|
|
خط ۶۶: |
خط ۶۶: |
| جزء اول، شرح صد كلمه ابن ميثم را در بردارد و مشتمل بر سه بخش و فصول متعدد است. جزء دوم، شرح اين صد كلمه را به قلم شخصى به نام عبدالوهاب در برمىگيرد. جزء سوم، "مطلوب كل طالب من كلام اميرالمومنين على بن ابيطالب" نام دارد كه در واقع شرح منظوم آن به زبان فارسى است كه توسط [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشيدالدين وطواط]] نگاشته شده است. | | جزء اول، شرح صد كلمه ابن ميثم را در بردارد و مشتمل بر سه بخش و فصول متعدد است. جزء دوم، شرح اين صد كلمه را به قلم شخصى به نام عبدالوهاب در برمىگيرد. جزء سوم، "مطلوب كل طالب من كلام اميرالمومنين على بن ابيطالب" نام دارد كه در واقع شرح منظوم آن به زبان فارسى است كه توسط [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشيدالدين وطواط]] نگاشته شده است. |
|
| |
|
| == معرفى شارحان ==
| |
|
| |
|
| |
| از شرح حال شارح جزء دوم (شرح دوم موجود در) كتاب حاضر؛ يعنى عبدالوهاب اطلاعى در دست نيست. اما شارح جزء سوم كتاب؛ يعنى [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشيدالدين وطواط]] ، شخصيتى است كه ذيلا به معرفى وى پرداخته مىشود:
| |
|
| |
| امير امام رشيدالدين سعدالملك محمد بن محمد بن عبدالجليل عمرى كاتب معروف به "خواجه رشيد وطواط" در سال 481ق. در بلخ زاده شد. وى از اعقاب عبدالله ابن عمر بن الخطاب است كه نسب او به يازده واسطه به خليفه ثانى مىرسيد. او در مدرسه نظاميه همان شهر قسمتى از تحصيلات خود را نزد امام ابوسعد هروى به انجام رسانيد و بعد از اتمام تحصيلات خود و كسب مهارت در پارسى و عربى به خوارزم رفت و در اوايل عهد ابوالمظفر علاءالدوله اتسزبن قطبالدين محمد خوارزمشاه به خدمت او پيوست و تا آخر عمر در دستگاه خوارزمشاهيان روزگار گذرانيد و سمت صاحب ديوانى رسائل داشته و مقرب سلطان و همواره در سفر و حضر ملازم خدمت او بوده و قواعد الفت ميان آن دو استوارى داشته و اتسز غالباً از محاوره و مجالست با آن دبير و شاعر فاضل لذت مىبرده و ميان آنان مطالباتى جارى بوده است.
| |
|
| |
| تخلص رشيد به "وطواط" از بابت كوچكى جثه او بود، چه وطواط نام مرغى است از جنس پرستو، و اين خردى جثه او هم موجب ايجاد بعضى مطايبات گرديده است.
| |
|
| |
| وطواط، همچنان در خدمت اتسز خوارزمشاه به سر مىبرد تا آن پادشاه به سال551 ق. درگذشت و وطواط بعد از فوت آن پادشاه در خدمت پسر و جانشين او ايل ارسلان (551-568 ه-) همان سمت قديم را حفظ كرد و در اوايل عهد سلطان تكش بن ايل ارسلان به علت پيرى از كار كناره گرفت تا در سال573 يا578 ه- درگذشت.
| |
|
| |
| [[رشید وطواط، محمد بن محمد|رشيدالدين وطواط]] يكى از دانشمندان بزرگ عهد خود و از ادباى نامبردار و از بلغاء مشهور در زبان پارسى و عربى است. [[یاقوت حموی، یاقوت بن عبدالله|ياقوت حموى]] در معجمالادبا او را از نوادر زمان و عجايب دوران شمرده و در عهد خود افضل ناس در نظم و نثر پنداشته و در شناختن دقايق كلام عرب و اسرار نحو و ادب كسى را مقدم بر او ندانسته است.
| |
|
| |
| همين فضل غزير و دانش كثير مايه آن شده بود كه رشيد در عهد خود از شرق تا غرب نواحى ايران شهرت حاصل كند و از مشاهير عهد خود گردد.
| |
|
| |
| اين مرد استاد به جمعآورى كتب و استنساخ و تصحيح آنها حرص عجيب داشته و حضور ذهن او در مشكلات لغت و قواعد ادب حيرتانگيز و مايه اعجاب معاصران بوده است. غالب اوقات او به معاشرت با اهل ادب مىگذشته است، ليكن بر اثر اعتقاد دينى شديد خود با اهل علوم عقليه و فلاسفه دشمنى مىورزيد، از مقالات حكماى يونان تبرى مىكرد و از آنها جز آن چه را كه با شرع موافق بود، نمىپذيرفت.
| |
|
| |
| وى در نظم و نثر پارسى و عربى نيز از سرآمدان زمان بود. قدرت طبع او در شعر هر دو زبان به درجهاى بود كه به قول ياقوت در معجمالادبا در آن واحد يك بيت از بحرى به عربى نظم مىكرد و بيتى ديگر به بحرى جداگانه به پارسى و هر دو را با هم املاء مىنمود. با اين حال ياقوت شعر عربى، او را به خوبى نثر وى در آن زبان نمىداند و او در نثر عربى حقاً از مشاهير بلغا است و منشآتش در رديف آثار برگزيده آن زبان است.
| |
|
| |
| شعر فارسى رشيد استادانه و در كمال استحكام است. رشيد در برگزيدن كلمات و قوت تركيب از شاعران كم نظير است. مهارت او در ايران صنايع مختلف لفظى از قبيل ترصيع، مماثله و تجنيس و امثال آنها، بىآن كه به استحكام كلام آسيبى وارد آورد، او را از اين حيث در ميان شاعران منفرد ساخته است، تا به جايى كه مىتوان ديوان او را مجموعهاى از صنايع مختلف لفظى شمرد. توجه شديد رشيد به الفاظ طبعاً او را از اشتغال به معانى باريك و افكار لطيف و مضامين دقيق دلانگيز بازداشته و به اين سبب آثار او با آن كه آراسته به كلام مصنوع و فصيح است، داراى معانى بلند مطبوع نيست. از ديوان او كه هفت هزار بيت دارد نسخى در دست است.
| |
|
| |
|
| == آثار رشيد وطواط == | | == آثار رشيد وطواط == |