۸۱٬۹۶۱
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'موسس' به 'مؤسس'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'موسس' به 'مؤسس') |
||
| (۲۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR00407.jpg|بندانگشتی|فارابی، محمد بن محمد]] | [[پرونده:NUR00407.jpg|بندانگشتی|فارابی، محمد بن محمد]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |فارابی، محمد بن محمد | ||
|- | |- | ||
| | |نام‌های دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | ابونصر فارابی | ||
فارابی، ابونصر | فارابی، ابونصر | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" |محمد | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" |257/259ق | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" |روستاى وسيج فاراب، خراسان بزرگ (ایران)، قزاقستان (امروزی) | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |339 ق-دمشق، سوریه | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" |متى بن يونس، يوحنا بن حيلان | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" |[[التنبیه علی سبیل السعاده]] | ||
[[الألفاظ المستعملة في المنطق]] | [[الألفاظ المستعملة في المنطق]] | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE00407AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''ابونصر محمد بن طرخان'''، معروف به | '''ابونصر محمد بن محمد بن طرخان''' (257-339ق)، معروف به فارابى، معلم ثانی، مؤسس فلسفه اسلامی و انتقال دهنده منطق صوری یونانی به جهان اسلام | ||
== ولادت == | |||
در حدود سال 257/259ق در روستاى وسيج فاراب كه همان انزار امروز از بلاد تركستان است، متولد شد. | |||
با اطلاعات مختصرى كه درباره خانواده و كودكى و جوانى او در دست است، گمان مى‌رود كه او دراصل ترك بوده و به خاندانى سرشناس تعلق داشته است. پدرش شغل سپهسالارى داشته و خود وى مدتى به عنوان قاضى كار مى‌كرده است. | با اطلاعات مختصرى كه درباره خانواده و كودكى و جوانى او در دست است، گمان مى‌رود كه او دراصل ترك بوده و به خاندانى سرشناس تعلق داشته است. پدرش شغل سپهسالارى داشته و خود وى مدتى به عنوان قاضى كار مى‌كرده است. | ||
== | ==تحصیلات== | ||
آنچه بهتر معلوم است، نهضت فرهنگى و فكرى است كه در آغاز قرن سوم هجرى و با ورود اسلام در فاراب رونق و گسترش يافته است و اين كه الجواهرى، لغت‌شناس معروف و مؤلف «الصحاح» يكى از معاصران برجسته او بوده است. وى فقه و حديث و تفسير قرآن را تحصيل كرد و زبان عربى و تركى و فارسى را فراگرفت. فارابى از مطالعات عقلى مانند رياضيات و فلسفه كه در عصر وى رايج بود، غافل نماند و هنگامى كه به اين مطالعات عقلى راغب شد، به آنچه در موطن خود آموخته بود، قناعت نكرد، بلكه خانه و كاشانه خويش را ترك گفت و در جست‌وجوى دانش بيشتر، راه ديار غربت در پيش گرفت. نمى‌دانيم چه وقت اين سفر را آغاز كرد؛ ولى گويا سن او از چهل گذشته بود. | آنچه بهتر معلوم است، نهضت فرهنگى و فكرى است كه در آغاز قرن سوم هجرى و با ورود اسلام در فاراب رونق و گسترش يافته است و اين كه الجواهرى، لغت‌شناس معروف و مؤلف «الصحاح» يكى از معاصران برجسته او بوده است. وى فقه و حديث و تفسير قرآن را تحصيل كرد و زبان عربى و تركى و فارسى را فراگرفت. فارابى از مطالعات عقلى مانند رياضيات و فلسفه كه در عصر وى رايج بود، غافل نماند و هنگامى كه به اين مطالعات عقلى راغب شد، به آنچه در موطن خود آموخته بود، قناعت نكرد، بلكه خانه و كاشانه خويش را ترك گفت و در جست‌وجوى دانش بيشتر، راه ديار غربت در پيش گرفت. نمى‌دانيم چه وقت اين سفر را آغاز كرد؛ ولى گويا سن او از چهل گذشته بود. | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۰: | ||
وى از ماوراءالنهر به قصد تحصيل علوم به بغداد رفت و در حلقه درس متى بن يونس حضور يافت و چندى بعد از بغداد به حران رفت و از يوحنا بن حيلان، قسمتى از منطق را آموخت و باز به بغداد برگشت و علوم فلسفى را از آنجا فراگرفت. بر همه كتب [[ارسطو]] و منسوب به [[ارسطو]] دست يافت و بر مشكلات و نكات غامض آنها فائق آمد، ليكن اهميت او در كوششى است كه براى آشتى دادن دو روش مشايى و اشراقى در حكمت و با دين اسلام، به ويژه اصول مذهب شيعه، به خرج داده است. | وى از ماوراءالنهر به قصد تحصيل علوم به بغداد رفت و در حلقه درس متى بن يونس حضور يافت و چندى بعد از بغداد به حران رفت و از يوحنا بن حيلان، قسمتى از منطق را آموخت و باز به بغداد برگشت و علوم فلسفى را از آنجا فراگرفت. بر همه كتب [[ارسطو]] و منسوب به [[ارسطو]] دست يافت و بر مشكلات و نكات غامض آنها فائق آمد، ليكن اهميت او در كوششى است كه براى آشتى دادن دو روش مشايى و اشراقى در حكمت و با دين اسلام، به ويژه اصول مذهب شيعه، به خرج داده است. | ||
توقف فارابى در بغداد مدتى طول كشيد و غالب كتب فلسفى خود را در اين شهر تأليف كرد و سپس از بغداد به دمشق و از آنجا به مصر رفت و آنگاه به خدمت سيف‌الدوله تغلبى (333- 356ق) درآمد و نزد او تا آخر عمر در حلب و دمشق به تأليف و تعليم مشغول بود. زندگانى پرزرق و برق و با شكوه جلال دربار، هيچ گاه او را اغواء نكرد، بلكه در كسوت درويشى، همّ خود را مصروف كار طاقت‌فرساى تحقيق و تعليم كرد. مورخان اسلام متفق‌اند كه فارابى زهد پيشه و عزلت‌گزين و اهل تأمل بود. [[ابن خلکان، احمد بن محمد| | توقف فارابى در بغداد مدتى طول كشيد و غالب كتب فلسفى خود را در اين شهر تأليف كرد و سپس از بغداد به دمشق و از آنجا به مصر رفت و آنگاه به خدمت سيف‌الدوله تغلبى (333- 356ق) درآمد و نزد او تا آخر عمر در حلب و دمشق به تأليف و تعليم مشغول بود. زندگانى پرزرق و برق و با شكوه جلال دربار، هيچ گاه او را اغواء نكرد، بلكه در كسوت درويشى، همّ خود را مصروف كار طاقت‌فرساى تحقيق و تعليم كرد. مورخان اسلام متفق‌اند كه فارابى زهد پيشه و عزلت‌گزين و اهل تأمل بود. [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] مى‌گويد: «زندگى او، زندگى فلاسفه پيشين را به ياد مى‌آورد». | ||
فارابى در انواع علوم بى‌همتا بود، چنان‌كه در هر علمى از علوم زمان خويش استاد شد و كتابى نوشت. از كتاب‌هاى او كه به ما رسيده، يا از ميان رفته و فقط نامى از آنها در كتب تاريخ و فلسفه باقى مانده، معلوم مى‌شود كه در علوم مدنى و رياضيات و كيميا و هيئت وعلوم نظامى و موسيقى و طبیعیات و الاهيات و علوم مدنى و فقه و منطق، دستى قوى داشته است. | فارابى در انواع علوم بى‌همتا بود، چنان‌كه در هر علمى از علوم زمان خويش استاد شد و كتابى نوشت. از كتاب‌هاى او كه به ما رسيده، يا از ميان رفته و فقط نامى از آنها در كتب تاريخ و فلسفه باقى مانده، معلوم مى‌شود كه در علوم مدنى و رياضيات و كيميا و هيئت وعلوم نظامى و موسيقى و طبیعیات و الاهيات و علوم مدنى و فقه و منطق، دستى قوى داشته است. | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۴: | ||
===فلسفه=== | ===فلسفه=== | ||
فارابى معتقد بود كه ميان فلسفه و دين فرق هست. به نظر او فلسفه وصول به حقيقت از راه نظر و برهان بوده و دين، وصول به حقيقت از راه تمثيل و رمز است. درست است كه كندى؛ نخستين فيلسوف عرب است كه راه را گشوده؛ ولى او نتوانست مكتبى فلسفى تأسيس كند و ميان مسائلى كه مورد بحث قرار داد، وحدتى ايجاد كند؛ اما فارابى، كه به قول [[ابن خلکان، احمد بن محمد| | فارابى معتقد بود كه ميان فلسفه و دين فرق هست. به نظر او فلسفه وصول به حقيقت از راه نظر و برهان بوده و دين، وصول به حقيقت از راه تمثيل و رمز است. درست است كه كندى؛ نخستين فيلسوف عرب است كه راه را گشوده؛ ولى او نتوانست مكتبى فلسفى تأسيس كند و ميان مسائلى كه مورد بحث قرار داد، وحدتى ايجاد كند؛ اما فارابى، كه به قول [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلكان]] «بزرگترين فلاسفه اسلام است على‌الاطلاق» توانست مكتبى كامل تأسيس كند. او در عالم اسلام همان نقشى را داشت كه فلوطين در فلسفه غرب. ابن سينا او را استاد خود شمرد و ابن رشد و ديگر حكماى اسلام و عرب شاگرد او بودند و به حق او را بعد از [[ارسطو]]، كه ملقب به «معلم اول» بود، «معلم ثانى» لقب دادند. | ||
===نبوت=== | ===نبوت=== | ||
نظريه فارابى درباره نبوت متأثر از انديشه‌هاى يونانى بوده است. از اين نظريه غالباً به عنوان «سياست فارابى» سخن مى‌گويند. پيامبرشناسى فارابى شامل بعضى نكات اساسى است كه به نظر او با فلسفه نبوى تشيع، مشترك است. | نظريه فارابى درباره نبوت متأثر از انديشه‌هاى يونانى بوده است. از اين نظريه غالباً ً به عنوان «سياست فارابى» سخن مى‌گويند. پيامبرشناسى فارابى شامل بعضى نكات اساسى است كه به نظر او با فلسفه نبوى تشيع، مشترك است. | ||
===سياست=== | ===سياست=== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۶: | ||
در منابع جز اساتيد فوق‌الذكر به ديگر اساتيد فارابى اشاره نشده است؛ البته وى به آثار ابوالوفاى بوزجانى توجه داشته است و نيز شرح‌هايى بر آثار دانشمندان قديم يونان و روم از جمله بطليموس و اقليدس نگاشته است. | در منابع جز اساتيد فوق‌الذكر به ديگر اساتيد فارابى اشاره نشده است؛ البته وى به آثار ابوالوفاى بوزجانى توجه داشته است و نيز شرح‌هايى بر آثار دانشمندان قديم يونان و روم از جمله بطليموس و اقليدس نگاشته است. | ||
درباره شاگردان او نيز مطالب اندكى مى‌دانيم. از ميان شاگردان او، به نام فيلسوف مشهور نصرانى يحيى بن عدى اشاره شده است. [[ | درباره شاگردان او نيز مطالب اندكى مى‌دانيم. از ميان شاگردان او، به نام فيلسوف مشهور نصرانى يحيى بن عدى اشاره شده است. [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] نيز كه هم عصر فارابى بوده آثار وى را مورد مطالعه قرار داده و گاه آنان را راهگشاى مى‌يافته است. وى شرح المجسطى فارابى را خلاصه كرده است. | ||
==آثار و تأليفات== | ==آثار و تأليفات== | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۴: | ||
آثار فارابى در قرن چهارم و پنجم قرن دهم و يازدهم در شرق به طور وسيعى نشر يافت و احتمالاً به غرب رسيد و برخى از علماى اندلسى پيرو او شدند. برخى از نوشته‌هاى وى نيز به زبان عبرى و لاتينى ترجمه شد و در فلسفه اهل مدرسه (اسكولاستيك) يهودى و مسيحى تأثير گذاشت. آثار مزبور در دهه‌هاى آخر قرن نوزدهم ميلادى منتشر و به زبان‌هاى زنده اروپايى ترجمه شد. | آثار فارابى در قرن چهارم و پنجم قرن دهم و يازدهم در شرق به طور وسيعى نشر يافت و احتمالاً به غرب رسيد و برخى از علماى اندلسى پيرو او شدند. برخى از نوشته‌هاى وى نيز به زبان عبرى و لاتينى ترجمه شد و در فلسفه اهل مدرسه (اسكولاستيك) يهودى و مسيحى تأثير گذاشت. آثار مزبور در دهه‌هاى آخر قرن نوزدهم ميلادى منتشر و به زبان‌هاى زنده اروپايى ترجمه شد. | ||
==وفات== | |||
وفات فارابى به اصح اقوال در سال 339ق بوده است. | |||
==آثار== | ==آثار== | ||
مشهورترين كتاب‌هاى فارابى عبارتند از: | مشهورترين كتاب‌هاى فارابى عبارتند از: | ||
{{ستون-شروع|2}} | |||
# مقالة فى اغراض مابعداطبيعة | # مقالة فى اغراض مابعداطبيعة | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۱۰: | ||
# رسالة فيما ينبغى ان يقدم قبل تعلم الفلسفة | # رسالة فيما ينبغى ان يقدم قبل تعلم الفلسفة | ||
# مايصح و مالا يصح من احكام النجوم | # مايصح و مالا يصح من احكام النجوم | ||
{{پایان}} | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# دائرةالمعارف تشيع، جلد دوازدهم، مدخل فارابى | # دائرةالمعارف تشيع، جلد دوازدهم، مدخل فارابى | ||
# زندگى و انديشه فارابى، فرشته آذرشب، كيهان فرهنگى، آبان 1384، شماره 229، ص 46-51 | #[[:noormags:80063|زندگى و انديشه فارابى، فرشته آذرشب، كيهان فرهنگى، آبان 1384، شماره 229، ص 46-51]]. | ||
# آشنايى با دانشمندان مسلمان، | #[[:noormags:279031|آشنايى با دانشمندان مسلمان، ابونصر فارابى، سعيد آرزمى، تربيت، شماره سوم، آذرماه 1369، ص 26-27]]. | ||
{{فارابی}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[كتاب الحروف]] | [[كتاب الحروف]] | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۳۳: | ||
[[المنطقيات]] | [[المنطقيات]] | ||
[[تحصيل السعادة]] | |||
[[كتاب السياسة المدنية]] | [[كتاب السياسة المدنية]] | ||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۵۲: | ||
[[فصوص الحکم (فارابی)]] | [[فصوص الحکم (فارابی)]] | ||
[[ | [[رسائل فلسفی فارابی]] | ||
[[سعادت از نگاه فارابی]] | [[سعادت از نگاه فارابی]] | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۸: | ||
[[سیاست مدنیه]] | [[سیاست مدنیه]] | ||
[[نصوص | [[نصوص الكلم علی كتاب فصول الحكم]] | ||
[[التنبیه علی سبیل السعاده]] | [[التنبیه علی سبیل السعاده]] | ||
| خط ۱۶۶: | خط ۱۷۰: | ||
[[کتاب المباحث و الشکوک (نخستین تعلیقه بر الاشارات و التنبیهات)]] | [[کتاب المباحث و الشکوک (نخستین تعلیقه بر الاشارات و التنبیهات)]] | ||
[[ | [[تلخيص نواميس أفلاطون]] | ||
[[التنبیه علی سبیل السعادة]] | [[التنبیه علی سبیل السعادة]] | ||
[[كتاب الملة و نصوص أخری]] | |||
[[المدينة الفاضلة للفارابي]] | |||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||