تاریخ قم: تفاوت میان نسخه‌ها

تاریخ قم (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۹:۲۲

۶ بایت حذف‌شده ، ‏۲۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳

جز

جایگزینی متن - ' ،' به '،'

Hbaghizadeh

دیوان‌سالاران، مدیران

۸۱٬۸۲۶

ویرایش

@@ خط ۲۹: / خط ۲۹: @@
 | پیش از =
 }}
 {{کاربردهای دیگر|تاریخ قم (ابهام زدایی)}}
 '''تاريخ قم'''، ترجمه [[قمی، حسن بن علی|حسن بن على بن حسن بن عبدالملك قمى]]، به تصحيح [[تهرانی، سید جلال‌الدین|سيد جلال‌الدين طهرانى]]، چاپ اول، تهران، 1313 ش، [چاپ دوم، انتشارات طوس، تهران، 1361]؛ ([[هوتم شيندلر]])Houtum Schindler (كتاب)8981,Eastern Irak) London) در فصلى تحت عنوان «قم نامه» به كرّات از تاريخ قم نقل قول كرده است. توسط [[قمی، حسن بن محمد|حسن بن محمد بن حسن قمى]]، در سال 378 قمرى به تشويق [[صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد|صاحب بن عبّاد اسمعيل كافى الكفاة]]، در عصر فخر‌الدوله ديلمى به عربى تألیف شده است. اكنون هيچ نسخه‌اى از اصل آن در دست نيست.
@@ خط ۵۳: / خط ۴۹: @@
 بنا بر فهرست باب‌هاى كتاب، ابواب مفقوده شامل شرح انساب عرب و به ويژه عرب يمن، افزودن بر آن جزئيات بيشتر دربارۀ تاريخ اعراب قم، ذكر جماعتى از عرب و عجم از خلفا و ساير سلاطين كه به قم والى و حاكم و صاحب مرتبه بودند... و ذكر بعضى از كتّاب ديوان كه اسامى ايشان محفوظ بوده است. ذكر قضاة، علما، شعرا، ذكر يهوديان و مجوسيان و ترسايان قم، ذكر ضياع و حصص سلطان به قم و آوه... ذكر مبلغ خراج آن و عدد سهام آن و ذكر تفحص احوال بدين حصص موقوفه و به متوليان از جهت خلفا و ولاة به قم تا آن گاه كه جمله اقطاع شدند. همانجا، ص18-17
-شيوه و سبک نویسنده توصيفى است. در بسيارى موارد، روايات و گزارش‌هاى متعددى از يك واقعه ارائه مى‌كند، بدون آن كه اندك تلاشى براى ارزيابى ارزش نسبى آنها براى ترجيح يك روايت و گزارش نسبت به ديگر روايات صورت دهد. نویسنده در تألیف اثر خود از سه دسته منابع اصلى بهره برده است: اخبار و روايات محلى، تاريخ‌هاى محلى كه بيشتر آنها اكنون در دست نيستند؛ اسناد رسمى. مؤلف قسمت اعظم اخبار مربوط به قم را در زمانى كه برادرش حاكم آن شهر بوده از كسانى كه صاحب «معرفت و خبرى و دانشى» بوده‌اند گرفته است. همانجا، ص13-12 تا آن جا كه به منابع مكتوب مؤلف مربوط مى‌شود، او بيشتر مطالب اثر خود را از کتاب‌هاى بلدان و بنيان و تواريخ خلفا برگرفته است. او خصوصا از كتابى درباره اخبار عرب قم ياد مى‌كند. اين كتاب كه در «خانه‌اى بوده و آن خانه فرود آمده و آن كتاب در آن ميان تلف شده» همانجا، ص13-12 در اصل در تملك مردى از عرب به نام على بن حسین بن محمد بن عامر بوده كه در سال 328 ق. به قم وارد شده و در آن شهر متوطن شده بود. عمده‌ترين تواريخ كه به كرات از آنها نقل كرده عبارتند از: كتاب [[البلدان (ابن الفقيه)|البلدان ابن فقيه]]، و كتاب اصفهان [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه اصفهانى]]، كتاب همدان اثر ابوعلى عبدالرحمن بن عيسى بن حمّاد همدانى، كتاب رى، سير ملوك العجم [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]]، و كتاب بنيان احمد بن عبدالله برقى كه از آن اخبار زيادى درباره بنيان قم و روستاهاى آن نقل شده است. مؤلف همچنين به كتابى اشاره مى‌كند كه براى قباد در ذكر خواص شهرهاى مختلف ایران نوشته شده و در تصرف حجاج بن يوسف بوده است. همانجا، ص91. مؤلف در خصوص نوع اقتباس خود از كتاب مزبور مى‌نويسد: «چنين گويد مصنف اين كتاب، حسن بن محمد، كه من از آن كتاب خواص قم برگرفتم و بدانستم و بر آن اختصار كردم.» همانجا مؤلف براى توصيف درآمد و عايدى قم تا حد زيادى به اسناد و دفاتر ثبت ديوان قم اعتماد و اتكاء مى‌كند. متأسفانه او از دفاتر خراج همعصر خود اطلاعات زيادى در اختيار نمى‌گذارد. منبع اصلى او در فصل مربوط به تاريخ اعراب اشعرى[اثر]هشام بن محمد بن سائب كلبى است. او همچنين از كتاب فتوحات اهل اسلام ابوعبيد معمر بن مثنى تيمى و كتاب رايات و علمها ابوالبحترى وهب بن وهب نقل قول مى‌كند.
+شيوه و سبک نویسنده توصيفى است. در بسيارى موارد، روايات و گزارش‌هاى متعددى از يك واقعه ارائه مى‌كند، بدون آن كه اندك تلاشى براى ارزيابى ارزش نسبى آنها براى ترجيح يك روايت و گزارش نسبت به ديگر روايات صورت دهد. نویسنده در تألیف اثر خود از سه دسته منابع اصلى بهره برده است: اخبار و روايات محلى، تاريخ‌هاى محلى كه بيشتر آنها اكنون در دست نيستند؛ اسناد رسمى. مؤلف قسمت اعظم اخبار مربوط به قم را در زمانى كه برادرش حاكم آن شهر بوده از كسانى كه صاحب «معرفت و خبرى و دانشى» بوده‌اند گرفته است. همانجا، ص13-12 تا آن جا كه به منابع مكتوب مؤلف مربوط مى‌شود، او بيشتر مطالب اثر خود را از کتاب‌هاى بلدان و بنيان و تواريخ خلفا برگرفته است. او خصوصا از كتابى درباره اخبار عرب قم ياد مى‌كند. اين كتاب كه در «خانه‌اى بوده و آن خانه فرود آمده و آن كتاب در آن ميان تلف شده» همانجا، ص13-12 در اصل در تملك مردى از عرب به نام على بن حسین بن محمد بن عامر بوده كه در سال 328 ق. به قم وارد شده و در آن شهر متوطن شده بود. عمده‌ترين تواريخ كه به كرات از آنها نقل كرده عبارتند از: كتاب [[البلدان (ابن الفقيه)|البلدان ابن فقيه]]، و كتاب اصفهان [[حمزه اصفهانی، حمزه بن حسن|حمزه اصفهانى]]، كتاب همدان اثر ابوعلى عبدالرحمن بن عيسى بن حمّاد همدانى، كتاب رى، سير ملوك العجم [[ابن مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]]، و كتاب بنيان احمد بن عبدالله برقى كه از آن اخبار زيادى درباره بنيان قم و روستاهاى آن نقل شده است. مؤلف همچنين به كتابى اشاره مى‌كند كه براى قباد در ذكر خواص شهرهاى مختلف ایران نوشته شده و در تصرف حجاج بن يوسف بوده است. همانجا، ص91. مؤلف در خصوص نوع اقتباس خود از كتاب مزبور مى‌نويسد: «چنين گويد مصنف اين كتاب، حسن بن محمد، كه من از آن كتاب خواص قم برگرفتم و بدانستم و بر آن اختصار كردم.» همانجا مؤلف براى توصيف درآمد و عايدى قم تا حد زيادى به اسناد و دفاتر ثبت ديوان قم اعتماد و اتكاء مى‌كند. متأسفانه او از دفاتر خراج همعصر خود اطلاعات زيادى در اختيار نمى‌گذارد. منبع اصلى او در فصل مربوط به تاريخ اعراب اشعرى[اثر]هشام بن محمد بن سائب كلبى است. او همچنين از كتاب فتوحات اهل اسلام ابوعبيد معمر بن مثنى تيمى و كتاب رايات و علمها ابوالبحترى وهب بن وهب نقل قول مى‌كند.
 در يك جمع بندى كلى از بررسى حاضر مى‌توان گفت كه ارزش و اعتبار تاريخ قم تنها به جهت وجود مباحث مربوط به عايدات و خراج نيست بلكه اين كتاب مشتمل بر اطلاعاتى است كه تا حد زيادى تكميل كننده آگاهى‌هاى موجود در ديگر منابع است. همچنين حاوى گزارش‌هاى دقيق و تفصيلى پيرامون استقرار عرب‌ها در قم و نيز در بردارنده تاريخ اعراب اشعرى در دوران جاهليت و اوايل دوران اسلامى است. ضمن آن كه از تمايل و گرايشات اوليه آنها به تشيع نيز گزارشهایى در كتاب آمده است.
@@ خط ۶۸: / خط ۶۴: @@
 ==منابع مقاله==
-[[:noormags:65596|چهرازی، منصور؛، «جلوه‌های تاریخ اقتصادی ایران در کتاب «تاریخ قم»» ، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: ماه تاريخ و جغرافيا، مرداد و شهريور 1380 - شماره 46 و 47 (11 صفحه - از 72 تا 82))]].
+[[:noormags:65596|چهرازی، منصور؛، «جلوه‌های تاریخ اقتصادی ایران در کتاب «تاریخ قم»»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله: ماه تاريخ و جغرافيا، مرداد و شهريور 1380 - شماره 46 و 47 (11 صفحه - از 72 تا 82))]].