فيض الدموع: شرح زندگانی و شهادت امام حسین علیه‌السلام با نثر فارسی فصیح و بلیغ: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =1871

 

'''فيض الدموع'''، تألیف [[بدایع نگار، محمد ابراهیم بن محمد مهدی|محمدابراهیم نواب تهرانی]]، ملقب به [[بدایع‌نگار، محمدابراهیم بن محمدمهدی|بدایع‌نگار]] (1241-1299ق)، با تصحیح و تحقیق [[اکبر ایرانی قمی]]، یکی از منابع تاریخی درباره زندگانی امام حسین(ع) و شرح شهادت‌ آن امام بزرگوار است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/3971/156 ر.ک: جلالی، نادره، ص156]</ref>

مؤلف انگیز خود را در تألیف این اثر، فراهم آوردن توشه‌ای جهت آخرت‌ و عدم دسترسی عموم به کتابی موثق و صحیح به زبان فارسی راجع به‌ زندگانی امام حسین(ع) و شهادت ایشان ذکر کرده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/3971/156 همان]</ref>

# نظر [[شعرانی، ابوالحسن|علامه شعرانى]] درباره چاپ اول کتاب: «چون عبارت کتاب فيض الدموع در عالی‌ترین درجه فصاحت و جزالت و نمونه کامل از فن انشای نثر فارسى است و به بهترین خط نستعلیق نوشته شده، چنان‌که مى‏‌توان گفت تا صنعت طبع پدید آمد، کتابى فارسى به خطى چنین زیبا به چاپ نرسیده، مرا دریغ آمد در آن تصرفى شود؛ هرچند حرفى شکسته یا اعرابى مهمل مانده یا اصلاحى مناسب تشخیص داده شد. غیر شماره صفحات که مستلزم تصرفى در خط نبود و آنکه سخن‌‏شناس است، داند در عصر اخیر، نثر فارسى بدین نیکویى کس بیاد ندارد. براى احیاى نام مؤلف که جد مادرى این بنده است و طلب مغفرت براى آن مرحوم که این تألیف از خیرات باقیات اوست، به‌وسیله افست تجدید طبع گردید»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/1871/1/22 ر.ک: مقدمه مصحح، ص22-23]</ref>

# سیف‌الله نواب در مقدمه چاپ دوم می‌نویسد: «به‌طورى‌که مشاهده مى‌‏شود، مورخین اسلامى و متتبعین غربى، وقایع عاشورا را هریک با سبکی  مخصوص تقریر و انتشار داده‏‌اند و یادداشت‌هاى مورخین خارجى هم که بعضى تفصیل داده‏‌اند، مراتبى را متذکر مى‏‌شوند که در نظر مطالعه‏‌کننده تاریخ، قابل بحث و تحقیق است؛ لکن مرحوم [[بدایع‌نگار، محمدابراهیم بن محمدمهدی|محمدابراهیم نواب]] در فحص و تحقیق اخبار مراقبت نموده است که در کلیات واقعه صرف وقت شده و جریانات از روى صحت تقسیم‏‌بندى شده باشد...»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/1871/1/23 همان، ص23]</ref>

از دیگر ویژگی‌های کتاب آن است که نثر بدایع‌‏نگار، نثر مرسل ساده و در برخى عبارات، مسجع ساده از انواع نثر فارسى است. تکلف و تصنعى در نثر [[بدایع‌نگار، محمدابراهیم بن محمدمهدی|بدایع‌‏نگار]] نیست. سخن‌‏آرایى و نغزگفتارى در تزیین نثر او فراوان است. استخوان‏بندى عبارات، استوار و خوش‌نقش است. حسن تألیف، تناسب کلمات، شیوایى و رسایى گفتار، زیبایى نثر او را بازمى‏‌نماید. روانى و سلاست، کلام وى را مطبوع و دل‏انگیز کرده است. ضعف تألیف، غرابت، اغلاق و ایجاز مخل و کلمات نامأنوس و ناخوش‌آهنگ در گزینش او جاى ندارد. هیچ‌گونه تنافرى در میان عبارات و الفاظ دیده نمى‌‏شود. افعال منسوخه در مجموع کتاب انگشت‏ شمار است. از افعال ترکیبى به‌تناسب زمان خویش بهره گرفته و ساختار قدیمى آن را حفظ کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/1871/1/69 ر.ک: همان، ص69]</ref>

[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]، استاد احمد منزوى در فهرست نسخه‏‌هاى فارسى و استاد دانش‏‌پژوه و دیگران، به‌اشتباه، فيض الدموع را ترجمه اللهوف دانسته‏‌اند؛ درحالى‌که با اندک مقایسه، مى‏‌توان به خلاف آن پى برد. اللهوف یکى از منابع این کتاب است که در جاهاى مختلف از آن نام برده شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/1871/1/23 مقدمه مصحح، ص23-24]</ref>