نمایش مبدأ برای الفكر التربوي الإسلامي عند الإمام جعفر بن محمد الصادق

{{جعبه اطلاعات کتاب
| تصویر =NUR19961J1.jpg
| عنوان =‏الفکر التربوي الإسلامي عند الإمام جعفر بن محمد الصادق
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران = 
[[دیالمه، حسناء‏]] (نویسنده)
| زبان =عربی
| کد کنگره =
| موضوع =

| ناشر = 
المکتبة العصرية
| مکان نشر =صیدا - لبنان
| سال نشر = 1431 ق یا 2010 م

| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE19961AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =19961
| کتابخوان همراه نور =19961
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پیش از =
}}
{{کاربردهای دیگر|تربیت اسلامی (ابهام زدایی)}}

'''الفكر التربوي الإسلامي عند الإمام جعفر بن محمد الصادق'''، توسط [[دیالمه، حسناء|حَسنَاء دَيالمَه]]، به سال 2010م، در موضوع اخلاق و تربيت اسلامى و به زبان عربى، نگاشته شده است.

دغدغه نویسنده، براى بيان تفاوت نظام تربيتى اسلام با ساير مكاتب بشرى و ضرورت بازگشت به اين نظام تربيتى در جوامع اسلامى، همچنين علاقه‌مندى وى به تبيين و كشف فكر تربيتى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، انگیزه‌هاى نویسنده، براى موضوع تحقيقِ پایان‌نامه‌اش، عنوان شده است و نبود تحقيقاتى از اين دست، بيانگر اهميّت و جايگاه كتاب حاضر مى‌باشد.

==ساختار==
كتاب در دو مقدمه، فصل مقدماتى، به علاوه پنج فصل و خاتمه تنظيم شده است.

از آنجايى كه اين كتاب پایان‌نامه نویسنده بوده، لذا نویسنده بر اساس ضوابط پایان‌نامه‌نويسى به شرح و بسط موضوع كتاب، با متنى روان، علمى و مستند پرداخته است.

==گزارش محتوا==
استاد محمد منير سعد‌الدين، در مقدمه‌اش، بيان مى‌كند كه اين كتاب، رساله دكتراى نویسنده مى‌باشد و او كوشش بسيارى در جمع‌آورى مطالب آن نموده است. استاد در ادامه به شرح زندگى و مقام علمى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] مى‌پردازد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/5 مقدمه اول، ص5]</ref>

نویسنده در مقدمه‌اى به بيان چهارچوب كلى تحقيقاتش پرداخته و به اهميّت و ضرورت تربيت در زندگى انسان و تأسف از اينكه نظام تربيتى حاكم در بلاد اسلامى، متأثر از تربيت غربى است، اشاره مى‌كند. وى در ادامه [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] را از شخصيت‌هاى اسلامى مى‌داند كه نقش برجسته‌اى در نظام تربيتى اسلام دارد. انگیزه مؤلّف از تأليف اين كتاب در اين موضوع، بيان چالش‌ها و سختى‌ها و روش تحقيقى اين پژوهش نيز از ديگر مسائل مطرح در مقدمه است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/9 مقدمه مؤلف، ص9]</ref>

فصل مقدماتى: مؤلف، تربيت را اساس رشد فكرى انسان و سخن از تربيت اسلامى را، سخن از خود اسلام مى‌داند؛ زيرا اسلام، راه و روشى الهى براى حيات بشر در دنيا و آخرت است. وى در اين فصل، ابتدا به تعريف لغوى و اصطلاحى تربيت، سپس به مباحث اهميّت و جايگاه تربيت اسلامى و عوامل مؤثر در آن، مانند: وراثت، محيطِ خانواده، مدرسه و جامعه، پرداخته است.

نویسنده بيان مى‌كند كه مصادر نظام تربيتى اسلام، در ميان قرآن و سنت نبوى است و ويژى‌هایى مانند الهى بودن، شمول تمام جوانب انسان از جسم تا روح، توازن و اعتدال، سلوك عملى، استمرار، آسان و فطرى بودن، عالم‌گیرى و جاودنگى، تربيت اسلامى را از تربيت بشرى متمايز مى‌كند.

ايشان اشاره دارد: هدف از تربيت اسلامى، رشد انسان در بندگى خداوند است كه با روش‌هایى چون نصيحت و اندرز، ايجاد الگو، بيان داستان، ترغيب و ترساندن، ضرب‌المثل و تربيت عملى، به بار مى‌نشيند.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/15 متن كتاب، ص15]</ref>

فصل اول، پژهشى درباره شخصيت [[امام جعفر صادق(ع)]]، در سه مبحث است:

مبحث اول، توصيف شاخصه‌هاى بارز عصر حضرت از لحاظ سياسى، دينى و شرايط اجتماعى، علمى و فرهنگى آن روزگار مى‌باشد.

مبحث دوم، در بررسى زندگانى امام، مقام علمى و نظرات علما درباره ايشان، نشانه‌هاى مدرسه فكرى و شاگردان [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] است. مؤلف در بخش زندگانى امام، به بيان ولادت، والدين، پشتيبانان علمى و فكرى ايشان، مانند [[علی بن حسین(ع)، امام چهارم|امام سجاد]] و امام باقر(ع)، همچنين بررسى بعضى از صفات و اخلاق امام، مانند: اخلاص، عبادت، سخاوت، حلم، مهمان‌نوازى، تواضع و... مى‌پردازد.

مبحث سوم، درباره چهارچوب فكر تربيتى، در مكتب [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و بررسى سه مفهوم الله، هستى و انسان مى‌باشد. نویسنده در رابطه با مفهوم انسان، مباحث طبيعت، فطرت، آزادى و اراده انسان، همچنين اهتمام امام به تربيت جسمى و روحى انسان را مطرح مى‌كند. عوامل مؤثر در تربيت و اهميّت تربيت كودكان در فكر [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و همچنين راه‌هاى تربيت و تعليم، مانند وعظ، نامه‌نگارى، مناظره، وصيت، دعا و... از ديگر مطالب مطرح در اين مبحث است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/47 همان، ص47]</ref>

فصل دوم در مورد تربيت، بر اساس ساخت عقائد و امور عبادى مى‌باشد.

نویسنده در مبحث اول به تعريف عقيده و بيان اهميّت آن در اسلام و روش امام، در پايه‌گذارى عقيده اسلامى پرداخته است. وى بيان مى‌دارد كه شناخت خداوند با دلائل فطرى، حسى و عقلى، تعريف خداوند به اسماء و صفاتش، ايمان به فرشتگان و كتاب‌هاى آسمانى، معرفت به انبياى الهى و اسوه قرار دادن پيامبر، شناخت قيامت و ايمان به مقدرات الهى، روش امام براى ساخت عقيده‌اى صحيح و به‌دور از انحراف مى‌باشد.

در مبحث دوم به تعريف مفهوم عبادت و اهميّت آن و کیفیت آموزش فقه عبادات، پرداخته شده است. همچنين در اين بحث، تربيت روح از طريق مظاهر عبادت، چون تقويت اتصال به خداوند از طريق نماز، تطهير نفس و مال به‌وسيله زكات، كمال عبوديت به‌واسطه حج، كنترل شهوات توسط روزه، آموزش درونى و عميق به‌وسيله تلاوت قرآن و اظهار نياز به خدا از طريق دعا، توضيح داده شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/135 همان، ص135]</ref>

فصل سوم: در اين فصل، رويكرد امام در تربيت علمى و عقلى شاگردانش، در دو مبحث مطرح شده است.

در مبحث اول، مؤلّف، اهميت علم، تأكيد امام بر طلب آن و ويژگى‌هاى مدرسه علمى امام را بررسى مى‌كند. وى صفات معلم را از منظر امام، اخلاص، عمل به علم، نشر علم، ترك فتوى دادن بدون علم و عدم فخرفروشى به علم، معرفى مى‌كند.

همچنين در بيان صفات متعلم از نظر امام، به اخلاص، بردبارى، تواضع، تعظيم عالم، طلب علم با كوشش، پشتكار و سؤال كردن و كتابت دروس اشاره شده است. مؤلف، بارزترين روش‌هاى تعليمى امام را فراهم كردن وسايل آموزشى، تشويق دانش‌آموزان، مثال زدن، تنظيم و تقسيم معلومات، روش سؤال و جواب، تعليم عملى، تمرين و ارزيابى كردن، دانسته است.

مبحث دوم، درباره جايگاه و پيوند عقل با دين و اخلاق، از نظر امام است. از نظر مؤلف، آموزش و تمرين عقل براى آزادى در تفكر و دورى از جمود و تقليد، برانگیختن عقل، توجه به حكمت هستى و سنن الهى، روش‌هاى امام براى رشد عقل و تفكر منطقى و علمى بوده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/195 همان، ص195]</ref>

فصل چهارم، درباره بارزترين روش امام در تربيت اخلاقى و اجتماعى است كه مبحث اول آن شامل مباحث سلوك فردى انسان صالح و ماهيت اخلاق و جايگاه آن در افكار تربيتى امام مى‌باشد. همچنين ايجاد حالت حب و اقبال به فضائل اخلاقى و تقويت اراده فردى، از اصول و مبادى تربيت اخلاقى امام شمرده شده است.

نویسنده، در مبحث دوم به جهت‌گیرى‌هاى امام در تربيت اخلاقى و کیفیت رشد شعور، به‌وسيله مسئولیت فرد، نسبت به خانواده، نزدیک ان، زيردستان و... پرداخته و به مهم‌ترين مبادى تربيتى امام در ايجاد سلوك اجتماعى مناسب، براى انسان صالح، مثل برادرى، هميارى، راست‌گويى، امانت‌دارى و اصلاح اجتماعى اشاره نموده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/257 همان، ص257]</ref>

فصل پنجم، درباره تربيت اقتصادى و شغلى است كه در دو مبحث آمده:

مبحث اول، در بيان مفهوم اقتصاد، اهميّت آن و روش‌هاى تربيت اقتصادى نزد امام، در دو محور نظرى و عملى مى‌باشد.

در مبحث دوم، اهميّت شغل و حرفه‌هایى مانند كشاورزى، دامدارى، صناعت و تجارت، از منظر امام و قوانين و اخلاقيات كارى بررسى شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/335 همان، ص335]</ref>

مؤلف، در خاتمه كتاب، به بررسى ساير خصائص تربيتى [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، مانند: تربيت عمومى و خصوصى؛ توجه به ابعاد نظرى، وجدانى و عملى تربيت، تربيت انسان صالح و مصلح و... پرداخته است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/17169/1/409 همان، ص409]</ref>

== وضعيت كتاب ==
اين كتاب توسط انتشارات «مكتبة العصرية» لبنان، در سال 1431ق، به چاپ رسيده است و ترجمه، تحقيق و شرح ندارد.

فهرست آيات، احاديث، اعلام، مصادر و مراجع و محتويات كتاب در پایان آن آمده و پاورقى‌ها مشتمل بر نشانى منابع كتاب مى‌باشد.

==پانويس ==
<references/>
==منابع مقاله==

مقدمه و متن كتاب.

{{امام صادق علیه‌السلام}}

==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}


[[مصباح الشريعة]] 

[[مصباح الشريعة|مصباح الشريعة و مفتاح الحقيقة در تزكيه نفس و حقايق و معارف الهى]] 

[[مصباح الشريعة و مفتاح الحقيقة منسوب به امام جعفر صادق عليه‌السلام]] 

[[الإمام الصادق عليه‌السلام]]

[[الإمام الصادق و المذاهب الأربعة]]

[[امام صادق(ع) و مذاهب چهارگانه (ترجمه)]]

[[الأخلاق عند الإمام الصادق عليه‌السلام]]

[[توحید المفضل]] 

[[مسند الإمام الصادق أبي‌عبدالله جعفر بن محمد عليهماالسلام]]

[[مناهج أنوار المعرفة في شرح مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة]] 

[[منهج‌اليقين (شرح نامه امام صادق علیه‌السلام به شیعیان)]]

[[معیارهای اخلاقی در فقه امام صادق علیه‌السلام]]

[[پندهای امام صادق(ع) به ره‌جویان صادق]]

[[پژوهشی در روایات تفسیری امام باقر و امام صادق علیهما‌السلام]]

[[طب الإمام الصادق علیه‌السلام (محسن عقیل)]] 

[[طب الإمام الصادق علیه‌السلام (قزوینی)]]

[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:امام صادق(ع)]]