نمایش مبدأ برای شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR33387J1.jpg
| عنوان =شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية
| عنوان‌های دیگر =نظم الآجرومية في أصول علم اللغة العربية 
| پدیدآوران = 
[[عمريطي، يحيي بن موسي]] (نویسنده)
[[راغب، ماجد محمد]] (به کوشش)
[[حسيني، محمود ابوالهدي]] (مقدمه‌نويس)
[[ديب، محمد رجب]] (مقدمه‌نويس)
|-
| data-type="language" |عربي
| کد کنگره =‏PJ‎‏ ‎‏6151‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ ‎‏الف‎‏302‎‏74 
| موضوع =
ابن آجروم، محمد بن محمد
|-
| data-type="publisher" |دار العصماء 
| مکان نشر =سوريه - دمشق 
| سال نشر = |مجلد1: 2005م , 1425ق , 

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE33387AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =33387
| کتابخوان همراه نور =33387
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
 
'''شرح الدرة البهية، «نظم الآجرومية»، في أصول علم اللغة العربية'''، اثر عربی ماجد محمد راغب، شرح کتاب «الدرة البهية» یا «نظم الآجرومية»، تألیف شرف‌الدین یحیی بن موسی عمریطی (ت988ق) می‌باشد.

«مقدمة الآجرومية في مبادئ علم العربية» که آن را «الأجرومية» و «جرومية» نیز می‌گویند، اثر عربی محمد بن محمد بن داود صنهاجی بن آجروم فاسی (673ق/723ق) و از مهم‎ترین تألیفات تعلیمی تراث نحوی می‌باشد که به روش و اسلوبی سهل و آسان و به‌دور از حشو، تعقیدات و امثله ملال‎آور نوشته شده، ولذا مثال‎های به‌کاررفته در آن، اندک و غالباً  غیر شاذ می‌باشد<ref>ر.ک: مجدی ابراهیم، یوسف، ص348</ref>.

تراث نحوی لغت عربی، کتب تعلیمی بسیاری که از نظر تاریخ نگارش، مقدم بر این کتاب می‌باشند را در خاطر دارد، اما هیچ‎یک از آن‌ها را نمی‌توان در موجز و کم‎حجم بودن با کتاب «الآجرومية» و اسلوب و روش نگارش نویسنده آن، مقایسه نمود، ولذا می‌توان اهمیت این اثر را در مؤلفه‌های زیر خلاصه نمود:
# تعلیمی بودن که در عین مفید و کارآمد بودن، کم‎حجم نیز می‌باشد؛
# جمع بین تمام ابواب نحو و خالی بودن از مباحث صرفی و عرضه آن به طریق سهل و واضح و همچنین استفاده از امثله سهل و آسان که درک آن‌ها قریب به ذهن بوده و باعث فهم سریع مباحث به‌وسلیه نوآموزان شده و درعین‌حال، عدم کاربرد امثله شاذ و خلاف قاعده<ref>ر.ک: همان، ص349</ref>.

به علت اهمیت فراوان این کتاب در علم نحو، علمای بسیاری اقدام به شرح آن نموده و بسیاری نیز با حوصله و ذوق فروان، آن را به نظم درآورده‌اند که از جمله آن‌ها، کتاب «نظم الآجرومية» شرف‌الدین یحیی بن موسی عمریطی می‌باشد. کتاب حاضر، شرح این نظم و اشعار زیبا بوده که در آن، به‌خوبی این اشعار، تشریح و تبیین گردیده است.

اصل کتاب «الآجرومية» فاقد مقدمه بوده و هرچند مباحث آن با سخن از کلام و اقسام سه‌گانه آن آغاز گردیده، اما بااین‌حال کتاب خالی از مطالب صرفی بوده و حتی همین بحث نیز در دامنه علم نحو مطرح شده است<ref>ر.ک: همان</ref>.

در شرح حاضر که با سه مقدمه از محمود ابوالهدی حسینی و محمد رجب دیب و نویسنده آغاز گردیده، مطالب با تغییرات اندکی عرضه گردیده است.

در دو مقدمه نخست، به اهمیت و جایگاه کتاب «الآجرومية» و نظم آن و شرح حاضر اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه اول و دوم، ص2-4</ref>.

در مقدمه نویسنده، به این نکته اشاره گردیده است که شرح حاضر، دومین شرح بوده و قبل از ایشان، علامه شیخ ابراهیم بیجوری اقدام به این عمل نموده است.

شارح، با وجود اینکه از شرح بیجوری یاد کرده و آن را ستوده است، در پاسخ به این سؤال که: «پس با وجود شرحی آن‎چنان، چه فایده‌ای در نگارش شرحی این‎چنین (شرح حاضر) وجود دارد؟ می‌نویسد:
# وجود شرح‎های متعدد برای منظومه واحد، ضرری نداشته و امر تازه‌ای نیست؛ همچنان‌که در مورد الفیه ابن مالک این اتفاق رخ داده و شروح بسیاری به‌وسیله بزرگان علم نحو، امثال [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام انصاری]] و [[ابن عقیل، عبدالله بن عبدالرحمن|ابن عقیل]]، بر آن نوشته شده است<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ص6</ref>.
# شرح بیجوری در قرن سیزدهم هجری و به قلم آن دوران نوشته شده؛ لذا اسلوب آن مناسب برای طلاب و خوانندگان آن عصر است نه برای طلاب عصر حاضر<ref>ر.ک: همان</ref>.
# شرح بیجوری، به دلیل قلت چاپ، در دسترس نبوده و تهیه آن، با مشکلاتی روبه‌روست<ref>ر.ک: همان</ref>.

در این شرح، شارح ابتدا متن شعر و نظم را ذکر نموده و در ادامه، با استفاده از امثله و شواهدی از قرآن کریم، احادیث شریف و کلام و اقوال عرب، به تشریح، توضیح و تبیین آن پرداخته است.

در پایان کتاب، ابیات «الدرة البهية»، بدون شرح و با شماره‌گذاری، ذکر گردیده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص277</ref>.

==پانویس==
<references/>
 
==منابع مقاله==
# مقدمه و متن کتاب.
#[[:noormags:644728| مجدی ابراهیم، یوسف «کتاب الآجرومية في النحو لابن آجروم (ت723ق) دراسة و تعلیق»، پایگاه مجلات تخصصی نور، نشریه: ادبیات و زبان‌ها، «علوم اللغة»، المجلد الثامن، 2005، ‎العدد 2 (25 صفحه، ‎از 347 تا 371)]].

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}

[[البهجة المرضية علی ألفية ابن مالك]]

[[مغني اللبيب عن كتب الأعاريب]]

[[تحفة الأديب في نحاة مغني اللبيب]]

[[النحو الوافي مع ربطه بالأساليب الرفيعة و الحياة اللغوية المتجددة]]

[[النحو الكافي]]

[[خودآموز هداية في النحو]]

[[معجم القواعد العربية في النحو و التصريف]]

[[المعجم المفصل في النحو العربي]]

[[مبادئ العربية في الصرف و النحو]]

[[النحو المستطاب: سؤال و جواب و إعراب]]

[[الجمل في النحو]]

[[أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق]]

[[الاقتراح في علم أصول النحو]]

[[الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحو البصريين و الكوفيين]]

[[همع الهوامع شرح جمع الجوامع في النحو]]

[[شرح ملاجامي علی متن الكافية في النحو]]

[[أوضح المسالك إلی ألفية ابن مالك]]

[[النحو الواضح في قواعد اللغة العربية (المرحلة الابتدائية)]]

[[كشف المشكل في النحو]]

[[اللمع في العربية]]

[[أسرار العربية]]

[[شرح الشواهد الشعرية في أمات الكتب النحوية لأربعة آلاف شاهد شعري]]

[[التطبيق النحوي]]

[[شرح جمل الزجاجي]]

[[شرح المكودي علی الألفية في علمي الصرف و النحو]]

[[شرح اللمع في النحو]]

[[بداءة النحو (صفایی)]]

[[الأشباه و النظائر في النحو]]

[[مرجع الطلاب في قواعد النحو]]

[[الخصائص]]

[[النحو التطبيقي وفقا لمقررات النحو العربي في المعاهد و الجامعات العربية]]

[[المنهاج في القواعد و الإعراب]]

[[المدارس النحوية]]

[[شرح كتاب سيبويه]]

[[المفصل في صنعة الإعراب]]

[[الكواكب الدرية]]

[[شرح تسهيل الفوائد و تكميل المقاصد]]

 
[[رده:کتاب‌شناسی]]
 
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)‎‏]]