المعجم المفصل في تصريف الأفعال العربية: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]') |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[عیون سود، محمد باسل ]] (گردآورنده) | [[عیون سود، محمد باسل]] (گردآورنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| زبان = | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره =/س9م6 / 6145 PJ | | کد کنگره =/س9م6 / 6145 PJ | ||
| موضوع = زبان عربي - صرف | | موضوع = زبان عربي - صرف | ||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
| ناشر = دار الکتب العلمية | | ناشر = دار الکتب العلمية | ||
| مکان نشر =لبنان - بيروت | | مکان نشر =لبنان - بيروت | ||
| سال نشر = 1420ق. | | سال نشر = 1420ق. = 2000م. | ||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE20177AUTOMATIONCODE | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE20177AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =1 | | چاپ =1 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =20177 | ||
| کتابخوان همراه نور =20177 | | کتابخوان همراه نور =20177 | ||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''المعجم المفصل في تصريف الأفعال العربية'''، اثر [[عیون سود، محمد باسل|محمد باسل عیون السود]]، کتابی است پیرامون علم صرف و تصریف افعال عربی. | '''المعجم المفصل في تصريف الأفعال العربية'''، اثر [[عیون سود، محمد باسل|محمد باسل عیون السود]]، کتابی است پیرامون علم صرف و تصریف افعال عربی. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۳: | ||
فصل اول، که دربردارنده افعال ثلاثی بوده و در سه قسم زیر، مرتب شده است: | فصل اول، که دربردارنده افعال ثلاثی بوده و در سه قسم زیر، مرتب شده است: | ||
# ثلاثی مجرد و ملحاقات آن (از جدول 1 تا 120)، که شش وزن داشته و به‌ترتیب، عبارتند از: | #ثلاثی مجرد و ملحاقات آن (از جدول 1 تا 120)، که شش وزن داشته و به‌ترتیب، عبارتند از:{{ستون-شروع|2}} | ||
## فَعَلَ یَفعُل؛ | ## فَعَلَ یَفعُل؛ | ||
## فَعَلَ یَفعِل؛ | ## فَعَلَ یَفعِل؛ | ||
| خط ۵۰: | خط ۴۹: | ||
## فَعُلَ یَفعُل؛ | ## فَعُلَ یَفعُل؛ | ||
## فَعِلَ یَفعَل؛ | ## فَعِلَ یَفعَل؛ | ||
## فَعِل یَفعِل<ref>ر.ک: همان، ص103-215</ref>. | ## فَعِل یَفعِل<ref>ر.ک: همان، ص103-215</ref>.{{پایان}} | ||
# ثلاثی مزید به‌واسطه یک حرف اضافه (از جدول 121 تا 180)، که سه وزن دارد: | #ثلاثی مزید به‌واسطه یک حرف اضافه (از جدول 121 تا 180)، که سه وزن دارد:{{ستون-شروع|2}} | ||
## افعل؛ | ## افعل؛ | ||
## فَعَّل؛ | ## فَعَّل؛ | ||
## فاعَلَ<ref>ر.ک: همان، ص225-284</ref>. | ## فاعَلَ<ref>ر.ک: همان، ص225-284</ref>.{{پایان}} | ||
# ثلاثی مزید به‌واسطه دو حرف اضافه (از جدول 181 تا 280)، که پنج وزن دارد: | #ثلاثی مزید به‌واسطه دو حرف اضافه (از جدول 181 تا 280)، که پنج وزن دارد:{{ستون-شروع|2}} | ||
## انفعل؛ | ## انفعل؛ | ||
## افتعل؛ | ## افتعل؛ | ||
## افعلّ؛ | ## افعلّ؛ | ||
## تفعّل؛ | ## تفعّل؛ | ||
## تفاعل<ref>ر.ک: همان، ص311-415</ref>. | ## تفاعل<ref>ر.ک: همان، ص311-415</ref>.{{پایان}} | ||
# ثلاثی مزید به‌واسطه سه حرف اضافه (از جدول 281 تا 360)، با چهار وزن زیر: | # ثلاثی مزید به‌واسطه سه حرف اضافه (از جدول 281 تا 360)، با چهار وزن زیر:{{ستون-شروع|2}} | ||
## استفعل؛ | ## استفعل؛ | ||
## افعوعل؛ | ## افعوعل؛ | ||
## افعوّل؛ | ## افعوّل؛ | ||
## افعالّ<ref>ر.ک: همان، ص445-492</ref>. | ## افعالّ<ref>ر.ک: همان، ص445-492</ref>.{{پایان}} | ||
فصل دوم، افعال رباعی مجرد را در سه قسم زیر، در خود جای داده است: | #:فصل دوم، افعال رباعی مجرد را در سه قسم زیر، در خود جای داده است: | ||
# رباعی مجرد و ملحقات آن (از جدول 361 تا 376)، با هشت وزن زیر: | #رباعی مجرد و ملحقات آن (از جدول 361 تا 376)، با هشت وزن زیر:{{ستون-شروع|2}} | ||
## فعلل؛ | ## فعلل؛ | ||
## فعول؛ | ## فعول؛ | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۴: | ||
## فوعل؛ | ## فوعل؛ | ||
## فیعل؛ | ## فیعل؛ | ||
## فعلی<ref>ر.ک: همان، ص503-528</ref>. | ## فعلی<ref>ر.ک: همان، ص503-528</ref>.{{پایان}} | ||
# رباعی مزید، به‌واسطه یک حرف (از جدول 381 تا 397)، با نه وزن زیر: | #رباعی مزید، به‌واسطه یک حرف (از جدول 381 تا 397)، با نه وزن زیر:{{ستون-شروع|2}} | ||
## تفعلل؛ | ## تفعلل؛ | ||
## تفعول؛ | ## تفعول؛ | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۴: | ||
## تمفعل؛ | ## تمفعل؛ | ||
## تفنعل؛ | ## تفنعل؛ | ||
## تفعنل<ref>ر.ک: همان، ص531-558</ref>. | ## تفعنل<ref>ر.ک: همان، ص531-558</ref>.{{پایان}} | ||
# رباعی مزید به‌واسطه دو حرف (از جدول 401 تا 409)، که دارای هفت وزن زیر است: | #رباعی مزید به‌واسطه دو حرف (از جدول 401 تا 409)، که دارای هفت وزن زیر است:{{ستون-شروع|2}} | ||
## افعللّ؛ | ## افعللّ؛ | ||
## افوعلّ؛ | ## افوعلّ؛ | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۳: | ||
## افعنلی؛ | ## افعنلی؛ | ||
## افتعلی<ref>ر.ک: همان، ص561-579</ref>. | ## افتعلی<ref>ر.ک: همان، ص561-579</ref>. | ||
{{پایان}} | |||
باب سوم، دربردارنده واژه‌نامه‌ای از افعال لغت عربی است که نویسنده آنها را از معاجم لغت عربی استخراج نموده و به‌ترتیب حروف الفبا آورده است<ref>ر.ک: همان، ص581-665</ref>. | باب سوم، دربردارنده واژه‌نامه‌ای از افعال لغت عربی است که نویسنده آنها را از معاجم لغت عربی استخراج نموده و به‌ترتیب حروف الفبا آورده است<ref>ر.ک: همان، ص581-665</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع <ref>ر.ک: پاورقی، ص47</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>. | فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع<ref>ر.ک: پاورقی، ص47</ref>، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص51</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references /> | <references/> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۱۱: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | |||
[[رده:زبان و ادبیات شرقی (مصری، قبطی، سامی، آشوری، سومری، عبری، آرامی، سریانی، عربی، حبشی)]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۶ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۸
| المعجم المفصل في تصريف الأفعال العربية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | عیون سود، محمد باسل (گردآورنده) |
| ناشر | دار الکتب العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1420ق. = 2000م. |
| چاپ | 1 |
| موضوع | زبان عربي - صرف زبان عربي - فعل |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /س9م6 / 6145 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المعجم المفصل في تصريف الأفعال العربية، اثر محمد باسل عیون السود، کتابی است پیرامون علم صرف و تصریف افعال عربی.
انگیزه تألیف
نویسنده در خلال تدریس لغت و زبان عربی در مراحل مختلف تعلیم، با دانشجویانی مواجه شده است که غالبا در تصریف صیغه‌ها و احوال افعال، دچار مشکل بوده‌اند. از طرفی نیز در سریال‌ها و برنامه‌های عربی تلویزیون و یا برنامه‌هایی که به عربی، دوبله شده‌اند، شاهد خطاهای لغوی بسیاری بوده که منشأ آن، عدم درایت و آگاهی مسئولین امر، به قواعد لغت عربی است. این امور، وی را بر آن داشته است تا نیاز جوامع عرب‌زبان به علم صرف را بیش از پیش حس نموده و کتابی در این موضوع و برای کمک به تقویت علم صرف، به رشته تحریر درآورد[۱].
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در سه باب، تنظیم شده است. نویسنده جداول تصریف افعال را برخلاف شیوه معمول برخی که ترتیب صیغ افعال را بر اساس «ماضی»، «مضارع» و «امر» مرتب می‌کنند، بر اساس ترتیب «مضارع»، «ماضی» و «امر» پایه‌گذاری نموده است و در بیان علت آن، به این نکته اشاره دارد که وی در این ترتیب، بدعتی را بنا ننهاده، بلکه از ابن هشام در «أوضح المسالك» و ازهری در «شرح التصريح» پیروی نموده و مضارع را بر ماضی و امر، مقدم ساخته است[۲].
گزارش محتوا
در مقدمه که در سال 1999م، نوشته شده است، به بیان انگیزه نویسنده در نگارش کتاب پرداخته شده و در ادامه، به ساختار کتاب، اشاره گردیده است[۳].
باب اول، مشتمل بر یک مقدمه درباره علم صرف و دو فصل پیرامون اقسام فعل به‌تبع لفظ و اقسام فعل به‌تبع معناست؛ البته در این دو فصل، از ابنیه مصادر افعال، مشتقات و قواعد کتابت همزه نیز سخن به میان آمده است[۴].
باب دوم، به نمونه‌هایی از جداول افعال اختصاص یافته که دربردارنده مجموعا 409 جدول می‌باشد. این جداول، تمامی هیئات فعل عربی را در دو فصل، به‌ترتیب زیر، در خود جای داده است:
فصل اول، که دربردارنده افعال ثلاثی بوده و در سه قسم زیر، مرتب شده است:
- ثلاثی مجرد و ملحاقات آن (از جدول 1 تا 120)، که شش وزن داشته و به‌ترتیب، عبارتند از:
- فَعَلَ یَفعُل؛
- فَعَلَ یَفعِل؛
- فَعَلَ یَفعَل؛
- فَعُلَ یَفعُل؛
- فَعِلَ یَفعَل؛
- فَعِل یَفعِل[۵].
- افعل؛
- فَعَّل؛
- فاعَلَ[۶].
- انفعل؛
- افتعل؛
- افعلّ؛
- تفعّل؛
- تفاعل[۷].
- استفعل؛
- افعوعل؛
- افعوّل؛
- افعالّ[۸].
- فصل دوم، افعال رباعی مجرد را در سه قسم زیر، در خود جای داده است:
- فعلل؛
- فعول؛
- فعیل؛
- فعنل؛
- فنعل؛
- فوعل؛
- فیعل؛
- فعلی[۹].
- تفعلل؛
- تفعول؛
- تفعیل؛
- تفوعل؛
- تفعیل؛
- تفعلی؛
- تمفعل؛
- تفنعل؛
- تفعنل[۱۰].
- افعللّ؛
- افوعلّ؛
- افعنلل؛
- افعنلأ؛
- افونعل؛
- افعنلی؛
- افتعلی[۱۱].
باب سوم، دربردارنده واژه‌نامه‌ای از افعال لغت عربی است که نویسنده آنها را از معاجم لغت عربی استخراج نموده و به‌ترتیب حروف الفبا آورده است[۱۲].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۱۳]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۱۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.