۶۱٬۱۸۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
</div> | </div> | ||
'''عالم‌تاج قائم‌مقامی''' (1262-1325ق)، مشهور به ژاله، ادیب و شاعر آرمان‌گرای عصر مشروطه، | '''عالم‌تاج قائم‌مقامی''' (1262-1325ق)، مشهور به ژاله، ادیب و شاعر آرمان‌گرای عصر مشروطه، نواده میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی و مادر [[پژمان بختیاری، حسین|حسین پژمان بختیاری]] است. نخستین بیانیه‌های تساوی حقوق زنان و مردان و ابراز نارضایتی از مقام و جایگاه زنان، نخست در شعر ایشان مطرح شده است. | ||
==زادروز، زادگاه و تبار== | ==زادروز، زادگاه و تبار== | ||
ژاله در | ژاله در سال ١٣٠١ق (١٢٦٢ش)، در فراهان اراک به دنیا آمد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/64521/149 ر.ک: مرادی، ایوب، ص149]</ref>. پدرش میرزا فتح‌الله فرزند میرزا علی پسر میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام ثانی، نخستین فدایی سیاست خارجی بود و مادرش مریم خانم صبیه معین‌الملک. | ||
==تحصیل== | ==تحصیل== | ||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
میرزا فتح‌الله پس از ورود به پایتخت در خانه‌های پدری منزل گرفت و اطلاع یافت که جماعتی از بختیاریان نزدیک او به سر می‌برند. وی با سابقه ذهنی خوشی که از آنان داشت درصدد آشنایی با رئیس ایشان برآمد و به‌زودی او را شناخت... معاشرت او با میرزا فتح‌الله به صمیمیت و اخلاص، و مساعدتهای ثمربخش او به نزدیکی منتهی گردید تا جایی که دختر وی را خواستار شد. گرچه آن تقاضا نخست با بی‌میلی و سردی تلقی شد، اما سرانجام دختر بینوا وجه‌المصالحه گرفتاری‌های پدر و قربانی سیاست مالی او گردید. ازدواج دختری تحصیل‌کرده با مردی نسبتاً بیسواد، و همسری مردی چهل‌واند ساله با دوشیزه‌ای شانزده ساله با وضعی بد آغاز شد و به‌صورتی بدتر پایان پذیرفت<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>. | میرزا فتح‌الله پس از ورود به پایتخت در خانه‌های پدری منزل گرفت و اطلاع یافت که جماعتی از بختیاریان نزدیک او به سر می‌برند. وی با سابقه ذهنی خوشی که از آنان داشت درصدد آشنایی با رئیس ایشان برآمد و به‌زودی او را شناخت... معاشرت او با میرزا فتح‌الله به صمیمیت و اخلاص، و مساعدتهای ثمربخش او به نزدیکی منتهی گردید تا جایی که دختر وی را خواستار شد. گرچه آن تقاضا نخست با بی‌میلی و سردی تلقی شد، اما سرانجام دختر بینوا وجه‌المصالحه گرفتاری‌های پدر و قربانی سیاست مالی او گردید. ازدواج دختری تحصیل‌کرده با مردی نسبتاً بیسواد، و همسری مردی چهل‌واند ساله با دوشیزه‌ای شانزده ساله با وضعی بد آغاز شد و به‌صورتی بدتر پایان پذیرفت<ref>ر.ک: همان، ص6-5</ref>. | ||
او در | او در هفده سالگی، اولین فرزندش، [[پژمان بختیاری، حسین|حسین پژمان بختیاری]]، را به دنیا آورد. در ١٢٨٣ش و پس از به دنیا آوردن دومین فرزندش، از همسر و فرزندش جدا شد و در زادگاهش فراهان اقامت گزید. فراق از فرزند تأثیر ناخوشایندی بر روحیه ژاله گذاشت؛ تا آنجا که این غم در شعر وی نیز بازتاب یافت؛ از آن جمله در بیت زیر می‌گوید: | ||
'''رنجی که من از دوری فرزند | '''رنجی که من از دوری فرزند کشم''' | ||
یعقوب از آن حال خبر دارد و بس'''<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/64521/149 ر.ک: مرادی، ایوب، ص150-149]</ref>. ''' | یعقوب از آن حال خبر دارد و بس'''<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/64521/149 ر.ک: مرادی، ایوب، ص150-149]</ref>. ''' | ||
==جایگاه ادبی و اجتماعی== | ==جایگاه ادبی و اجتماعی== | ||
ژاله مکنونات شخصی‌اش را به‌راحتی در شعرش | ژاله مکنونات شخصی‌اش را به‌راحتی در شعرش منعکس کرد و ازهمین‌رو باید گفت: «فردیت و جهان زنانه در شعر فارسی، نخستین بار در شعر ژاله نمود یافت». | ||
ژاله «اولین زن شاعری بود که از مسائل خود سخن گفت؛ اشعارش را تا سالها پوشیده داشت و جز برای دل خود شعر نمی‌گفت و حتی بخش قابل توجهی از اشعارش را سوزاند». تااینکه سالها بعد فرزندش، حسین، مجموعه اشعارش را گردآوری و منتشر کرد. ژاله قائم‌مقامی در طرح مسائل زنان پیشگام است و نخستین بیانیه‌های تساوی حقوق زنان و مردان و ابراز نارضایتی از مقام و جایگاه زنان نخست در شعر ایشان مطرح شده است. وی در اشعارش آشکارا و با شجاعت تمام و با زبانی ساده، پخته و ادیبانه به توصیف اوضاع زنان پرداخته است و شعار برابری حقوق زنان و مردان را سر میدهد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/64521/149 ر.ک: همان]</ref>. | |||
اگرچه او هیچ تعمدی برای ساختن | اگرچه او هیچ تعمدی برای ساختن شعر زنانه نداشت، اما ذهنیت زنانه‌اش، زبان زنانه‌ای آفرید که نقش خواسته‌ها و آرزوهای بیپرده یک زن بر صفحه کاغذ بود و این درست نقطه مقابل سنت پوشیده‌گویی و رفتار سنتی زن در جامعه ایران بود. در ساختار فرهنگی ایران دوران مشروطه مصلحت‌گرایی، اطاعت و دنباله‌روی از الگوهای مرسوم، به‌خصوص برای زنان، ارزش تلقی شده و با هر هنجارگریزی او برخورد شده است. اما ژاله در شیوه بیان، نوع نگرش و اندیشه با دیگران تفاوت داشت؛ به رفتارهای مستبدانه اطرافیان و پدر و مادر و همسر انتقاد می‌کرد و به قانون‌های نادرست و اصول اخلاقی اجتماعی ناشایست اعتراض داشت <ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/57988/12 ر.ک: پاشاپاسندی، حسینعلی؛ پارسایی، حسین؛ حمیدی مکرمه، ص12]</ref>. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||