الخیل

    از ویکی‌نور
    (تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
    الخيل
    الخیل
    پدیدآوراناصمعی، عبدالملک بن قریب (نويسنده) ضامن، حاتم صالح (محقق)
    ناشردار البشائر
    مکان نشرسوریه - دمشق
    سال نشر1430ق - 2009م
    چاپ2
    موضوعاسبها (ت. ج.) - اسبهای عربی (ت. ج.)
    زبانعربی
    تعداد جلد1
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    الخيل، تألیف ادیب، قاری و واژه‌شناس ممتاز قرن دوم قمری، عبدالملک بن قریب اصمعی (حدود 123-‌216ق)، دانشنامه «اسب‌شناسی» است که همه موضوعات مربوط به اسب‌ها را توضیح می‌دهد. این اثر را مورخ، مصحح و استاد بخش زبان عربی دانشکده ادبیات دانشگاه بغداد، حاتم صالح ضامن (1952-1434ق)، تصحیح و تحقیق کرده و برایش مقدمه‌ای سودمند نوشته است.

    هدف و روش

    • حاتم صالح ضامن با اشاره به اینکه کتاب حاضر، ششمین کتابی است که درباره اسب منتشر می‌شود، افزوده است: این اثر بر اساس 3 نسخه تصحیح شده است و البته بیشتر از 100 سال قبل، خاورشناس، هفنر، همین کتاب را بر اساس یک نسخه خطی تصحیح و در سال 1895م منتشر کرده و همان چاپ در نشریه دانشکده ادبیات در سال 1970م بازچاپ شده است که متأسفانه هر دو چاپ، پُرغلط است[۱].
    • محقق کتاب، بعد از معرفی عبدالملک بن قریب اصمعی و فهرست آثار او، به شناساندن این کتاب پرداخته و محورهای دهگانه مورد بحث نویسنده را آورده و اضافه کرده است: اصمعی به حدود 60 بیت شعر استناد کرده است و جالب است که بدانیم برخی از این شواهد را در نزد دیگران نیافتیم[۲].

    ساختار و محتوا

    نویسنده در این اثر، بدون مقدمه وارد بحث اصلی شده و نخست اسنادش را آورده و بعد به بررسی مسائل ذیل در مورد اسب پرداخته است؛ از جمله: زایمان اسب، اسامی بچه‌های اسب به‌ترتیب رشد، دندان‌های اسب، اعضای اسب، ویژگی‌های پسندیده و ناپسند اسب، ویژگی راه رفتن و دویدن اسب، رنگ‌های اسب و اسامی اسب‌های منسوب به اشخاص.

    نمونه مباحث

    • «يستحبّ في الفرس أن يطول بطنه و يقصر ظهره و...»[۳]؛ مردم این ویژگی‌ها را در اسب می‌پسندند: شکمش دراز و بلند و پشتش کوتاه باشد و...
    • «صفة مشي الخيل و عدوها: من المشي العَنَق و هو أوّل المشي و التوقّص: و هو أن ينزو نزواً و يقرمط...»[۴]؛ یعنی: ویژگی راه رفتن و دویدن اسب: اول راه رفتن اسب، «عَنَق» است و «تَوَقُّص»: آن است که با جست‌وخیز راه رود و سوارش را تکان دهد...
    • «و يُقالُ للفرسِ إذا كان شديدَ العدوِ و كثيرَه: إنّه لَمِهرَجٌ»[۵]؛ یعنی: به اسبی که دویدنش شدید و فراوان باشد، «مِهرَج» (تیزتک) گویند.

    پانویس

    1. ر.ک: مقدمه محقق، ص5
    2. ر.ک: همان، ص19
    3. ر.ک: متن کتاب، ص63
    4. ر.ک: همان، ص69
    5. ر.ک: همان، ص70

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.

    وابسته‌ها