شرح مصادرات کتاب اقلیدس
| نام کتاب | شرح مصادرات کتاب اقلیدس |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | |
| پدیدآورندگان | احمد، عزب احمد (محقق)
پاشا، احمد فواد (مراجعه) ابن هیثم، محمد بن حسن (نويسنده) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | QA 31 /الف2ش4* |
| موضوع | اقلیدس. اصول - نقد و تفسیر
ریاضیات اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 هندسه - متون قدیمی تا قرن 14 |
| ناشر | دار الکتب و الوثائق القومیة، الإدارة المرکزیة للمراکز العلمیة، مرکز تحقیق التراث |
| مکان نشر | قاهره - مصر |
| سال نشر | 1426 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE10912AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«شرح مصادرات كتاب اقليدوس»، تأليف حسن بن هيثم(432 - 354ق)، به زبان عربى و در موضوع علم رياضى است و شامل بديهيات، مسلمات و تعريفات مى‌باشد.
ساختار
كتاب، مشتمل بر دو مقدمه(مقدمه اول، از احمد فؤاد باشا و مقدمه دوم، از محقق كتاب، دكتر احمد عزب احمد) و دو بخش با عناوين«دراسة تحليلية للرياضيات» و«تحقيق مخطوط شرح مصادرات كتاب اقليدس» است.
متن كتاب«شرح مصادرات»، در يازده مقاله تنظيم شده است.
گزارش محتوا
مؤلف، در اين كتاب، به شرح و بررسى مقدماتى كه جناب اقليدس در كتاب اصول خويش در آغاز هر مقاله آورده، پرداخته است؛ به‌عنوان نمونه، وى، پس از آنكه هندسه را يكى از صناعات نظرى(علومى كه تنها بر پايه برهان استوار است)، مى‌داند و به معرفى مبادى آن مى‌پردازد، از جمله مقادير تعليمى را به جسم تعليمى و سطح و خط تقسيم مى‌كند و جسم تعليمى را مقدارى سه بعدى مى‌خواند؛ يعنى كميتى كه در سه جهت درازا و پهنا و ژرفا كشش دارد و... مى‌نويسد: «اكنون به الفاظ اقليدس بازمى‌گرديم؛ وى، در تعريف نقطه مى‌گويد: «نقطه، چيزى است كه جزء ندارد». اين، گفتارى است كه بر چيزى كه نقطه مى‌خوانيمش، دلالت دارد. گروهى، اين قول را حد مى‌خوانند و گروهى، رسم... نقطه، به‌گونه‌هاى ديگر نيز تعريف شده است، از قبيل اينكه نقطه، نهايت خط است... نقطه، وحدت داراى وضع است...»
مؤلف، تا آخر يازده مقاله، به همين ترتيب، شرح مصادرات اصول اقليدس را دنبال مى‌كند.
احمد فؤاد باشا، در مقدمه خود، در باره اهميت و ارزش علم رياضى، تاريخ و كاربرد علم رياضى در مصر باستان و كاربرد علم رياضى و به كارگيرى آن در ساخت اهرام مصر سخن مى‌گويد. وى، معتقد است كه اولين كسانى كه رياضى را تأسيس كردند و شكل و رسم دادند، مصريان باستان بودند.
سپس محقق كتاب، مباحثى مفصل و ارزنده پيرامون كتاب و تأليف آن و نسخه‌هاى خطى موجود آن، بررسى كتاب اصول اقليدس و موقعيت آن در نزد اعراب، مصادرات اقليدس(شامل بديهيات، تعريفات و نظريات) و... مطرح مى‌كند.
وضعيت كتاب
كار تحقيق كتاب را دكتر احمد عزب احمد انجام داده است.
در آخر كتاب، ملاحق و فهارس شامل فهرست مصطلحات هندسى و رياضى، فهرست ادوات و آلات هندسى، فهرست اعلام و فهرست اشكال هندسى و رياضى ذكر شده است.
در پاورقى‌ها اختلاف نسخ و توضيح پاره‌اى از كلمات و برخى از جملات و اصطلاحات رياضى و منابع خاطرنشان شده است.
منابع
مقدمه و متن كتاب.
پیوندها
مطالعه کتاب شرح مصادرات کتاب اقلیدس در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور