۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الصليحيون و الحركة الفاطمية في اليمن (من سنة 268هـ إلی سنة 626هـ) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۷:۵۲
، ۲۴ اکتبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - '==پانویس == <references />' به '==پانویس== <references/>') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه دکتر مصطفی السقا، ابتدا موضوع کتاب تشریح شده و سپس زندگی‌نامه مختصری از نویسنده ذکر و در ادامه، اهداف نویسنده از تدوین کتاب، تبیین شده است<ref>ر.ک: مقدمه نخست، صفحه د</ref> | در مقدمه دکتر مصطفی السقا، ابتدا موضوع کتاب تشریح شده و سپس زندگی‌نامه مختصری از نویسنده ذکر و در ادامه، اهداف نویسنده از تدوین کتاب، تبیین شده است.<ref>ر.ک: مقدمه نخست، صفحه د</ref> | ||
در مقدمه نویسنده، ضمن اشاره به اهمیت تاریخ و نقش آن و همچنین حرکت فاطمیون در یمن، مهم‌ترین منابعی که نویسنده در تدوین اثر خویش از آنها استفاده کرده بررسی شده است<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص1</ref> | در مقدمه نویسنده، ضمن اشاره به اهمیت تاریخ و نقش آن و همچنین حرکت فاطمیون در یمن، مهم‌ترین منابعی که نویسنده در تدوین اثر خویش از آنها استفاده کرده بررسی شده است.<ref>ر.ک: مقدمه دوم، ص1</ref> | ||
در باب اول، ضمن بررسی لقب شیعه و معنای آن، چگونگی شکل‌گیری شیعه در یمن و اسباب مؤثر در آن، بررسی و تبیین شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص32</ref> | در باب اول، ضمن بررسی لقب شیعه و معنای آن، چگونگی شکل‌گیری شیعه در یمن و اسباب مؤثر در آن، بررسی و تبیین شده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص32</ref> | ||
نویسنده در این قسمت، به این نکته اشاره دارد که [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] مریدان و محبان فراوانی در زمان پیامبر(ص) از میان اصحاب داشت و وجود این گروه در مدینه خلاصه نشده و در تمام نقاطی که اسلام نفوذ کرده بود، ارادت به علی(ع) نیز وارد شده بود و یمین نیز از جمله مکان‌هایی بود که مردم آن، ارادت و محبت خاصی به آن حضرت نشان می‌دادند. نویسنده یکی از مهم‌ترین علل رشد و گسترش تشیع در یمین را، علاوه بر وجود صحابه محب [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در آن سرزمین، سفارت خود آن حضرت در زمان پیامبر در یمن دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص33</ref> | نویسنده در این قسمت، به این نکته اشاره دارد که [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] مریدان و محبان فراوانی در زمان پیامبر(ص) از میان اصحاب داشت و وجود این گروه در مدینه خلاصه نشده و در تمام نقاطی که اسلام نفوذ کرده بود، ارادت به علی(ع) نیز وارد شده بود و یمین نیز از جمله مکان‌هایی بود که مردم آن، ارادت و محبت خاصی به آن حضرت نشان می‌دادند. نویسنده یکی از مهم‌ترین علل رشد و گسترش تشیع در یمین را، علاوه بر وجود صحابه محب [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در آن سرزمین، سفارت خود آن حضرت در زمان پیامبر در یمن دانسته است.<ref>ر.ک: همان، ص33</ref> | ||
دیگر عوامل و اسبابی که نویسند به تشریح آنها پرداخته است، عبارتند از: سفر عبدالله بن سبأ صنعانی به مصر؛ مشارکت قبیله همدان در جنگ‌ها در کنار [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] که خود آن حضرت نیز در جنگ صفین، به این امر اشاره دارد؛ مالک اشتر نخعی که یمنی بوده و نقش چشمگیری در جنگ‌های حضرت امیر(ع) داشته است؛ براء بن وفید عذری همدانی که در جنگ صفین شرکت داشت؛ سعید بن قیس همدانی و..<ref>ر.ک: همان، ص33</ref> | دیگر عوامل و اسبابی که نویسند به تشریح آنها پرداخته است، عبارتند از: سفر عبدالله بن سبأ صنعانی به مصر؛ مشارکت قبیله همدان در جنگ‌ها در کنار [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] که خود آن حضرت نیز در جنگ صفین، به این امر اشاره دارد؛ مالک اشتر نخعی که یمنی بوده و نقش چشمگیری در جنگ‌های حضرت امیر(ع) داشته است؛ براء بن وفید عذری همدانی که در جنگ صفین شرکت داشت؛ سعید بن قیس همدانی و..<ref>ر.ک: همان، ص33</ref> | ||
باب دوم، به بررسی دولت نخست فاطمیه در عهد منصور یمنی از سال 268 تا 303ق و بحث از اوضاع سیاسی و دینی در هنگام ظهور دولت وی اختصاص یافته است<ref>ر.ک: همان، ص47</ref> | باب دوم، به بررسی دولت نخست فاطمیه در عهد منصور یمنی از سال 268 تا 303ق و بحث از اوضاع سیاسی و دینی در هنگام ظهور دولت وی اختصاص یافته است.<ref>ر.ک: همان، ص47</ref> | ||
کشور یمن، تا قبل از روی کار آمدن دولت فاطمیه، تابع دولت عباسی بوده و ولات و فرمانروایان آن، توسط این حکومت انتخاب می‌شد. نویسنده معتقد است که این اوضاع، باعث عدم ثبات و اسقرار نظم در یمن و بروز انقلابات و شورش‌های فراوانی توسط علویون در بلاد حجاز و یمن شده بود. به عقیده وی، این اضطرابات سیاسی، منجر به نزاع و درگیری‌های فراوانی بین ولایات و زعمای آنها شده بود، تاآنکه با روی کار آمدن دولت فاطمیه در سال 268ق، به دست ابوالقاسم منصور یمنی ثبات نسبی بر این سرزمین، حکم‌فرما گردید<ref>ر.ک: همان، ص48</ref> | کشور یمن، تا قبل از روی کار آمدن دولت فاطمیه، تابع دولت عباسی بوده و ولات و فرمانروایان آن، توسط این حکومت انتخاب می‌شد. نویسنده معتقد است که این اوضاع، باعث عدم ثبات و اسقرار نظم در یمن و بروز انقلابات و شورش‌های فراوانی توسط علویون در بلاد حجاز و یمن شده بود. به عقیده وی، این اضطرابات سیاسی، منجر به نزاع و درگیری‌های فراوانی بین ولایات و زعمای آنها شده بود، تاآنکه با روی کار آمدن دولت فاطمیه در سال 268ق، به دست ابوالقاسم منصور یمنی ثبات نسبی بر این سرزمین، حکم‌فرما گردید<ref>ر.ک: همان، ص48</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
باب چهارم، به دوران ملک علی بن محمد صلیحی در خلال سال‌های 439-459ق، اختصاص یافته است. در این باب، ابتدا وضعیت یمن و جو سیاسی مضطرب آن قبل از ظهور صلیحی تشریح گردیده و سپس، به زندگانی شخصی وی و ازدواج او با دختر عمویش اسماء بنت شهاب اشاره شده است. از دیگر مطالب این باب می‌توان به: فضایل همسر صلیحی، اساتید صلیحی، دعوت و قیام صلیحی، نامه صلیحی به اهل حراز، قیام جعفر عیانی و جعفر شاوری بر علیه صلیحی و جنگ صلیحی با ابن جهور اشاره کرد<ref>ر.ک: همان، ص62-112</ref> | باب چهارم، به دوران ملک علی بن محمد صلیحی در خلال سال‌های 439-459ق، اختصاص یافته است. در این باب، ابتدا وضعیت یمن و جو سیاسی مضطرب آن قبل از ظهور صلیحی تشریح گردیده و سپس، به زندگانی شخصی وی و ازدواج او با دختر عمویش اسماء بنت شهاب اشاره شده است. از دیگر مطالب این باب می‌توان به: فضایل همسر صلیحی، اساتید صلیحی، دعوت و قیام صلیحی، نامه صلیحی به اهل حراز، قیام جعفر عیانی و جعفر شاوری بر علیه صلیحی و جنگ صلیحی با ابن جهور اشاره کرد<ref>ر.ک: همان، ص62-112</ref> | ||
در باب پنجم، دوران احمد صلیحی در فاصله سال‌های 459-477ق، گزارش شده است. نویسنده او را فردی شجاع با اخلاقی کریمانه توصیف کرده و سپس به وقایع مهم دوران وی، اشاره کرده است<ref>ر.ک: همان، ص113-161</ref> | در باب پنجم، دوران احمد صلیحی در فاصله سال‌های 459-477ق، گزارش شده است. نویسنده او را فردی شجاع با اخلاقی کریمانه توصیف کرده و سپس به وقایع مهم دوران وی، اشاره کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص113-161</ref> | ||
در باب ششم، به چگونگی روی کار آمدن و حکومت کردن السيدة الحرة (بین 477 تا 532ق) که ملکه یمن و دختر احمد بن محمد بن قاسم صلیحی بود پرداخته شده است. به نوشته نویسنده، اهل یمن محبت فراوانی نسبت به وی داشته و احترام زیادی برای او قایل بوده و او را «سيدتنا الحرة الملكة» خطاب می‌کردند<ref>ر.ک: همان، ص142</ref> | در باب ششم، به چگونگی روی کار آمدن و حکومت کردن السيدة الحرة (بین 477 تا 532ق) که ملکه یمن و دختر احمد بن محمد بن قاسم صلیحی بود پرداخته شده است. به نوشته نویسنده، اهل یمن محبت فراوانی نسبت به وی داشته و احترام زیادی برای او قایل بوده و او را «سيدتنا الحرة الملكة» خطاب می‌کردند<ref>ر.ک: همان، ص142</ref> | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
در باب هفتم، به بحث پیرامون پیوندها و مبادلات میان دولت فاطمیه و صلیحیه و مظاهر و آثار آن پرداخته شده است. نفوذ یمن در خارج از مرزهای خود، از جمله مباحث مهم این باب می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص221</ref> | در باب هفتم، به بحث پیرامون پیوندها و مبادلات میان دولت فاطمیه و صلیحیه و مظاهر و آثار آن پرداخته شده است. نفوذ یمن در خارج از مرزهای خود، از جمله مباحث مهم این باب می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص221</ref> | ||
در باب هشتم، اسباب و مظاهر سقوط دولت صلیحیه بررسی گردیده است. به اعتقاد نویسنده، دولت صلیحی، به فضل مؤسس آن، علی بن محمد صلیحی، یکی از مراکز ممتاز جهان اسلام بوده و صلیحی توانسته بود تمامی یمن را متحد نموده و تحت لوای دولتی واحد درآورد و علاوه بر آن، بر شمال حجاز و جنوب حضرموت، نفوذ و تسلط داشت. در زمان خلافت احمد المکرم، عمان، احساء، بحرین، هند و سند تحت نفوذ معنوی دولت صلیحی بوده و این نفوذ در دوران ملک المکرم، به نهایت خود رسید. اما عوامل و اسبابی باعث سقوط این دولت گردید که در این باب، به بررسی آن پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص232</ref> | در باب هشتم، اسباب و مظاهر سقوط دولت صلیحیه بررسی گردیده است. به اعتقاد نویسنده، دولت صلیحی، به فضل مؤسس آن، علی بن محمد صلیحی، یکی از مراکز ممتاز جهان اسلام بوده و صلیحی توانسته بود تمامی یمن را متحد نموده و تحت لوای دولتی واحد درآورد و علاوه بر آن، بر شمال حجاز و جنوب حضرموت، نفوذ و تسلط داشت. در زمان خلافت احمد المکرم، عمان، احساء، بحرین، هند و سند تحت نفوذ معنوی دولت صلیحی بوده و این نفوذ در دوران ملک المکرم، به نهایت خود رسید. اما عوامل و اسبابی باعث سقوط این دولت گردید که در این باب، به بررسی آن پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص232</ref> | ||
در باب نهم و دهم، به بحث پیرامون چگونگی دعوت و روی کار آمدن دولت فاطمیه و آثار آن در یمن و وضعیت یمن در اواخر حکومت ملکه حره و چگونگی ظهور دولت آل رسول، پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص243-268</ref> | در باب نهم و دهم، به بحث پیرامون چگونگی دعوت و روی کار آمدن دولت فاطمیه و آثار آن در یمن و وضعیت یمن در اواخر حکومت ملکه حره و چگونگی ظهور دولت آل رسول، پرداخته شده است.<ref>ر.ک: همان، ص243-268</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهارس فنی کتاب شامل فهرست مطالب و اعلام؛ قبایل؛ اماکن و شهرها، توسط دکتر حسن سلیمان محمود تنظیم شده و به‌همراه جداولی مربوط به شجره‌نامه برخی قبایل و حکومت‌ها، به‌همراه تعلیقات دکتر عباس الهمدانی، به‌صورت ملحقات، در انتهای کتاب آمده است. | فهارس فنی کتاب شامل فهرست مطالب و اعلام؛ قبایل؛ اماکن و شهرها، توسط دکتر حسن سلیمان محمود تنظیم شده و به‌همراه جداولی مربوط به شجره‌نامه برخی قبایل و حکومت‌ها، به‌همراه تعلیقات دکتر عباس الهمدانی، به‌صورت ملحقات، در انتهای کتاب آمده است. | ||
در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>همان، ص54</ref>، توضیحات جامع و مفصلی پیرامون برخی از کلمات، اعلام و عبارات متن داده شده است<ref>همان، ص55</ref> | در پاورقی‌ها علاوه بر ذکر منابع<ref>همان، ص54</ref>، توضیحات جامع و مفصلی پیرامون برخی از کلمات، اعلام و عبارات متن داده شده است.<ref>همان، ص55</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||