صعود و رکود علم و فرهنگ در تمدن اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''صعود و رکود علم و فرهنگ در تمدن اسلامی''' تألیف  [[کسایی، نورالله|نورالله کسایی]]؛ نوشتار حاضر با هدف تبیین فراز و نشیب عامل و معلول‌های جغرافیایی - انسانی که می‌تواند گره‌های کور بازدارنده و یا عوامل رشد و گسترش را در هر برهه از زمان مشخص نماید و نیز سرعت و گسترش رو به رشد آموزش و پژوهش را که از جهش گسترده‌ای در حوزه آموزش عالی برخوردار بوده است، ضمن نقد و بررسی عوامل و پارامترهای گذشته و حال که در پویایی تاریخ در مهد تمدن این مرز و بوم موثر بوده اند را در قالب جمع آوری برخی سخنرانی‌های استاد فرهیخته تاریخ - دکتر [[کسایی، نورالله|نورالله کسائی]] - تبیین نماید.

دانش در نهاد آموزش و پرورش نه تنها نقش اساسی داشته، بلکه از زمان های اولیه جزء لاینفک فرهنگ، تمدن، اندیشه و رفتار یک جامعه بوده است، به گونه‌ای که در هر برهه از زمان از آفت‌های فکری در افت و خیزهای شرایط و خودکامگی حاکمیت و تهاجم فضای فکری، اجتماعی، سیاسی در امان نبوده است. اگرچه حضور انسان های آزاد، با اراده، اندیشمند و دلسوز، این محرومیت و آفت‌ها را از بطن جامعه که با فراز و نشیب هایی در ترسیم مرزهای جغرافیایی رو به رو بوده، به سلامت کنترل و حذف نموده است به گونه‌ای که کارنامه 14 قرن تاریخ علوم و معارف اسلامی این مرز و بوم را بدون اغراق و بدون هیچ تعصب در شکوفایی و گستردگی دامنه دانش و اندیشه بر اساس عقل و خرد و خردگرایی حفظ کرده و نشان داده است. بسیاری از ایرانیان با دانش و درایت خاص خود به گونه‌ای عمل کرده اند که تاریخ آن را به ثبت رسانده، همچنان که در قرون چهارم و پنجم شاهد ثبت اوج رونق کتاب که نقش وزین و گسترده‌ای در فعالیت‌های علمی داشته، بوده ایم یا در بازه قرن پنجم تا هفتم، شاهد دوره درخشان فرهنگ و تمدن اسلامی در زمینه تأسیس مدرسه، مراکز آموزش از خانه تا دانشگاه، مسجد و مدرسه در جهان اسلام، به شکلی که این مرز و بوم مهد تمدن، تربیت و ظهور دانشمندان بزرگ و شاعرانی نامی بوده است. اگرچه بر کسی پوشیده نیست که دانش، مرز نمی شناسد، اما دارندگان یا جویندگان دانش، امروزه گاهی به نحو دردناکی با مرزها روبه رو هستند، لذا از این رهگذر بر آن شدیم که فراز و نشیب عامل و معلول‌های جغرافیایی - انسانی را که بتواند گره‌های کور بازدارنده و یا عوامل رشد و گسترش  را در هر برهه از زمان مشخص نماید و بتواند سرعت و گسترش روبه رشد آموزش و پژوهش را که از جهش گسترده‌ای در حوزه آموزش عالی برخورداز بوده است، ضمن نقد و بررسی عوامل و پارامترهای گذشته و حال که در پویایی تاریخ در مهد تمدن این مرز و بوم مؤثر بوده اند را در جمع آوری بعضی سخنرانی‌های استاد فرهیخته تاریخ - دکتر کسائی - به جست و جو بنشینیم.<ref> [https://www.historylib.com/books/2219 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>