۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تعقبات السيوطي على موضوعات ابن الجوزي أو النكت البديعات على الموضوعات: تفاوت میان نسخه‌ها
تعقبات السيوطي على موضوعات ابن الجوزي أو النكت البديعات على الموضوعات (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۴۹
، ۵ اوت ۲۰۲۲جایگزینی متن - 'زبان =عربي ' به 'زبان =عربی '
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'زبان =عربي ' به 'زبان =عربی ') |
||
| (۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
[[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر]] (نویسنده) | [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر]] (نویسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| موضوع = | | موضوع = | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۰: | ||
| شابک = | | شابک = | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =63154 | ||
| کتابخوان همراه نور = | | کتابخوان همراه نور = | ||
| کد پدیدآور =00615 | | کد پدیدآور =00615 | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''تعقبات السيوطي على موضوعات ابن الجوزي أو النكت البديعات على الموضوعات'''، اثر امام حافظ [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدین سیوطی]] (849-911ق)، کتابی است در بررسی روایات کتاب «[[الموضوعات]]» [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] (508-598ق) که با تحقیق [[شعبان، عبدالله|عبدالله شعبان]] به چاپ رسیده است. | '''تعقبات السيوطي على موضوعات ابن الجوزي أو النكت البديعات على الموضوعات'''، اثر امام حافظ [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدین سیوطی]] (849-911ق)، کتابی است در بررسی روایات کتاب «[[كتاب الموضوعات|الموضوعات]]» [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] (508-598ق) که با تحقیق [[شعبان، عبدالله|عبدالله شعبان]] به چاپ رسیده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
در مقدمه مؤلف، به موضوع و اهمیت کتاب، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص22</ref>. | در مقدمه مؤلف، به موضوع و اهمیت کتاب، اشاره شده است<ref>ر.ک: مقدمه مؤلف، ص22</ref>. | ||
پس از آنکه [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] | پس از آنکه [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] «[[كتاب الموضوعات|الموضوعات]]» را نگاشت، بسیاری بر وی خرده گرفتند که در این کتاب، اشتباه و تساهل، بسیار است؛ چراکه برخی احادیث، آن‌گونه که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] ادعا کرده، ساختگی (موضوع) نیستند، بلکه فقط ضعیفند و حتی ابن صلاح بر این عقیده است که چه‌بسا حسن یا صحیح باشند. ابن حجر نیز در کتاب «الذب عن مسند أحمد»، برخی احادیثی را که [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] به‌‌عنوان «موضوع» آورده، بررسی و رد کرده و از مسند احمد، دفاع می‌کند و حتی گفته شده ابن حجر، به بازبینی «[[كتاب الموضوعات|الموضوعات]]» [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] پرداخته است، ولی [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] می‌گوید: من در فهرست مصنفات شیخ‌الاسلام نگاه کردم... ولی چیزی درباره این تألیف نیافتم. این‌چنین بود که [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، خود، این کار را انجام می‌دهد و بازنگری‌ای کلی بر کتاب دارد و برخی احادیثی را که ابن جوزی، موضوع و ساختگی دانسته، با شواهد و سندهایی رد می‌کند. پس از آن، کتابش را «النكت البديعات علی الموضوعات» (نکته‌های تازه درباره الموضوعات) نام می‌نهد و سپس کتابش را خلاصه می‌کند و برخی مطالب را نیز به آن می‌افزاید و «اللئالي المصنوعة في الأخبار الموضوعة» نام‌گذاری می‌کند. کتاب «اللئالي» مشهورتر است و ابوالحسن علی بن محمد بن عراق، بر آن شرحی با عنوان «تنزيه الشريعة المرفوعة عن الأخبار الشنیعة الموضوعة» نگاشته است<ref>ر.ک: فرجامی، اعظم، ص267-269</ref>. | ||
پس به‌طور کلی می‌توان گفت: علت و انگیزه نگارش این کتاب، | پس به‌طور کلی می‌توان گفت: علت و انگیزه نگارش این کتاب، «[[كتاب الموضوعات|الموضوعات]]» [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج ابن جوزی]] است که در دو جلد، شماری از احادیث را جعلی و موضوع دانسته و سپس علما بر آن، اشکال کرده‌اند و گفته‌اند برخی احادیث، اصلا ساختگی نیستند، ولذا «[[كتاب الموضوعات|الموضوعات]]» را همراه با اشتباه و تساهل شمرده‌اند. [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] نیز آن را مورد بازنگری قرار داده و احادیث غیر موضوع را با آوردن طرق دیگر روایت و رد دلایل [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، ضعیف یا حتی حسن و صحیح دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص269</ref>. | ||
=== | ===«[[كتاب الموضوعات|الموضوعات]]» چگونه کتابی است=== | ||
ازآنجاکه «النكت البديعات»، دوباره‌نگری شده | ازآنجاکه «النكت البديعات»، دوباره‌نگری شده «[[كتاب الموضوعات|الموضوعات]]» است، مناسب می‌نماید که کمی بیشتر درباره آن بدانیم. «[[كتاب الموضوعات|الموضوعات]]»، نوشته [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج عبدالرحمان بن علی]]، معروف به [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] (م 597ق) است که در آن، [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، قبل از ورود به اصل بحث، مقدمه‌ای نسبتا طولانی در چهار باب آورده است. در باب اول، مطالبی در مذمت و نکوهش دروغ آمده و در باب دوم، درباره حدیث «مَنْ كَذِبَ عليّ...» از پیامبر(ص)، توضیحاتی آمده است. در باب سوم به نقد و بررسی رجال حدیث و سند، توصیه شده و در باب چهارم، مباحث کتاب ذکر شده که در پنجاه باب آمده است و مؤلف، تعبیر «کتاب» را برای هر باب به‌کار برده است. پس از آن، در مقدمه‌ای 180 صفحه‌ای، به اولین «کتاب» از باب التوحيد می‌پردازد؛ به این ترتیب که پس از نقل کامل هر روایت نظر خود و دیگر بزرگان و علمای قبل از خود یا هم‌عصرش را با ذکر علت و عیب حدیث می‌آورد و راوی مورد نظر را از دیدگاه دیگر رجالیان، نقد می‌کند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
اما همان طور که گفته شد، بسیاری به «[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]» خرده گرفته‌اند که همه احادیثی که در کتابش آورده، جعلی و موضوع نیستند، بلکه حتی برخی تا درجه صحیح هم می‌رسند؛ از جمله، ابن صلاح و عراقی در «الفقيه» در فصل «الموضوع» که معتقدند برخی احادیث، فقط ضعیفند<ref>ر.ک: همان، ص269-270</ref>. | اما همان طور که گفته شد، بسیاری به «[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]» خرده گرفته‌اند که همه احادیثی که در کتابش آورده، جعلی و موضوع نیستند، بلکه حتی برخی تا درجه صحیح هم می‌رسند؛ از جمله، ابن صلاح و عراقی در «الفقيه» در فصل «الموضوع» که معتقدند برخی احادیث، فقط ضعیفند<ref>ر.ک: همان، ص269-270</ref>. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
[[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در این کتاب، از اختصاراتی استفاده کرده است؛ مثلاً برای احمد از نشانه «د»، برای ابوداوود از نشانه «و»، برای ترمذی از نشانه «ذ» و برای نسایی از نشانه «ن» و برای بیهقی، از نشانه «ق» استفاده کرده و 343 حدیث را در هجده باب نگاشته، که تعداد احادیث و نام هر باب چنین است: «باب التوحيد»، پانزده حدیث؛ «باب العلم»، شانزده حدیث؛ «باب فضائل القرآن»، هشت حدیث؛ «باب الطهارة»، سه حدیث؛ «باب الصلاة»، 21 حدیث؛ «باب الجنائز»، 47 حدیث؛ «باب الحج»، ده حدیث؛ «باب البيع»، چهارده حدیث؛ «باب النكاح»، پنج حدیث؛ «باب الفرائض»، چهار حدیث؛ «باب الجنايات»، هفت حدیث؛ «باب الأطعمة»، نوزده حدیث؛ «باب اللباس»، ده حدیث؛ «باب الأدب والرقائق»، 71 حدیث؛ «باب بدء الخلق والأنبياء»، هیجده حدیث؛ «أشراط الساعة»، سه حدیث؛ «باب البعث»، شانزده حدیث؛ «باب المناقب»، 56 حدیث<ref>ر.ک: همان، ص270-271</ref>. | [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در این کتاب، از اختصاراتی استفاده کرده است؛ مثلاً برای احمد از نشانه «د»، برای ابوداوود از نشانه «و»، برای ترمذی از نشانه «ذ» و برای نسایی از نشانه «ن» و برای بیهقی، از نشانه «ق» استفاده کرده و 343 حدیث را در هجده باب نگاشته، که تعداد احادیث و نام هر باب چنین است: «باب التوحيد»، پانزده حدیث؛ «باب العلم»، شانزده حدیث؛ «باب فضائل القرآن»، هشت حدیث؛ «باب الطهارة»، سه حدیث؛ «باب الصلاة»، 21 حدیث؛ «باب الجنائز»، 47 حدیث؛ «باب الحج»، ده حدیث؛ «باب البيع»، چهارده حدیث؛ «باب النكاح»، پنج حدیث؛ «باب الفرائض»، چهار حدیث؛ «باب الجنايات»، هفت حدیث؛ «باب الأطعمة»، نوزده حدیث؛ «باب اللباس»، ده حدیث؛ «باب الأدب والرقائق»، 71 حدیث؛ «باب بدء الخلق والأنبياء»، هیجده حدیث؛ «أشراط الساعة»، سه حدیث؛ «باب البعث»، شانزده حدیث؛ «باب المناقب»، 56 حدیث<ref>ر.ک: همان، ص270-271</ref>. | ||
[[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در پایان این هجده باب، در قسمت «تنبیه» متذکر می‌شود: در این سیصد حدیثی که متهم به جعلند و او آورده است، یک حدیث از [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]] و یک حدیث از صحیح بخاری (به روایت از حماد بن شاکر) از مسند احمد، 38 حدیث، از سنن ابی‌داوود، نه حدیث، از [[الجامع الصحیح و هو سنن الترمذي|سنن ترمذی]]، سی حدیث، از [[المجتبی من السنن (المشهور بسنن النسائی)|سنن نسایی]]، ده حدیث، از [[سنن ابن ماجة|سنن ابن ماجه]]، سی حدیث و از [[المستدرك علی الصحيحین|مستدرک حاکم]]، شصت حدیث در این تعداد هستند. پس به‌طور کلی، از صحاح سته و مسند و مستدرک، 130 حدیث در «النكت البديعات» آمده است. از دیگر کتاب‌ها، مثل «المؤلفات» بیهقی، [[صحيح ابن خزیمة|صحیح ابن خزیمه]] و ابن حبان، [[مسند الدارمي المعروف | [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در پایان این هجده باب، در قسمت «تنبیه» متذکر می‌شود: در این سیصد حدیثی که متهم به جعلند و او آورده است، یک حدیث از [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]] و یک حدیث از صحیح بخاری (به روایت از حماد بن شاکر) از مسند احمد، 38 حدیث، از سنن ابی‌داوود، نه حدیث، از [[الجامع الصحیح و هو سنن الترمذي|سنن ترمذی]]، سی حدیث، از [[المجتبی من السنن (المشهور بسنن النسائی)|سنن نسایی]]، ده حدیث، از [[سنن ابن ماجة|سنن ابن ماجه]]، سی حدیث و از [[المستدرك علی الصحيحین|مستدرک حاکم]]، شصت حدیث در این تعداد هستند. پس به‌طور کلی، از صحاح سته و مسند و مستدرک، 130 حدیث در «النكت البديعات» آمده است. از دیگر کتاب‌ها، مثل «المؤلفات» بیهقی، [[صحيح ابن خزیمة|صحیح ابن خزیمه]] و ابن حبان، [[مسند الدارمي المعروف ب: (سنن الدارمي)|مسند الدارمي]] و تاريخ البخاري و [[سنن الدار قطني|سنن دارقطنی]] احادیث آمده است<ref>ر.ک: همان، ص271</ref>. | ||
طولانی‌ترین باب‌های کتاب، «باب الأدب والرقائق» است با 71 حدیث در 65 صفحه، «باب المناقب» با 56 حدیث در 54 صفحه و «باب الجنائز» با 47 حدیث در 41 صفحه. دیگر باب‌هایی که شامل احادیث بیشتری می‌شوند، عبارتند از: «باب الصلاة» با 21 حدیث، «باب الأطعمة»، با نوزده حدیث، «باب بدء الخلق والأنبياء» با هجده حدیث<ref>ر.ک: همان</ref>. | طولانی‌ترین باب‌های کتاب، «باب الأدب والرقائق» است با 71 حدیث در 65 صفحه، «باب المناقب» با 56 حدیث در 54 صفحه و «باب الجنائز» با 47 حدیث در 41 صفحه. دیگر باب‌هایی که شامل احادیث بیشتری می‌شوند، عبارتند از: «باب الصلاة» با 21 حدیث، «باب الأطعمة»، با نوزده حدیث، «باب بدء الخلق والأنبياء» با هجده حدیث<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
{{وابسته‌ها}} | {{وابسته‌ها}} | ||
[[كتاب الموضوعات]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | |||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | |||
[[رده:حدیث]] | |||
[[رده:متون احادیث]] | |||
[[رده:آذر(1400)]] | |||