درسنامه شناخت عربستان و وهابیت
درسنامه شناخت عربستان و وهابيت، اثر على محمدى آشنانى (متولد 1342ش) است كه نویسنده در آن، اوضاع جغرافيايى، اقتصادى، فرهنگى، مذهبى و سياسى عربستان سعودى و نيز تاريخچه، چگونگى عقايد و عملكرد فرقه سياسى وهابيت و كينه‌توزى آن نسبت به تشيع و روش‌هاى مقابله با آن را با استناد به منابع به‌صورت آموزشى توضيح داده است.
| درسنامه شناخت عربستان و وهابیت | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | محمدی، علی (نویسنده) |
| ناشر | بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 1 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
برای دیگر کاربردها، وهابیت (ابهام زدایی) را ببینید.
مخاطبان عبارتند از روحانیان كاروان‌هاى حجّ.
ساختار
كتاب حاضر، از مقدمه معاونت امور روحانیون كميته تدوين متون آموزشى و مقدمه گروه علمى و تخصصى تاريخ اسلام و متن اصلى (شامل سه فصل) تشكيل شده است.
روش نویسنده در اين كتاب، تحليل انتقادى جغرافيايى - تاريخى و سياسى است.
كتاب حاضر، متنى روشمند و درسى است و به همين جهت، در آغاز هر فصل، اهداف آن مشخص شده و در پايان هركدام، مطالبى تحت عنوان «چكيده فصل»، «پرسش‌ها» و «براى مطالعه بيشتر» آمده است.
گزارش محتوا
درباره ويژگى‌ها و محتواى اين اثر، توجه به نكات زير مفيد است:
- معاونت امور روحانیون كميته تدوين متون آموزشى در مقدمه‌اش - كه آن را در زمستان 1387ش، نوشته - يادآور شده است: «... حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت، پس از فراغت از طراحى و اجراى فرايند جذب و گزينش، «آموزش و ارتقاى سطح علمى و فرهنگى نيروى انسانى، به‌ويژه روحانیون» را در كانون برنامه‌هاى ستادى خود قرار داد و دوره‌هاى آموزش بدون خدمت، ضمن خدمت و تكميلى را راه‌اندازى نمود.
- از آنجا كه تدوين متون آموزشى كاربردى متناسب با واحدها و سرفصل‌هاى مصوب، از مراحل و عناصر اصلى و اساسى دوره‌هاى آموزشى محسوب مى‌شود، به‌طور هم‌زمان گردونه تدوين متون آموزشى نيز به حركت درآمد. نكته حائز اهميت اينكه متون آموزشى پس از تدوين توسط گروه‌هاى علمى و تخصصى معاونت امور روحانیون و ارزيابى ناظران محتوايى، به‌صورت «درسنامه» براى حداقل يك ترم، به‌طور آزمايشى تدريس مى‌شود، تا پس از نظرسنجى و گردآورى نقطه نظرات مدرّسان و دانش‌پژوهان، به رفع و اصلاح كاستى‌هاى احتمالى اقدام شود و براى آموزش در دوره‌هاى بعد، تدوين نهايى شود.
- نوشتار حاضر، از جمله همين متون آموزشى است كه توسط «گروه علمى و تخصصى تاريخ اسلام» به رشته تحرير درآمده و در قالب «درسنامه» منتشر شده و در اختيار شركت‌كنندگان دوره‌هاى آموزشى روحانیون قرار مى‌گيرد...
- شايان ذكر است اگرچه قبلا كتاب «شناخت عربستان» و «وهابيت در ترازوى نقد» براى اطلاع‌رسانى عمومى در مورد موضوع اين درسنامه، تدوين و از سوى نشر مشعر، منتشر شده است و به‌ناچار بين آن دو كتاب و اين درسنامه در پاره‌اى از عناوين و در قسمت‌هايى از متن، تشابه و همانندى‌هايى وجود دارد، ولى اين نوشتار، افزون بر روزآمد نمودن اطلاعات و تصحيح آمار و ارقام قابل دستيابى، با حذف، كاهش يا تلخيص پاره‌اى از مطالب و افزودن نكات نوين، از نظر مخاطب، هدف نگارش، روش نگارش (سبک آموزشى)، ساختار و ساماندهى مطالب نيز با دو كتاب پيش‌گفته، تفاوت زيادى دارد[۱]
- فرمان الهى مبنى بر شناخت جهان از يك‌سو و وضعيت كنونى جهان معاصر و صف‌آرايى استكبار جهانى در برابر مسلمانان، ويژگى‌هاى منحصربه‌فرد و جايگاه بى‌بديل دينى - تاريخى عربستان و نقش برجسته آن در وحدت يا تفرقه امت اسلامى و همچنين انجام بخش عمده مأموريت‌هاى روحانیون كاروان‌ها به اين سرزمين، آشنايى با اين كشور را ضرورى ساخته است. از سوى ديگر شناخت پيشينه، اصول و برنامه‌هاى آينده وهابيت به جهت دشمنى و تبليغات سوء، عليه تشيع از اهميت و ضرورت فراوانى برخوردار است... نوشتار حاضر... سعى دارد مخاطبان را با اين سرزمين و افكار وهابيون آشنا سازد[۲]
- عربستان سعودى داراى سيستم حكومت پادشاهى مطلقه به پايتختى رياض است. اين كشور با وسعت جغرافيايى 2240350 كيلومتر مربع، چهارمين كشور بزرگ آسيا و سيزدهمين كشور جهان است. آمار جمعيت آن بيش از 26 ميليون نفر (21 ميليون اصيل و 5 ميليون مهاجر) است. مذهب رسمى آن، اسلام و كشور بر اساس مذهب حنبلى و آيين وهابيت اداره مى‌شود. نژاد، خط و زبان مردم آن عربى است. اين كشور به 13 منطقه و استان تقسيم شده و تقويم آن برابر سال هجرى قمرى تنظيم و ساعت آن در شش ماه نخست سال، نيم ساعت و در شش ماه دوم سال 1/5 ساعت جلوتر از ساعت جمهورى اسلامى ايران است. اين سرزمين كه نقطه آغاز گسترش و مادرِ زمين و تمدن‌هاى آن است، با طراحى الهى براى امتحان و زدودن تكبر، داراى آب و هوايى خشك و خشن و پوشش گياهى كم مى‌باشد..[۳]
- عربستان به دليل موقعيت خاص جغرافيايى، عوامل دينى، سياسى، اقتصادى، تحولات سه دهه اخير منطقه‌اى و عضويت و نفوذ در سازمان‌هاى منطقه‌اى و جهانى از اهميتى ژئوپلتيك و جايگاهى استراتژيك برخوردار است... نظام كنونى عربستان، پادشاهى مطلقه بوده و شوراى خاندان حاكم يا «مجلس الأسرة المالكة» در تعيين پادشاه نقش دارد. كشور، داراى قواى سه‌گانه مجريه، مقننه و قضاييه تحت نظر پادشاه است. هيئت وزيران آن داراى 40 عضو است... همسويى با سياست غرب، گسترش روابط و ترويج آموزه‌هاى وهابيت در ديگر كشورها از راهبردهاى اساسى سياست خارجى آل سعود است..[۴]
- وهابيت، پديده‌اى سياسى يا نوعى پيشينه‌گرايى و يا مذهبى ابداعى در قرن دوازدهم است كه تفكر اشعرى، آموزه‌هاى اهل حديث، به‌ويژه مذهب حنبلى و سلفى‌گرايى متعصبانه افرادى همچون بَربَهارى (رئيس حنبليان بغداد)، ابن تيميه و ابن قيم جوزيه، پيشينيه تاريخى و زمينه فكرى آن را شكل داده است. محمد بن عبدالوهاب بنيان‌گذار آن على‌رغم مخالفت پدر، برادر و عالمان سنى و حنبلى، با پيمان بستن و اتحاد با آل سعود در پرتو شمشير، حكومت وهابيت را پى افكند... فرافكنى و نسبت دادن مطالب دروغ به مخالفان، جعلى خواندن روايت مخالف عقيده خود و كنار نهادن گفتار و فتاواى بزرگان اهل سنت تحت عنوان اجتهاد، انكار فضايل اهل‌بيت و فضيلت‌تراشى براى افرادى همچون معاويه و فتوا به عدم جواز لعنت يزيد، از روش‌هاى وهابيون در طرح مباحث علمى و مناظرات است..[۵]
وضعيت كتاب
در آغاز كتاب حاضر، فهرست تفصيلى مطالب و در پايان آن فهرست منابع آمده، ولى متأسفانه فهرست‌هاى فنى تنظيم نشده است.
كتاب حاضر، مستند است و نویسنده ارجاعات و استنادات و توضيحاتش را به‌صورت پاورقى آورده است. نویسنده از منابع معتبر و متعددى (83 منبع) براى توليد اثر حاضر استفاده كرده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.