غزانامه روم و چند فتح‌نامه دیگر از سلطان محمد فاتح: تفاوت میان نسخه‌ها

اوضاع پریشان سیاسی و اجتماعی ایران باعث شده بود که در بیشتر بلکه تقریبا همه‌ی طول تاریخ، هم میهنان ما از سرزمین مادری به علت ناامنی و خفقان و نابسامانی به سرزمین‌های دیگر گریخته یا پناه ببرند تا لقمه‌ی معیشتی یا زندگی آزادتر و بهتری برای خود دست و پا کنند. موج ایرانیان و هنرمندان ایرانی که به عثمانی کوچ کرده اند برای پژوهشگران تاریخ عثمانی شناخته شده است. به همین دلیل در آن ایام زبان فارسی، نه تنها زبان شعر و ادب و مکاتبه و تألیف کتاب در دربار عثمانی و مورد استفاده‌ی شعرا و نویسندگان آن سامان بود بلکه گستره‌ی آن تا کشورهای اروپایی نیز کشیده شده بود. در آن هنگام در سراسر خاک عثمانی و حتی در شبه جزیره‌ی بالکان، زبان فارسی و آثار استادان بزرگ ایرانی خاصه سعدی و مولوی و حافظ و نیز فردوسی رایج بود و در خاندان‌های رجال و بزرگان تعلیم می شد. از جمله‌ی شاعرانی که خود را به درگاه سلطان محمد رسانده‌اند، جز کاشفی، سراینده‌ی همین غزانامه و شاعران دیگری امثال او هستند. از مطالعه‌ی دیوان این دو شاعر و امثال آن بسیاری از اوضاع و احوال اجتماعی، سیاسی و رجال آن دوره را می‌توان دانست.

در بارگاه سلطان محمد فاتح و خیلی از جاهای دیگر، رسم بود که هر فتحی را منشیان سلطان به نثر مزین و مسجع درباری به شیوه‌ای حماسی فه قلم درمی آوردند و برای پادشاهان ممالک دیگر ونیز برای استانداران و حکام محلی می‌فرستادند. سلاطین دیگر پاسخی مرقوم می داشتند و ای بسا تحفه‌ای اضافه می‌کردند. اما حکام کشوری فتح نامه‌ی سلطان را در بوق و کرنا می‌کردند و با تبلیغات وسیع به گوش همگان می‌رساندند، و علاوه بر آن تحف و هدایای فراوان همراه با نامه‌های ستایش آمیز به سلطان می‌فرستادند. فتح نامه ها برای کشورهای گوناگون به زبان‌های مختلف نوشته می شد. بسیاری از فتح نامه ها به فارسی و عربی توسط فضلای فارسی دان و عربی دان تنظیم می شد.