سیمای امام مهدی(عج) در آیینه شعر عربی (همراه با توضیح و ترجمه برخی از آنها)
| نام کتاب | سیمای امام مهدی (عج) در آیینه شعر عربی (همراه با توضیح و ترجمه برخی از آنها) |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | سیمای امام مهدی عجل الله تعالی فرجه در شعر عربی |
| پدیدآورندگان | عبداللهی، حسن (نويسنده) |
| زبان | فارسی
عربی |
| کد کنگره | PJA 2602 /ع2س9 |
| موضوع | شاعران عرب - سرگذشت نامه
شعر مذهبی عربی - مجموعه‌ها محمد بن حسن (عج)، امام دوازدهم، 255ق. - شعر |
| ناشر | مسجد مقدس جمکران |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1384 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE13469AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
سيماى امام مهدى(عج) در شعر عربى اثر فارسى حسن عبداللهى از پژوهشگران معاصر مى‌باشد كه در روى جلد كتاب به اشتباه محمود عبداللهى درج شده است. وى در اين اثر به ترجمه، شرح، نقد و بررسى اشعارى عربى درباره امام مهدى(ع) پرداخته است.
مؤلف در پى آن است كه از خلال اشعار عربى كه شاعران، در طى چهارده قرن گذشته درباره منجى عالم بشريت سروده‌اند، به معرفى ولى‌عصر(عج) بپردازد و در آينه اشعار عربى، نظاره‌گر جمال مهدى موعود(عج) باشد.
ساختار
كتاب با پيشگفتار مؤلف در معرفى اثر آغاز و مطالب در چهار فصل ارائه گرديده است.
نويسنده با بهره‌گيرى از منابع روايى، تفسيرى، تاريخى، لغوى و اعتقادى، ابتدا بشارت‌هايى را كه در كتب پيشينيان و اهل‌سنت درباره مصلح جهانى آمده، ذكر كرده و سپس به نقل برخى از قصايدى پرداخته كه پيش از ميلاد امام زمان(ع) و پس از آن، در مناقب آن حضرت سروده شده است. پس از آن به نقد و بررسى قصيده بغداديه كه شبهاتى را درباره امام زمان(ع) مطرح كرده پرداخته و در انتها درباره مدح، فلسفه غيبت، فايده امام غايب و القاب، اسامى و ظهور امام مهدى(عج) از ديدگاه برخى شاعران به بحث پرداخته است. در ذيل اشعار، لغات و اصطلاحات مشكل توضيح داده شده است.
گزارش محتوا
در فصل اول كتاب با عنوان نويد ولايت مهدى(ع) در انديشه بشرى، نخست به بشارت‌هاى كتب پيشينيان در خصوص مصلح جهانى اشاره شده و سپس مسأله مهدى موعود(عج) در كتب اهل‌سنت مورد بررسى قرار گرفته است.
آنگاه با ذكر نمونه‌هايى از اشعارى كه شعراى اهل‌سنت درباره حضرت مهدى(ع) سروده‌اند مانند: ابن‌ابى‌الحديد معتزلى، محيى‌الدين عربى، صدرالدين قونوى، شيخ عبدالرحمن بسطامى، فضل بن روزبهان، يحيى‌بن سلامه خصكفى، محمد بن طولون، شيخ عبدالكريم يمانى، شيخ عامربن عامر بصرى، عبدالوهاب بدرى و ابوسالم محمدبن طلحه، مطالب دنبال شده است.
فصل دوم از اهميت ويژه‌اى برخوردار است؛ چراكه انتساب اشعار مربوط به حضرت مهدى(ع) به شاعرانى كه سال‌ها قبل از ولادت آنحضرت مى‌زيسته‌اند، خود بهترين دليل بر اين حقيقت است كه مسأله مهدى موعود، سال‌ها قبل از ولادت ايشان و حتى در زمان حيات رسول اكرم(ص) از جمله مسائل مسلم و قطعى اسلامى به شمار مى‌آمده است.
به خاطر اهميت همين مسأله است كه نويسنده حتى اشعارى كه به ظاهر ساده و عارى از نكات ادبى هستند، ترجمه كرده و شرح حال مختصرى از سرايندگان آنها نيز آورده است؛ زيرا اينگونه اشعار، از وقوع رويدادى عظيم در آينده خبر مى‌دهد.
از جمله مديحه‌سرايانى كه قبل از ولادت آنحضرت، اشعارى در رابطه با ايشان سروده‌اند عبارتند از: كميت‌بن زيد اسدى، وردبن زيد اسدى، زيدبن على‌بن حسين، سيد حميرى، عبدى كوفى، دعبل‌بن على خزاعى، على‌بن ابى عبدالله خوافى، عبدالله‌بن ايوب حزيبى، مصب‌بن وهب نوشجانى، اسماعيل‌بن صالح صميرى، ابوالغيث اسلم‌بن مهوز منبجى و ابن رومى.
با اشاره به انبوه اشعارى كه در اين دوره طولانى، درباره ولى‌عصر(عج) سروده شده، در فصل سوم كتاب فقط گزيده‌هايى از قصايد زيبا و جالب مشاهيرى از شعراى اين دوره كه بعد از ولادت حضرت مهدى(ع) در مورد ايشان شعر سروده‌اند مانند: شيخ بهائى، بهاءالدين اربلى، سيد حيدر و جعفر حلى، ميرزا ابوالفضل تهرانى، محمد حسين اصفهانى(كمپانى)، محمد باقر فقيه ايمانى و شيخ محمد جواد بلاغى آورده شده و ضمن معرفى سرايندگان آنها، به ترجمه، شرح و نقد و بررسى برخى از اين قصايد پرداخته شده است.
پس از آشنايى با نمونه‌هاى فراوانى از اشعار سروده شده پيرامون امام عصر(عج) و شرح حال سرايندگان آنها، در فصل چهارم، مهمترين مضامينى كه در اينگونه اشعار آورده شده، مورد بحث قرار گرفته است.
اشعارى كه قبل از ولادت آنحضرت سروده شده، بيشتر حول سه محور است:
- معرفى آخرين وصى محمد(ص) و اينكه او مطابق روايات معتبرى كه از آن پيامبر گرامى رسيده، فرزند امام حسن عسكرى(ع) است.
- بشارت به ظهور آنحضرت پس از يك غيبت طولانى.
- ابراز اميدوارى به آينده‌اى درخشان همراه با برقرارى حكومت عدل جهانى.
اما در اشعارى كه بعد از ولادت آنحضرت سروده شده، علاوه بر سه موضوع فوق، موضوعات ديگرى نيز مطرح شده است: مدح، وصف شمايل و خصال آنحضرت، ولادت و نسب ايشان، غيبت صغرى و نواب اربعه، غيبت كبرى و نيابت عامه، فلسفه و فايده غيبت، وظيفه مسلمين در زمان غيبت، طول عمر حضرت، اسامى و القاب مبارك ايشان، دفع اشكالات وارده از جانب كج‌انديشان و مغرضان، ندبه و استغاثه به پيشگاه آنحضرت، فرياد انتقام‌جويى از ستمگران، شكوه از درد فراق، انتظار فرج، علايم ظهور، دورنماى بعد از ظهور و ده‌ها موضوع ديگر.
وضعيت كتاب
كتاب پايان‌نامه دكترى مؤلف در رشته زبان و ادبيات عرب بوده كه با تغييراتى آن را چاپ كرده است.
فهرست مطالب و منابع در آخر كتاب آمده و پاورقى‌ها لغات و اصطلاحات مشكل را توضيح داده است.
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب