۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.') |
||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
در کتاب [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] پس از ذکر خطبه کتاب، پنج قسم مطلب ارائه شده است: قسم اول حاوی سیزده مقدمه است؛ قسم دوم در بیان احکام است و شامل احکام تکلیفی خمسه واجب و مستحب و حرام و مکروه و مباح و احکام وضعی خمسه سبب و شرط و مانع و صحت و فساد و عزیمت و رخصت میشود؛ قسم سوم در بیان مقاصد شریعت است؛ قسم چهارم در ادله و قصر بحث در آن به کتاب و سنت است؛ و قسم پنجم در احکام و اجتهاد و تقلید میباشد. با نظر به این اقسام، عمده این مباحث را از مباحث اصولی مییابیم که اصولیون در کتابهای اصولی مطرح کردهاند و البته بسیاری از آنان کتابهایی دارند که در آن مقاصد شریعت را شرح دادهاند. با این حساب وجه امتیاز این اثر چیست که مردمان اینقدر به مطالعه آن شوق دارند؟<ref>ر.ک: همان</ref> در عصر یعنی ما نیمه دوم قرن چهاردهم به بعد هنوز هم توجه عظیمی به آموختن و تدریس و تدرس مقاصد شریعت و تألیف مستقل به آن وجود دارد و از مهمترین کتابهایی که دراینباره تألیف شده کتابهای ابن عاشور و علال فاسی است. امروزه آموزش مقاصد شریعت بهعنوان ماده درسی مستقلی در مدارج عالی دانشگاه اسلامی محمد بن سعود گنجانده شده است. آیا همه این تلاشها به دلیل زحمتی است که [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] در «المقاصد» کشیده است؟ ابوبکر زید شش وجه در پاسخ به این سؤال ذکر میکند.<ref>ر.ک: همان، صفحات ز-ط</ref> وی پس از ذکر این وجوه مینویسد: به این دلایل است که علما این کتاب را میستایند و به سمت آن سبقت میگیرند و در شرق و غرب بر چاپ آن همت میگمارند.<ref>ر.ک: همان، صفحات ح-ط</ref> | در کتاب [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] پس از ذکر خطبه کتاب، پنج قسم مطلب ارائه شده است: قسم اول حاوی سیزده مقدمه است؛ قسم دوم در بیان احکام است و شامل احکام تکلیفی خمسه واجب و مستحب و حرام و مکروه و مباح و احکام وضعی خمسه سبب و شرط و مانع و صحت و فساد و عزیمت و رخصت میشود؛ قسم سوم در بیان مقاصد شریعت است؛ قسم چهارم در ادله و قصر بحث در آن به کتاب و سنت است؛ و قسم پنجم در احکام و اجتهاد و تقلید میباشد. با نظر به این اقسام، عمده این مباحث را از مباحث اصولی مییابیم که اصولیون در کتابهای اصولی مطرح کردهاند و البته بسیاری از آنان کتابهایی دارند که در آن مقاصد شریعت را شرح دادهاند. با این حساب وجه امتیاز این اثر چیست که مردمان اینقدر به مطالعه آن شوق دارند؟<ref>ر.ک: همان</ref> در عصر یعنی ما نیمه دوم قرن چهاردهم به بعد هنوز هم توجه عظیمی به آموختن و تدریس و تدرس مقاصد شریعت و تألیف مستقل به آن وجود دارد و از مهمترین کتابهایی که دراینباره تألیف شده کتابهای ابن عاشور و علال فاسی است. امروزه آموزش مقاصد شریعت بهعنوان ماده درسی مستقلی در مدارج عالی دانشگاه اسلامی محمد بن سعود گنجانده شده است. آیا همه این تلاشها به دلیل زحمتی است که [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] در «المقاصد» کشیده است؟ ابوبکر زید شش وجه در پاسخ به این سؤال ذکر میکند.<ref>ر.ک: همان، صفحات ز-ط</ref> وی پس از ذکر این وجوه مینویسد: به این دلایل است که علما این کتاب را میستایند و به سمت آن سبقت میگیرند و در شرق و غرب بر چاپ آن همت میگمارند.<ref>ر.ک: همان، صفحات ح-ط</ref> | ||
شاید در غرب اسلامی، اولین کسی که در دو رکن اصول کتابی نوشت، [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] بود. او اولین کسی است که به بسط کلام در علم مقاصد پرداخت و به آن قیام کرد، مسائلش را گشود و ساختمانش را بنا نهاد، در تفاصیلش جولان داد و به این علم شخصیت داد، نظرها را به قواعد کلی این امر متوجه کرد، این علم را بسط داد و در مباحثش تعمق کرد؛ او به استخراج علل احکام و حکمتها و مصالح آن پرداخت و نظرهای فقها را از اختلاف و جدل فقهی جامد در فروعات به نظر در مقاصد شارع ارتقاء داد... .<ref>ر.ک: همان، صفحه ط</ref> | شاید در غرب اسلامی، اولین کسی که در دو رکن اصول کتابی نوشت، [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] بود. او اولین کسی است که به بسط کلام در علم مقاصد پرداخت و به آن قیام کرد، مسائلش را گشود و ساختمانش را بنا نهاد، در تفاصیلش جولان داد و به این علم شخصیت داد، نظرها را به قواعد کلی این امر متوجه کرد، این علم را بسط داد و در مباحثش تعمق کرد؛ او به استخراج علل احکام و حکمتها و مصالح آن پرداخت و نظرهای فقها را از اختلاف و جدل فقهی جامد در فروعات به نظر در مقاصد شارع ارتقاء داد....<ref>ر.ک: همان، صفحه ط</ref> | ||
[[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] در قسم مقدمات سیزده مقدمه را موردبحث قرار داده است از جمله ادله عقلی یا سمعی یا عادی مطرح در اصول فقه، مراتب علم، اقسام علم و... . در قسم احکام به اقسام احکام تکلیفی (وجوب، حرمت، مستحب، کراهت، مباح) در 13 مسئله پرداخته است. نیز اقسام احکام وضعی (سبب، شرط، مانع، صحت و بطلان و غرائم و رخص) را بیان کرده است و در قسم مقاصد: به سه قسم مقاصد شارع (ضروری، حاجی، تحسینی) مقاصد وضع شریعت(در سه قسم برای فهم، برای تکلیف و برای امتثال) نیز مقاصد مکلف (مانند نیت و خلاص) پرداخته است. در قسم ادله شرعی به احکام عام ادله، عوارض ادله، (شامل ادله شرعی و ادله عقلی و مناط حکم). در قسم اجتهاد و تقلید سه مسئله کتاب و سنت (احکام و تشابه، احکام و نسخ، اوامر و نواهی، عموم و خصوص و بیان و اجمال) موردبحث قرار گرفته است. در قسم اجتهاد و تقلید: به سه مسئله اجتهاد، فتوی و استفتاء و اقتداء و نیز لواحق اجتهاد پرداخته است. | [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]] در قسم مقدمات سیزده مقدمه را موردبحث قرار داده است از جمله ادله عقلی یا سمعی یا عادی مطرح در اصول فقه، مراتب علم، اقسام علم و.... در قسم احکام به اقسام احکام تکلیفی (وجوب، حرمت، مستحب، کراهت، مباح) در 13 مسئله پرداخته است. نیز اقسام احکام وضعی (سبب، شرط، مانع، صحت و بطلان و غرائم و رخص) را بیان کرده است و در قسم مقاصد: به سه قسم مقاصد شارع (ضروری، حاجی، تحسینی) مقاصد وضع شریعت(در سه قسم برای فهم، برای تکلیف و برای امتثال) نیز مقاصد مکلف (مانند نیت و خلاص) پرداخته است. در قسم ادله شرعی به احکام عام ادله، عوارض ادله، (شامل ادله شرعی و ادله عقلی و مناط حکم). در قسم اجتهاد و تقلید سه مسئله کتاب و سنت (احکام و تشابه، احکام و نسخ، اوامر و نواهی، عموم و خصوص و بیان و اجمال) موردبحث قرار گرفته است. در قسم اجتهاد و تقلید: به سه مسئله اجتهاد، فتوی و استفتاء و اقتداء و نیز لواحق اجتهاد پرداخته است. | ||
بخش سوم از کتاب الموافقات که به مقاصد اختصاص دارد به دو قسم مقاصد شارع و مقاصد مکلف تقسیم شده و هر قسم مسائل متنوعی را در بردارند. | بخش سوم از کتاب الموافقات که به مقاصد اختصاص دارد به دو قسم مقاصد شارع و مقاصد مکلف تقسیم شده و هر قسم مسائل متنوعی را در بردارند. | ||
خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
نویسنده در ابتدا نام کتاب را «عنوان التعریف بأسرار التکلیف» نهاده بوده ولی به دلیل اتفاقی که برایش رخ داده آن را تغییر نام داده است؛ اتفاق مذکور این است که روزی که مشغول ترتیب و تصنیف کتاب شده بوده یکی از اساتید و علما را میبیند که با او میگوید امروز در خواب دیدمت که کتابی در دست داشتی که خودت آن را تألیف کرده بودی. از تو درباره آن پرسیدم و گفتی نامش «الموافقات» است. درباره معنای این نامگذاری پرسیدم و در پاسخ گفتی: میان مذهب ابن قاسم و ابوحنیفه تطبیق دادهای... .<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ج1، ص10-11</ref> | نویسنده در ابتدا نام کتاب را «عنوان التعریف بأسرار التکلیف» نهاده بوده ولی به دلیل اتفاقی که برایش رخ داده آن را تغییر نام داده است؛ اتفاق مذکور این است که روزی که مشغول ترتیب و تصنیف کتاب شده بوده یکی از اساتید و علما را میبیند که با او میگوید امروز در خواب دیدمت که کتابی در دست داشتی که خودت آن را تألیف کرده بودی. از تو درباره آن پرسیدم و گفتی نامش «الموافقات» است. درباره معنای این نامگذاری پرسیدم و در پاسخ گفتی: میان مذهب ابن قاسم و ابوحنیفه تطبیق دادهای....<ref>ر.ک: مقدمه نویسنده، ج1، ص10-11</ref> | ||
این اثر در سال 1302 در تونس، در 1327 در قازان و در مصر سه مرتبه در سال 1341 با تعلیقه شیخ محمد خضر حسین علی بر دو جزء اول و تعلیقه شیخ محمد حسنین مخلوف بر جزءهای سوم و چهارم و سپس به تحقیق شیخ محمد بن عبدالحمید و سپس شیخ عبدالله دراز با مقدمه کامل و تعلیقاتی مناسب جایگاه و منزلت کتاب، به چاپ رسیده است.<ref>ر.ک: مقدمه ابوبکر زید، ج1، صفحه ط</ref> | این اثر در سال 1302 در تونس، در 1327 در قازان و در مصر سه مرتبه در سال 1341 با تعلیقه شیخ محمد خضر حسین علی بر دو جزء اول و تعلیقه شیخ محمد حسنین مخلوف بر جزءهای سوم و چهارم و سپس به تحقیق شیخ محمد بن عبدالحمید و سپس شیخ عبدالله دراز با مقدمه کامل و تعلیقاتی مناسب جایگاه و منزلت کتاب، به چاپ رسیده است.<ref>ر.ک: مقدمه ابوبکر زید، ج1، صفحه ط</ref> |
ویرایش