شرح حال محقق اردبیلی و معرفی تألیفات او: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - ' »' به '»') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| عنوان = محقق اردبيلی | | عنوان = محقق اردبيلی | ||
| عنوان‌های دیگر = شرح حال محقق اردبيلي و معرفي تأليفات او | | عنوان‌های دیگر = شرح حال محقق اردبيلي و معرفي تأليفات او | ||
| تصویر = | | تصویر = NUR35469J1.jpg | ||
| پدیدآوران = کنگره بزرگداشت مقدس اردبيلي (1375: قم و اردبيل) (به کوشش) | | پدیدآوران = کنگره بزرگداشت مقدس اردبيلي (1375: قم و اردبيل) (به کوشش) | ||
| ناشر = دفتر کنگره بزرگداشت مقدس اردبيلي ( | | ناشر = دفتر کنگره بزرگداشت مقدس اردبيلي(قدس‌سره) | ||
| مکان نشر = ايران - قم | | مکان نشر = ايران - قم | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
1.مجتهدان و علما - ايران - اردبيل | 1.مجتهدان و علما - ايران - اردبيل | ||
2.مجتهدان و علما - ايران - | 2.مجتهدان و علما - ايران - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی | ||
3.مقدس | 3.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی | ||
4.مقدس | 4.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - کنگرهها | ||
| زبان = فارسی | | زبان = فارسی | ||
| تعداد جلد = | | تعداد جلد = | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =31506 | ||
| کد کنگره = BP 153/5 /م7ک9 | | کد کنگره = BP 153/5 /م7ک9 8.ش | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون = AUTOMATIONCODE31506AUTOMATIONCODE | ||
| کتابخوان همراه نور =31506 | |||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''شرح حال محقق اردبیلی و معرفی تألیفات او'''، به کوشش دفتر کنگره مقدس اردبیلی، مجموعه‌ای است دربردارنده چندین مقاله پیرامون ابعاد مختلف زندگانی علمی و معنوی [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|محقق اردبیلی]] که به زبان فارسی نوشته شده است. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
مطالب کتاب، در هفت بخش، تنظیم شده است. | مطالب کتاب، در هفت بخش، تنظیم شده است. | ||
بخش‌های کتاب، ارتباط منطقی خاصی با یکدیگر نداشته و تقریبا هر بخش، نوشته یک نویسنده می‌باشد. بخش ششم، دربردارنده مجموعا شش مقاله در مورد محقق اردبیلی است. | |||
بخش‌های کتاب، ارتباط منطقی خاصی با یکدیگر نداشته و تقریبا هر بخش، نوشته یک نویسنده می‌باشد. بخش ششم، دربردارنده مجموعا شش مقاله در مورد [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|محقق اردبیلی]] است. | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در بخش نخست، به معرفی کتب تراجم و رجالی پرداخته شده که به شرح‌حال و گزارش جنبه‌های مختلف زندگی محقق اردبیلی مبادرت نموده‌اند. از جمله این کتب، عبارتند از: «[[روضة المتقين في شرح | در بخش نخست، به معرفی کتب تراجم و رجالی پرداخته شده که به شرح‌حال و گزارش جنبه‌های مختلف زندگی محقق اردبیلی مبادرت نموده‌اند. از جمله این کتب، عبارتند از: «[[روضة المتقين في شرح من لايحضره الفقيه|روضة المتقين]]» [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقی مجلسی]] (متوفی 1070ق)؛ «[[فائق المقال في الحدیث و الرجال|فائق المقال]]» [[بصری، احمد بن عبدالرضا|احمد بن عبدالرضا]] (متوفی 1085ق)؛ «الزهر الربيع» سید جزائری؛ «حدائق المقربين» خاتون‌آبادی (متوفی1116ق)؛ «رياض السياحة» شیروانی (متوفی 1253ق) و..<ref>متن کتاب، ص7-113</ref> | ||
در بخش دوم، ناصرالدین حجازی، به معرفی اساتید، همدرسان و شاگردان محقق اردبیلی پرداخته است. برخی از این افراد عبارتند از: | در بخش دوم، ناصرالدین حجازی، به معرفی اساتید، همدرسان و شاگردان محقق اردبیلی پرداخته است. برخی از این افراد عبارتند از: | ||
# اساتید: سید علی صائغ عاملی؛ الیاس اردبیلی؛ ظهیرالدین میسی عاملی؛ مولانا جمال‌الدین محمود و سید امیر فیض‌الله <ref> همان، ص121-126 </ref> | # اساتید: سید علی صائغ عاملی؛ الیاس اردبیلی؛ ظهیرالدین میسی عاملی؛ مولانا جمال‌الدین محمود و سید امیر فیض‌الله<ref>همان، ص121-126</ref> | ||
# همدرسان: مولی عبدالله یزدی و فاضل باغنوی <ref> همان، ص126-127 </ref> | # همدرسان: مولی عبدالله یزدی و فاضل باغنوی<ref>همان، ص126-127</ref> | ||
# شاگردان: مولی عبدالله تستری؛ شیخ حسن [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]] ؛ سید محمد عاملی؛ سید میرزا محمد استرآبادی؛ مولی عنایت‌الله قهپائی؛ میر فضل‌الله استرآبادی؛ میر علام و | # شاگردان: مولی عبدالله تستری؛ شیخ حسن [[ابن شهید ثانی، حسن بن زین‌الدین|صاحب معالم]]؛ سید محمد عاملی؛ سید میرزا محمد استرآبادی؛ مولی عنایت‌الله قهپائی؛ میر فضل‌الله استرآبادی؛ میر علام و..<ref>همان، ص128-150</ref> | ||
در بخش سوم، نوشته علی‌اکبر زمانی‌نژاد، در دو فصل، به کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی آثار محقق اردبیلی پرداخته شده است: | در بخش سوم، نوشته علی‌اکبر زمانی‌نژاد، در دو فصل، به کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی آثار محقق اردبیلی پرداخته شده است: | ||
فصل اول: معرفی آثاری که قطعا از ایشان است؛ اعم از اینکه محقق اردبیلی در آثار به‌جای‌مانده از خود به تألیف آن کتاب تصریح کرده باشد و یا شرح‌حال‌نگاران و کتاب‌شناسان به او نسبت داده باشند و این نسبت، نسبت قطعی باشد و نیز اعم از اینکه نسخه خطی کامل یا ناقص آن وجود داشته باشد یا نه <ref> ر.ک: همان، ص153 </ref> | فصل اول: معرفی آثاری که قطعا از ایشان است؛ اعم از اینکه محقق اردبیلی در آثار به‌جای‌مانده از خود به تألیف آن کتاب تصریح کرده باشد و یا شرح‌حال‌نگاران و کتاب‌شناسان به او نسبت داده باشند و این نسبت، نسبت قطعی باشد و نیز اعم از اینکه نسخه خطی کامل یا ناقص آن وجود داشته باشد یا نه<ref>ر.ک: همان، ص153</ref> | ||
فصل دوم: معرفی آثاری که منسوب به محقق اردبیلی است. البته اکثر کتاب‌های این بخش، اشتباها به مقدس اردبیلی نسبت داده شده و تعدادی از آن‌ها هم مردد است که آیا از آثار محقق اردبیلی است یا نه و بعضی عناوین نیز نام دوم یا سومی هستند برای شناخت کتاب‌های قطعی مقدس | فصل دوم: معرفی آثاری که منسوب به [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|محقق اردبیلی]] است. البته اکثر کتاب‌های این بخش، اشتباها به [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] نسبت داده شده و تعدادی از آن‌ها هم مردد است که آیا از آثار محقق اردبیلی است یا نه و بعضی عناوین نیز نام دوم یا سومی هستند برای شناخت کتاب‌های قطعی [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]]؛ بدین نحو که یک کتاب از [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] یا دو یا چند نام در کتاب‌های شرح‌حال‌نگاری و کتاب‌شناسی ذکر شده است<ref>همان، ص153-154</ref> | ||
عناوین هر دو بخش به‌صورت الفبا مرتب شده و نام‌هایی که مشهورتر و به واقعیت نزدیک‌تر است، عنوان اصلی قرار داده شده و عنوان‌های بعدی، عناوین فرعی آن اثر هستند <ref> همان، ص154</ref> | عناوین هر دو بخش به‌صورت الفبا مرتب شده و نام‌هایی که مشهورتر و به واقعیت نزدیک‌تر است، عنوان اصلی قرار داده شده و عنوان‌های بعدی، عناوین فرعی آن اثر هستند<ref>همان، ص154</ref> | ||
بخش چهارم، رساله‌ای است نوشته حسن‌زاده مراغه‌ای، پیرامون «حديقة الشيعة» مقدس اردبیلی. این کتاب، از همان سال‌های تألیف، از میان کتاب‌های فارسی که در امامت و فضائل ائمه(ع) نگارش یافته، از شهرت و مقبولیت خاص و بسزایی برخوردار گشته است و نسخه‌های خطی فراوانی از آن در کتابخانه‌ها موجود است و در فهرست‌ها با عنوان‌های: «حديقة الشيعة في تفصيل أحوال النبي و الأئمة»، «حديقة الشيعة في | بخش چهارم، رساله‌ای است نوشته حسن‌زاده مراغه‌ای، پیرامون «حديقة الشيعة» [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]]. این کتاب، از همان سال‌های تألیف، از میان کتاب‌های فارسی که در امامت و فضائل ائمه(ع) نگارش یافته، از شهرت و مقبولیت خاص و بسزایی برخوردار گشته است و نسخه‌های خطی فراوانی از آن در کتابخانه‌ها موجود است و در فهرست‌ها با عنوان‌های: «حديقة الشيعة في تفصيل أحوال النبي و الأئمة»، «حديقة الشيعة في أصول‌الدين» و «زبدة الشيعة في تفصيل أحوال النبي و الأئمة» معرفی شده است. این کتاب، شرح زندگانی پیامبر و ائمه(ع) و دفاع از حقانیت شیعه می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص311</ref> | ||
درباره مقدس اردبیلی، بیش از بیست داستان، کرامت، حکایت، سلوک اخلاقی و... در کتب تراجم و شرح‌حال‌نگاری ذکر شده که ممکن است داستان را چند نفر از علما در کتاب‌هایشان به گونه‌های مختلف، نوشته باشند. نویسنده بدون تصرف، عین مطالبی را که نوشته‌اند، در بخش پنجم، تحت عنوان «داستان‌هایی از زندگی مقدس | درباره [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]]، بیش از بیست داستان، کرامت، حکایت، سلوک اخلاقی و... در کتب تراجم و شرح‌حال‌نگاری ذکر شده که ممکن است داستان را چند نفر از علما در کتاب‌هایشان به گونه‌های مختلف، نوشته باشند. نویسنده بدون تصرف، عین مطالبی را که نوشته‌اند، در بخش پنجم، تحت عنوان «داستان‌هایی از زندگی [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]]» آورده و خود به این نکته اشاره کرده که شاید برخی از این داستان‌ها، واقعیت نداشته باشد و یا مربوط به سایر علما بوده و به مرور زمان، به [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] نسبت داده شده باشد. فهرست عناوین برخی از داستان‌ها به‌نحو اختصار عبارت است از: لباس شستن [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]]؛ بحث [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] با مولی عبدالله تستری؛ یاری بیچارگان در قحطی؛ بخشش عمامه؛ اهمیت تحصیل علم؛ برنامه مطالعه [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]]؛ عدم صدور فعل مباح و مکروه؛ مراعات حقوق حیوانات؛ داستان مرکب و نامه و پیاده رفتن؛ نامه به شاهان و..<ref>ر.ک: همان، ص391</ref> | ||
بخش هفتم، دربردارنده هفت مقاله در شرح حال محقق اردبیلی، به شرح زیر می‌باشد: | بخش هفتم، دربردارنده هفت مقاله در شرح حال محقق اردبیلی، به شرح زیر می‌باشد: | ||
# «سرخیل قدسی فقاهت: اردبیلی»، نوشته آیت‌الله کریمی جهرمی: | # «سرخیل قدسی فقاهت: اردبیلی»، نوشته آیت‌الله کریمی جهرمی: | ||
#:این مقاله، حاوی بحث‌هایی پیرامون خاندان اردبیلی و جهات مربوط به علمیت او و نیز اخلاق فاضله و ملکات عالیه آن بزرگوار و بالاخره گفته‌ها و قضاوت‌های اهل بینش در مورد آن رجل علمی می‌باشد <ref> ر.ک: همان، ص444 </ref> | #:این مقاله، حاوی بحث‌هایی پیرامون خاندان اردبیلی و جهات مربوط به علمیت او و نیز اخلاق فاضله و ملکات عالیه آن بزرگوار و بالاخره گفته‌ها و قضاوت‌های اهل بینش در مورد آن رجل علمی می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص444</ref> | ||
# «معنی و نقش تقدس در محقق اردبیلی»، نوشته آیت‌الله علمی اردبیلی نجفی: | # «معنی و نقش تقدس در محقق اردبیلی»، نوشته آیت‌الله علمی اردبیلی نجفی: | ||
#:نویسنده، کنگره بزرگداشت محقق اردبیلی را بهترین نوید و عظیم‌ترین بشارت و امیدی بر علم، دین، شرف و انسانیت دانسته است. وی در این مقاله، به بررسی جنبه لقب و کلمه‌ای که این بزرگ‌مرد همواره در تاریخ فضیلت با آن شهره آفاق گشته؛ یعنی کلمه باسابقه و زیبای «مقدس» پرداخته و مطالبی در این پیرامون، نگاشته است؛ ازاین‌رو، همین کلمه بسیار رایج و شهره را در ابعاد مربوطه‌اش، از نظر ریشه‌های لغوی، تاریخی، دینی، اجتماعی، نقش جهانی آن و... بررسی نموده و نهایتا ادامه مطالب را در راستای نقش تقدس یک محقق در ابعاد علمی و عملی چونان سمبلیک، بیان داشته است <ref> ر.ک: همان، ص513-514 </ref> | #:نویسنده، کنگره بزرگداشت محقق اردبیلی را بهترین نوید و عظیم‌ترین بشارت و امیدی بر علم، دین، شرف و انسانیت دانسته است. وی در این مقاله، به بررسی جنبه لقب و کلمه‌ای که این بزرگ‌مرد همواره در تاریخ فضیلت با آن شهره آفاق گشته؛ یعنی کلمه باسابقه و زیبای «مقدس» پرداخته و مطالبی در این پیرامون، نگاشته است؛ ازاین‌رو، همین کلمه بسیار رایج و شهره را در ابعاد مربوطه‌اش، از نظر ریشه‌های لغوی، تاریخی، دینی، اجتماعی، نقش جهانی آن و... بررسی نموده و نهایتا ادامه مطالب را در راستای نقش تقدس یک محقق در ابعاد علمی و عملی چونان سمبلیک، بیان داشته است<ref>ر.ک: همان، ص513-514</ref> | ||
# «پدر زهد»، نوشته حجت‌الاسلام احمد مقدسی اردبیلی: | # «پدر زهد»، نوشته حجت‌الاسلام احمد مقدسی اردبیلی: | ||
#:نویسنده در این مقاله به این نکته اشاره نموده که مقدس اردبیلی از جمله کسانی است که علی‌رغم شهرت فراوانی که داشته، به‌طور شایسته و سزاوار، شناخته نشده است. به اعتقاد وی، در مقایسه با خدمات ارزنده او، شناساندن شخصیت واقعی این بزرگ‌مرد علمی، چندان هم آسان نیست؛ چنان‌که محدثین و تذکره‌نویسان برجسته هم به این موضوع معترفند که نمی‌توان تمامی فضایل اخلاقی و کمالات انسانی وی را بیان کرد. لیکن در این مقاله، شمه‌ای از حالات و خصوصیات زندگی ایشان، عرضه شده است <ref> همان، ص553-554 </ref> | #:نویسنده در این مقاله به این نکته اشاره نموده که [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] از جمله کسانی است که علی‌رغم شهرت فراوانی که داشته، به‌طور شایسته و سزاوار، شناخته نشده است. به اعتقاد وی، در مقایسه با خدمات ارزنده او، شناساندن شخصیت واقعی این بزرگ‌مرد علمی، چندان هم آسان نیست؛ چنان‌که محدثین و تذکره‌نویسان برجسته هم به این موضوع معترفند که نمی‌توان تمامی فضایل اخلاقی و کمالات انسانی وی را بیان کرد. لیکن در این مقاله، شمه‌ای از حالات و خصوصیات زندگی ایشان، عرضه شده است<ref>همان، ص553-554</ref> | ||
# «شرح حال محقق اردبیلی»، نوشته حجت‌الاسلام عاملی اردبیلی: | # «شرح حال محقق اردبیلی»، نوشته حجت‌الاسلام عاملی اردبیلی: | ||
#:در این مقاله، ابتدا اردبیل در عصر محقق اردبیلی معرفی گردیده و در ادامه، به موضوعات زیر پرداخته شده است: محیط خانواده محقق اردبیلی؛ حرکت به عتبات عالیه؛ اساتید مسلم و مشخص محقق | #:در این مقاله، ابتدا اردبیل در عصر محقق اردبیلی معرفی گردیده و در ادامه، به موضوعات زیر پرداخته شده است: محیط خانواده محقق اردبیلی؛ حرکت به عتبات عالیه؛ اساتید مسلم و مشخص [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|محقق اردبیلی]]؛ شخصیت علمی [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|محقق اردبیلی]]؛ شخصیت علمی محقق اردبیلی در نظر اهل فن؛ محقق اردبیلی در نگاه «تکمله أمل الآمل»؛ شاگردان محقق اردبیلی؛ تألیفات و صفات برجسته علمی و اجتماعی<ref>ر.ک: همان، ص601-635</ref> | ||
# «شرح حال مقدس | # «شرح حال [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]]»، نوشته حجت‌الاسلام [[حسن‌زاده، صادق|صادق حسن‌زاده]] مراغه‌ای: | ||
#:در این مقاله نیز به شرح حال مقدس اردبیلی پرداخته شده است. عناوین مطرح‌شده در این مقاله، عبارتند از: اساتید محقق اردبیلی؛ شاگردان اردبیلی؛ حکایات و کرامات؛ مقدس اردبیلی و سلاطین صفویه؛ نامه مقدس اردبیلی به شاه عباس اول؛ تألیفات و مکتب اردبیلی <ref> همان، ص641-667 </ref> | #:در این مقاله نیز به شرح حال [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] پرداخته شده است. عناوین مطرح‌شده در این مقاله، عبارتند از: اساتید محقق اردبیلی؛ شاگردان اردبیلی؛ حکایات و کرامات؛ [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] و سلاطین صفویه؛ نامه [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] به شاه عباس اول؛ تألیفات و مکتب اردبیلی<ref>همان، ص641-667</ref> | ||
# «شرح حال مقدس اردبیلی و مسئله ولایت فقیه»، نوشته حجت‌الاسلام محامد یزدی: | # «شرح حال [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] و مسئله ولایت فقیه»، نوشته حجت‌الاسلام محامد یزدی: | ||
#:نویسنده در این مقاله، بر آن است تا حدودی ابعاد وجودی و فضایل و مکارم اخلاقی و کرامات و مقامات عرفانی و نیز مکانت علمی و فقهی والای مقدس اردبیلی را در چند بخش نوشته تا شمه‌ای از حقوق معنوی این شخصیت بزرگ را ادا کرده باشد <ref> ر.ک: همان، ص671 </ref> | #:نویسنده در این مقاله، بر آن است تا حدودی ابعاد وجودی و فضایل و مکارم اخلاقی و کرامات و مقامات عرفانی و نیز مکانت علمی و فقهی والای [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] را در چند بخش نوشته تا شمه‌ای از حقوق معنوی این شخصیت بزرگ را ادا کرده باشد<ref>ر.ک: همان، ص671</ref> | ||
# «زندگانی مقدس | # «زندگانی [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]]»، نوشته حمیدرضا قنبری‌نژاد اصفهانی: | ||
#:نویسنده در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف زندگی مقدس اردبیلی پرداخته است. عناوین این مقاله عبارتند از: زادگاه مقدس؛ غفلت تاریخ؛ تحصیل؛ سید علی صائغ؛ خدمات علمی و فرهنگی مقدس؛ ابتکار در تعلیم؛ درخشش نبوغ؛ تألیف شرح ارشاد و شاگردان؛ پندنامه محقق و اخلاص مردان خدا <ref> همان، ص720-729 </ref> | #:نویسنده در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف زندگی [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|مقدس اردبیلی]] پرداخته است. عناوین این مقاله عبارتند از: زادگاه مقدس؛ غفلت تاریخ؛ تحصیل؛ سید علی صائغ؛ خدمات علمی و فرهنگی مقدس؛ ابتکار در تعلیم؛ درخشش نبوغ؛ تألیف شرح ارشاد و شاگردان؛ پندنامه محقق و اخلاص مردان خدا<ref>همان، ص720-729</ref> | ||
آخرین بخش، کتابنامه اردبیل و محقق اردبیلی می‌باشد که از جمله این کتاب‌ها، عبارتند از: | آخرین بخش، کتابنامه اردبیل و [[مقدس اردبیلی، احمد بن محمد|محقق اردبیلی]] می‌باشد که از جمله این کتاب‌ها، عبارتند از: «[[آثار البلاد و أخبار العباد]]» تألیف زکریا بن محمد بن محمود قزوینی؛ «آثار باستانی آذربایجان» تألیف سید جمال ترابیطباطبائی؛ «[[إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات|إثبات الهداة]]» تألیف [[حر عاملی، محمد بن حسن|شیخ حر عاملی]]؛ «[[آذربایجان در سیر تاریخ ایران از آغاز تا اسلام|آذربایجان در سیر تاریخ ایران]]» تألیف [[رئیس‌نیا، رحیم|رحیم رئیس‌نیا]] و..<ref>همان، ص740</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع <ref>ر.ک: پاورقی، ص138</ref>، به توضیح برخی از مطالب و موضوعات متن پرداخته شده است <ref>ر.ک: همان، ص153</ref> | فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص138</ref>، به توضیح برخی از مطالب و موضوعات متن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص153</ref> | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۴: | ||
مقدمه و متن کتاب. | مقدمه و متن کتاب. | ||
== وابسته‌ها == | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۱ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۲۲
| محقق اردبيلی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | کنگره بزرگداشت مقدس اردبيلي (1375: قم و اردبيل) (به کوشش) |
| عنوان‌های دیگر | شرح حال محقق اردبيلي و معرفي تأليفات او |
| ناشر | دفتر کنگره بزرگداشت مقدس اردبيلي(قدس‌سره) |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | 1375ش |
| موضوع | 1.مجتهدان و علما - ايران - اردبيل
2.مجتهدان و علما - ايران - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی 3.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - سرگذشت‌نامه و کتاب‌شناسی 4.مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، - کنگرهها |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 153/5 /م7ک9 8.ش |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
شرح حال محقق اردبیلی و معرفی تألیفات او، به کوشش دفتر کنگره مقدس اردبیلی، مجموعه‌ای است دربردارنده چندین مقاله پیرامون ابعاد مختلف زندگانی علمی و معنوی محقق اردبیلی که به زبان فارسی نوشته شده است.
ساختار
مطالب کتاب، در هفت بخش، تنظیم شده است.
بخش‌های کتاب، ارتباط منطقی خاصی با یکدیگر نداشته و تقریبا هر بخش، نوشته یک نویسنده می‌باشد. بخش ششم، دربردارنده مجموعا شش مقاله در مورد محقق اردبیلی است.
گزارش محتوا
در بخش نخست، به معرفی کتب تراجم و رجالی پرداخته شده که به شرح‌حال و گزارش جنبه‌های مختلف زندگی محقق اردبیلی مبادرت نموده‌اند. از جمله این کتب، عبارتند از: «روضة المتقين» محمدتقی مجلسی (متوفی 1070ق)؛ «فائق المقال» احمد بن عبدالرضا (متوفی 1085ق)؛ «الزهر الربيع» سید جزائری؛ «حدائق المقربين» خاتون‌آبادی (متوفی1116ق)؛ «رياض السياحة» شیروانی (متوفی 1253ق) و..[۱]
در بخش دوم، ناصرالدین حجازی، به معرفی اساتید، همدرسان و شاگردان محقق اردبیلی پرداخته است. برخی از این افراد عبارتند از:
- اساتید: سید علی صائغ عاملی؛ الیاس اردبیلی؛ ظهیرالدین میسی عاملی؛ مولانا جمال‌الدین محمود و سید امیر فیض‌الله[۲]
- همدرسان: مولی عبدالله یزدی و فاضل باغنوی[۳]
- شاگردان: مولی عبدالله تستری؛ شیخ حسن صاحب معالم؛ سید محمد عاملی؛ سید میرزا محمد استرآبادی؛ مولی عنایت‌الله قهپائی؛ میر فضل‌الله استرآبادی؛ میر علام و..[۴]
در بخش سوم، نوشته علی‌اکبر زمانی‌نژاد، در دو فصل، به کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی آثار محقق اردبیلی پرداخته شده است: فصل اول: معرفی آثاری که قطعا از ایشان است؛ اعم از اینکه محقق اردبیلی در آثار به‌جای‌مانده از خود به تألیف آن کتاب تصریح کرده باشد و یا شرح‌حال‌نگاران و کتاب‌شناسان به او نسبت داده باشند و این نسبت، نسبت قطعی باشد و نیز اعم از اینکه نسخه خطی کامل یا ناقص آن وجود داشته باشد یا نه[۵]
فصل دوم: معرفی آثاری که منسوب به محقق اردبیلی است. البته اکثر کتاب‌های این بخش، اشتباها به مقدس اردبیلی نسبت داده شده و تعدادی از آن‌ها هم مردد است که آیا از آثار محقق اردبیلی است یا نه و بعضی عناوین نیز نام دوم یا سومی هستند برای شناخت کتاب‌های قطعی مقدس اردبیلی؛ بدین نحو که یک کتاب از مقدس اردبیلی یا دو یا چند نام در کتاب‌های شرح‌حال‌نگاری و کتاب‌شناسی ذکر شده است[۶]
عناوین هر دو بخش به‌صورت الفبا مرتب شده و نام‌هایی که مشهورتر و به واقعیت نزدیک‌تر است، عنوان اصلی قرار داده شده و عنوان‌های بعدی، عناوین فرعی آن اثر هستند[۷]
بخش چهارم، رساله‌ای است نوشته حسن‌زاده مراغه‌ای، پیرامون «حديقة الشيعة» مقدس اردبیلی. این کتاب، از همان سال‌های تألیف، از میان کتاب‌های فارسی که در امامت و فضائل ائمه(ع) نگارش یافته، از شهرت و مقبولیت خاص و بسزایی برخوردار گشته است و نسخه‌های خطی فراوانی از آن در کتابخانه‌ها موجود است و در فهرست‌ها با عنوان‌های: «حديقة الشيعة في تفصيل أحوال النبي و الأئمة»، «حديقة الشيعة في أصول‌الدين» و «زبدة الشيعة في تفصيل أحوال النبي و الأئمة» معرفی شده است. این کتاب، شرح زندگانی پیامبر و ائمه(ع) و دفاع از حقانیت شیعه می‌باشد[۸]
درباره مقدس اردبیلی، بیش از بیست داستان، کرامت، حکایت، سلوک اخلاقی و... در کتب تراجم و شرح‌حال‌نگاری ذکر شده که ممکن است داستان را چند نفر از علما در کتاب‌هایشان به گونه‌های مختلف، نوشته باشند. نویسنده بدون تصرف، عین مطالبی را که نوشته‌اند، در بخش پنجم، تحت عنوان «داستان‌هایی از زندگی مقدس اردبیلی» آورده و خود به این نکته اشاره کرده که شاید برخی از این داستان‌ها، واقعیت نداشته باشد و یا مربوط به سایر علما بوده و به مرور زمان، به مقدس اردبیلی نسبت داده شده باشد. فهرست عناوین برخی از داستان‌ها به‌نحو اختصار عبارت است از: لباس شستن مقدس اردبیلی؛ بحث مقدس اردبیلی با مولی عبدالله تستری؛ یاری بیچارگان در قحطی؛ بخشش عمامه؛ اهمیت تحصیل علم؛ برنامه مطالعه مقدس اردبیلی؛ عدم صدور فعل مباح و مکروه؛ مراعات حقوق حیوانات؛ داستان مرکب و نامه و پیاده رفتن؛ نامه به شاهان و..[۹]
بخش هفتم، دربردارنده هفت مقاله در شرح حال محقق اردبیلی، به شرح زیر می‌باشد:
- «سرخیل قدسی فقاهت: اردبیلی»، نوشته آیت‌الله کریمی جهرمی:
- این مقاله، حاوی بحث‌هایی پیرامون خاندان اردبیلی و جهات مربوط به علمیت او و نیز اخلاق فاضله و ملکات عالیه آن بزرگوار و بالاخره گفته‌ها و قضاوت‌های اهل بینش در مورد آن رجل علمی می‌باشد[۱۰]
- «معنی و نقش تقدس در محقق اردبیلی»، نوشته آیت‌الله علمی اردبیلی نجفی:
- نویسنده، کنگره بزرگداشت محقق اردبیلی را بهترین نوید و عظیم‌ترین بشارت و امیدی بر علم، دین، شرف و انسانیت دانسته است. وی در این مقاله، به بررسی جنبه لقب و کلمه‌ای که این بزرگ‌مرد همواره در تاریخ فضیلت با آن شهره آفاق گشته؛ یعنی کلمه باسابقه و زیبای «مقدس» پرداخته و مطالبی در این پیرامون، نگاشته است؛ ازاین‌رو، همین کلمه بسیار رایج و شهره را در ابعاد مربوطه‌اش، از نظر ریشه‌های لغوی، تاریخی، دینی، اجتماعی، نقش جهانی آن و... بررسی نموده و نهایتا ادامه مطالب را در راستای نقش تقدس یک محقق در ابعاد علمی و عملی چونان سمبلیک، بیان داشته است[۱۱]
- «پدر زهد»، نوشته حجت‌الاسلام احمد مقدسی اردبیلی:
- نویسنده در این مقاله به این نکته اشاره نموده که مقدس اردبیلی از جمله کسانی است که علی‌رغم شهرت فراوانی که داشته، به‌طور شایسته و سزاوار، شناخته نشده است. به اعتقاد وی، در مقایسه با خدمات ارزنده او، شناساندن شخصیت واقعی این بزرگ‌مرد علمی، چندان هم آسان نیست؛ چنان‌که محدثین و تذکره‌نویسان برجسته هم به این موضوع معترفند که نمی‌توان تمامی فضایل اخلاقی و کمالات انسانی وی را بیان کرد. لیکن در این مقاله، شمه‌ای از حالات و خصوصیات زندگی ایشان، عرضه شده است[۱۲]
- «شرح حال محقق اردبیلی»، نوشته حجت‌الاسلام عاملی اردبیلی:
- در این مقاله، ابتدا اردبیل در عصر محقق اردبیلی معرفی گردیده و در ادامه، به موضوعات زیر پرداخته شده است: محیط خانواده محقق اردبیلی؛ حرکت به عتبات عالیه؛ اساتید مسلم و مشخص محقق اردبیلی؛ شخصیت علمی محقق اردبیلی؛ شخصیت علمی محقق اردبیلی در نظر اهل فن؛ محقق اردبیلی در نگاه «تکمله أمل الآمل»؛ شاگردان محقق اردبیلی؛ تألیفات و صفات برجسته علمی و اجتماعی[۱۳]
- «شرح حال مقدس اردبیلی»، نوشته حجت‌الاسلام صادق حسن‌زاده مراغه‌ای:
- در این مقاله نیز به شرح حال مقدس اردبیلی پرداخته شده است. عناوین مطرح‌شده در این مقاله، عبارتند از: اساتید محقق اردبیلی؛ شاگردان اردبیلی؛ حکایات و کرامات؛ مقدس اردبیلی و سلاطین صفویه؛ نامه مقدس اردبیلی به شاه عباس اول؛ تألیفات و مکتب اردبیلی[۱۴]
- «شرح حال مقدس اردبیلی و مسئله ولایت فقیه»، نوشته حجت‌الاسلام محامد یزدی:
- نویسنده در این مقاله، بر آن است تا حدودی ابعاد وجودی و فضایل و مکارم اخلاقی و کرامات و مقامات عرفانی و نیز مکانت علمی و فقهی والای مقدس اردبیلی را در چند بخش نوشته تا شمه‌ای از حقوق معنوی این شخصیت بزرگ را ادا کرده باشد[۱۵]
- «زندگانی مقدس اردبیلی»، نوشته حمیدرضا قنبری‌نژاد اصفهانی:
- نویسنده در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف زندگی مقدس اردبیلی پرداخته است. عناوین این مقاله عبارتند از: زادگاه مقدس؛ غفلت تاریخ؛ تحصیل؛ سید علی صائغ؛ خدمات علمی و فرهنگی مقدس؛ ابتکار در تعلیم؛ درخشش نبوغ؛ تألیف شرح ارشاد و شاگردان؛ پندنامه محقق و اخلاص مردان خدا[۱۶]
آخرین بخش، کتابنامه اردبیل و محقق اردبیلی می‌باشد که از جمله این کتاب‌ها، عبارتند از: «آثار البلاد و أخبار العباد» تألیف زکریا بن محمد بن محمود قزوینی؛ «آثار باستانی آذربایجان» تألیف سید جمال ترابیطباطبائی؛ «إثبات الهداة» تألیف شیخ حر عاملی؛ «آذربایجان در سیر تاریخ ایران» تألیف رحیم رئیس‌نیا و..[۱۷]
وضعیت کتاب
فهرست مطالب، در انتهای کتاب آمده است. در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۸]، به توضیح برخی از مطالب و موضوعات متن پرداخته شده است[۱۹]
پانويس
- ↑ متن کتاب، ص7-113
- ↑ همان، ص121-126
- ↑ همان، ص126-127
- ↑ همان، ص128-150
- ↑ ر.ک: همان، ص153
- ↑ همان، ص153-154
- ↑ همان، ص154
- ↑ ر.ک: همان، ص311
- ↑ ر.ک: همان، ص391
- ↑ ر.ک: همان، ص444
- ↑ ر.ک: همان، ص513-514
- ↑ همان، ص553-554
- ↑ ر.ک: همان، ص601-635
- ↑ همان، ص641-667
- ↑ ر.ک: همان، ص671
- ↑ همان، ص720-729
- ↑ همان، ص740
- ↑ ر.ک: پاورقی، ص138
- ↑ ر.ک: همان، ص153
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.