شیعیان متقدم: جستارهایی در تبار اجتماعی شیعه تا پایان قرن چهام هجری: تفاوت میان نسخه‌ها

'''شیعیان متقدم: جستارهایی در تبار اجتماعی شیعه تا پایان قرن چهام هجری''' تألیف [[افراخته، محمد حسين|محمدحسین افراخته]]، تاریخ تشیع در پنج قرن اول را می‌توان مهم‌ترین دوران شیعه قلمداد نمود. تشیع در این دوران به عنوان یک نظام فکری منسجم شکل گرفت و آنچه که امروزه در میان شیعیان، از آموزه‌های حدیثی، فقهی، کلامی وجود دارد، ثمره‌ی تلاش‌های امامان شیعه، اصحاب ایشان و دانشمندان و محدثان این دوره است. علاوه بر این، بسیاری از آیین‌ها و رویه‌های اجتماعی شیعی نیز در همین دوران شکل گرفته اند که پیوندی تنگاتنگ با اعتقادات اساسی مذهب تشیع، به ویژه موضوع امامت، دارند. در این نوشتار تلاش بر این است که با الهام از اصل نظریه‌ی سرمایه، تنها چهار سرمایه‌ی فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نمادی به عنوان مطالعه موردی برگزیده شوند. از هر کدام از این چهار نوع نیز، تنها یک مصداق در جامعه شیعه انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گیرند. در این مقالات تلاش شده تا دورنمایی از وضعیت اجتماعی شیعه به محضر خوانندگان ارائه شود.

تاریخ تشیع در پنج قرن اول را می‌توان مهم‌ترین دوران شیعه قلمداد نمود. تشیع در این دوران به عنوان یک نظام فکری منسجم شکل گرفت و آنچه که امروزه در میان شیعیان، از آموزه‌های حدیثی، فقهی، کلامی وجود دارد، ثمره‌ی تلاش‌های امامان شیعه، اصحاب ایشان و دانشمندان و محدثان این دوره است. علاوه بر این، بسیاری از آیین‌ها و رویه‌های اجتماعی شیعی نیز در همین دوران شکل گرفته اند که پیوندی تنگاتنگ با اعتقادات اساسی مذهب تشیع، به ویژه موضوع امامت، دارند.  بحث از تاریخ اجتماعی تشیع می‌تواند در کنار مباحث تاریخ فکر شیعه سودمند باشد. تاریخ اجتماعی شیعه و تاریخ فکری تشیع از یکدیگر تفکیک پذیر نبوده و این دو را باید به همراه یکدیگر در تحلیل تاریخ تشیع در نظر گرفت. تاریخ اجتماعی شیعه نقش به سزایی در شناخت فضای حاکم بر جامعه شیعه در سه قرن اول دارد و می‌تواند به نوعی پیش نیاز مطالعات تاریخ فکر تلقی شود. در این مقالات تلاش شده است نگاهی کوتاه و اجمالی به وضعیت اجتماعی شیعه در پنچ قرن اول افکنده شود. در این نوشتار تلاش بر این است که با الهام از اصل نظریه‌ی سرمایه، تنها چهار سرمایه‌ی فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و نمادی به عنوان مطالعه موردی برگزیده شوند. از هر کدام از این چهار نوع نیز، تنها یک مصداق در جامعه شیعه انتخاب شده و مورد مطالعه قرار گیرند. در این مقالات تلاش شده تا دورنمایی از وضعیت اجتماعی شیعه به محضر خوانندگان ارائه شود. در واقع این کتاب مقدمه‌ای می‌تواند باشد تا تاریخ اجتماعی شیعه بر اساس روش‌های نوین مطالعاتی و تطبیق تئوری‌های مختلف جامعه‌شناسی، از جمله نظریه‌ی «سرمایه»، و با مطالعه‌ی کامل و بنیادین مورد بررسی قرار بگیرد.

مقاله‌ی پنجم به موضوع رابطه میان گسترش تشیع در منطقه فارس از طریق تجارت اختصاص دارد. تجارت شیعیان با فارس در دوران [[امام جعفر صادق علیه‌السلام|امام صادق علیه‌السلام]] آغاز شد. افراد زیادی که با فارس روابط تجاری داشتند، از جمله تاجران پارچه سابری، در این منطقه حضور یافتند. پس از شروع تجارت، افزایش جمعیت شیعه در این منطقه قابل مشاهده است. در اصحاب امامان بعدی شیعه راویان اهالی فارس دیده می‌شود که دلیل بر این است این افراد حداقل یک حدیث مستقیم از امام نقل کرده‌اند. در اواخر قرن سوم محدثان و مؤلفان شیعه در فارس وجود داشته اند که اسامی تالیفات آن‌ها در کتاب‌های فهرستی شیعه موجود است. به علاوه، در اوایل قرن چهارم، برخی از دانشمندان شیعه به شیراز، به عنوان مرکز فارس مهاجرت کرده و به فعالیت علمی مشغول شدند. بزرگی و شهرت این محدثان به حدی بود که برخی از محدثان بزرگ شیعه، شیراز را به عنوان مقصد علم آموزی خود انتخاب کردند. در اواخر قرن چهارم نیز رساله‌هایی توسط شیخ صدوق و شیخ مفید در پاسخ اهالی فارس نوشته شد که نشان از وجود روابط علمی میان علمای شیعه با اهالی فارس داد.<ref> [https://www.historylib.com/books/2330 ر.ک: کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران] </ref>