الوسائل إلی معرفة الأوائل

الوسائل إلی معرفة الأوائل، نوشته ادیب، مورّخ، مفسّر، فقیه و نویسنده فعال شافعی قرن نهم و دهم قمری، جلال‌الدین عبدالرحمن سیوطی (849-911ق)، به معرفی اولین حوادث در تاریخ انسانی و اسلامی و نخستین کنشگران وقایع تاریخی، اعتقادی و فقهی می‌پردازد. بیشترین اهتمام نویسنده در این اثر، بر گردآوری و جامعیت مطالب، متمرکز شده و پردازش و نقادی آن، در غالب موارد، به فراموشی سپرده شده است.

الوسائل إلی معرفة الأوائل
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) عدوی، ابراهیم (مصحح) عمر، علی محمد ( مصحح) عسکری، حسن بن عبدالله ( نويسنده)
عنوان‌های دیگر	الأوائل. تلخیص
ناشر	مکتبة الخانجي
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1359ش - 1400ق - 1980م
چاپ	1
موضوع	تاریخ - عجایب - اسلام - تاریخ - شگفتیهای جهان - متون قدیمی تا قرن 14 - اسلام - مسایل متفرقه - دایره المعارف‏ها و واژه نامه‌‎ها
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	5و9س 11 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• جلال‌الدین سیوطی نوشته است: اثر حاضر، کتاب لطیف و جامعی در موضوع اولین‌ها است و در آن، کتاب الأوائل عسکری نوشته ابوهلال عسکرى را خلاصه کردم و چند برابرش بر آن افزودم و نظمی دلپذیر به آن بخشیدم.
• محققان کتاب، ابراهیم عدوی و علی محمد عمر، با تأکید بر آنکه کتاب الأوائل (عسکری) انباشته از روایات رایج و خیال‌پردازی‌ها است، می‌افزایند:

1. یکی از انتقادها بر سیوطی این است که او همان گفته‌های ساختگی و بافته‌های خیالی را در کتاب حاضر گرد آورده و هرچند به راویانش اسناد داده، ولی کوششی شایسته برای پالایش آن نکرده است و کمتر انتقادی در آن مشاهده می‌شود و تاریخ‌نگاران قدیم می‌پنداشتند که وقتی اسناد روایتی را بیان کردند گویی مسئولیت صحت مطالب برعهده راویان است و آنان دیگر مسئولیتی ندارند، در صورتی که هنوز نیاز به پردازش علمی و نقد روایات، باقی است.
2. سیوطی اطلاعات بسیاری بر آورده‌های ابوهلال عسکرى افزوده و به‌خصوص بسیاری از روایات مربوط به تاریخ و تمدن مصر را بیان کرده است.
3. از امتیازات این اثر، نقل و حفظ بسیاری از روایات کتاب‌هایی است که امروزه، یافت نمی‌شود یا هنوز تصحیح و منتشر نشده است.

ساختار و محتوا

نویسنده کتابش را در 22 باب (پیدایش آفرینش، طهارت، نماز، مرگ و جنازه، زکات، روزه، حجّ، خرید و فروش، واجبات، ازدواج، حدود، جنایات، جهاد، لباس، اسامی و القاب، خوردنی‌ها، مبعث پیامبر(ص)، امارت، علم، امثال، باب جامع و بعثت و قیامت) سامان داده است.

نمونه مباحث

ابن عساکر به نقل از امام جعفر صادق(ع) روایت کرده است که او گفت: اولین کسی که در راه خدا جهاد کرد، حضرت ابراهیم(ع) بود؛ چه، رومیان حضرت لوط(ع) را به اسارت گرفتند و ابراهیم(ع) جنگید و او را رهانید.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.