشان تنها در اسلام ‌آوردن است[۸].

پانویس

  1. ر.ک: مقدمه مصحح، صفحه ‌سی‌وشش
  2. ر.ک: همان، صفحه ‌شصت
  3. ر.ک: همان، صفحه ‌نه - بیست‌وهشت
  4. ر.ک: همان، صفحه ‌بیست‌ونه
  5. ر.ک: همان، صفحه ‌پنجاه
  6. ر.ک: همان، صفحه ‌سی‌وشش ‌و سی‌وهفت
  7. ر.ک: متن کتاب، ص‌30، 31، 33، 35، 40 و...
  8. ر.ک: همان، ص47

منابع مقاله

مقدمه مصحح و متن کتاب.

وابسته‌ها