التمهيد في معرفة التجويد: تفاوت میان نسخه‌ها

    از ویکی‌نور
    بدون خلاصۀ ویرایش
    جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''')
     
    خط ۲۵: خط ۲۵:
    | پیش از =
    | پیش از =
    }}
    }}
    '''التمهيد في معرفة التجويد'''، نوشته [[عطار، حسن|حسن بن احمد بن حسن بن احمد بن محمد عطار]]، کتابی است به زبان عربی و با موضوع علوم قرآنی. این اثر به بررسی قواعد علم تجوید اعم از مخارج حروف و اصوات و صفات حروف و احکام آنها می‌پردازد.
    '''التمهيد في معرفة التجويد'''، نوشته [[عطار، حسن|حسن بن احمد بن حسن بن احمد بن محمد عطار]]، کتابی است به زبان عربی و با موضوع علوم قرآنی. این اثر به بررسی قواعد علم تجوید اعم از مخارج حروف و اصوات و صفات حروف و احکام آنها می‌پردازد.
    کتاب توسط [[حمد، غانم قدوری|حمد غانم قدوری]] تحقیق و مقدمه‌نگاری شده است.
    کتاب توسط [[حمد، غانم قدوری|حمد غانم قدوری]] تحقیق و مقدمه‌نگاری شده است.

    نسخهٔ کنونی تا ‏۲۰ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۲۲:۰۰

    التمهيد في معرفة التجويد
    التمهيد في معرفة التجويد
    پدیدآورانعطار، حسن (نویسنده) حمد، غانم قدوری (محقق)
    ناشردار عمار
    مکان نشرعمان
    سال نشرمجلد1: 2000م , 1420ق ,
    چاپ1
    موضوعقرآن - تجويد
    زبانفارسی عربی
    تعداد جلد1
    کد کنگره
    ‏BP‎‏ ‎‏79‎‏/‎‏6‎‏ ‎‏/‎‏ه‎‏8‎‏ت‎‏8
    نورلایبمطالعه و دانلود pdf

    التمهيد في معرفة التجويد، نوشته حسن بن احمد بن حسن بن احمد بن محمد عطار، کتابی است به زبان عربی و با موضوع علوم قرآنی. این اثر به بررسی قواعد علم تجوید اعم از مخارج حروف و اصوات و صفات حروف و احکام آنها می‌پردازد. کتاب توسط حمد غانم قدوری تحقیق و مقدمه‌نگاری شده است.

    ساختار

    کتاب دارای، مقدمه تحقیق و مقدمه مؤلف و محتوای مطالب در ده باب است. این اثر از 143 منبع عربی بهره برده که برخی از آنها عبارتند از: معجم البلدان یاقوت حموی، مجمع الزوائد هیثمی، السنن و کتاب الضعفاء و المتروكين و فضائل القرآن احمد بن شیعب نسائی، لسان العرب ابن منظور، موطأ مالک، غاية الاختصار في القرائات العشر، جامع البيان عن تأويل آي القرآن طبری، بغية الوعاة في طبقات اللغويين و النحاة، تاريخ الخلفاء، الجامع الصغير في أحاديث البشير النذير، الدر المنثور في التفسير بالمأثور، طبقات الحفاظ و همع الهوامع شرح جمع الجوامع في علم العربية از سیوطی و..[۱].

    گزارش محتوا

    حمد غانم قدوری در توضیح کتاب می‌نویسد: نام کتاب حاکی از موضوعی است که از آن بحث می‌کند. این کتاب درباره علم تجوید است که به اداء قرآنی از طریق آموزش مخارج اصوات و صفات آنها و احکام صوتی که از ترکیب نشأت می‌گیرند، عنایت دارد. وجه امتیاز کتاب تمهید عطار از کتاب‌های تجویدی پیش از خودش در موارد زیر است:

    1. مقدمه‌ای که نویسنده، کتاب را با آن شروع کرده و یک سوم از کتاب را گرفته است. او در این مقدمه آداب قاری را در خوراک و رعایت نظافت و نیک کردن صدایش بیان می‌کند.
    2. نویسنده به روایات نبوی و آثار منقول از صحابه و علمای امت درباره تلاوت و نیک نمودن صدا عنایت ویژه‌ای دارد؛ تا جایی که احادیث و آثار در این کتاب به 561 مورد می‌رسد. نویسنده این احادیث را با اسنادشان به شکل کامل آورده است و این کتاب از این جهت با کتاب‌های حدیث مشابهت دارد.
    3. او به موضوعات لغوی (که نویسندگان در این علم به آنها اعتنایی نکرده‌اند) پرداخته است. از جمله به موضوع اعراب پرداخته و بیش از یک باب از ابواب کتاب را به آن اختصاص داده است و در آن روایاتی آورده که متعلق به شروع علم عربی است و محقق کتاب مانند آن را در جای دیگر نیافته است. وی همچنین به موضوع تصحیف پرداخته و روایات زیادی حول این موضوع نقل می‌کند[۲].

    خواننده این کتاب با توجه به محتوای مطالب و فصول آن درمی‌یابد که مباحثی چون آموزش مخارج اصوات و صفات آنها و کیفیت تلفظ آنها در ترکیب، که از موضوعات اساسی علم تجوید هستند، فقط دو باب از ده باب مطالب این کتاب را اشغال کرده است و ابواب دیگر، به موضوعات دیگری پرداخته که ارتباط قوی‌ای با قرائت قرآن دارند، ولی نویسندگان کتاب‌های تجویدی اهتمامی به ذکر آنها نداشته‌اند[۳].

    محتوای مطالب فصل‌های ده‌گانه این کتاب را امور ذیل تشکیل می‌دهند: تفسیر آیاتی درباره با ترتیل خواندن قرآن و عجله نکردن در این امر. مؤلف در این بخش به تفسیر آیات 32 سوره فرقان، 4 مزمل، 16 قیامت و 106 اسراء می‌پردازد. او سپس به بیان سه روایت در فضیلت قاریانی که عالمانه و بامهارت به قرائت قرآن همت می‌گمارند، می‌پردازد[۴]؛ مانند این روایت: از عایشه نقل شده که پیامبر(ص) فرمود: کسی که قرآن را بخواند و در آن ماهر باشد با سفیران بزرگوار نیکوکار (السفرة الكرام البررة) همراه خواهد بود و کسی که قرآن بخواند؛ درحالی‌که بر او دشوار و مشقت‌بار است، دو پاداش خواهد داشت[۵].

    باب سوم، مشتمل است بر روایاتی درباره پاداش اهل قرائت قرآن با ترتیل و کرامت و فضیلتی که خدای متعال برای آنان آماده کرده است؛ مثلاًدر روایتی شخصی به ابن عباس گفت: من قرآن را سریع و باعجله می‌خوانم، حرف زدنم هم همین طور است و ابن عباس گفت: خواندن یک سوره بقره با ترتیل و آرامش، در نزد من محبوب‌تر است از اینکه تمام قرآن را در یک شب با شتاب بخوانم[۶].

    حسن عطار در فصل چهارم، اوصاف قرائت رسول‌الله(ص) را بیان می‌کند. وی پس از بیان آنچه از قرائت پیامبر نقل شده، آن را به سه قسم مد و تحقیق بدون ترجیع، تردید و ترجیع و قرائت حرف‌حرف و آیه‌آیه با ترسل و ترتیل و تقطیع، تقسیم می‌کند و اوصاف هرکدام از این قرائات را بیان می‌کند و سپس صوت پیامبر(ص) را توصیف می‌نماید[۷].

    از براء نقل شده است که شنیدم پیامبر اکرم(ص) در نماز عشا سوره تین را می‌خواند و من هیچ کسی را خوش‌صداتر از ایشان هنگامی که قرآن می‌خواند، ندیدم[۸].

    نویسنده مباحث کتاب را با بیان اوصاف قرائت قاریان ده‌گانه ادامه می‌دهد و سپس روایاتی را در برانگیختن خوانندگان قرآن به تلاش و کوشش در قرائت آن با لحن عربی و فصیح و زیبا و بدون غلط ذکر می‌کند؛ مثلاًروایتی را از پیامبر(ص) نقل می‌کند که در آن بیان شده: هرکه قرآن بیاموزد و با لحن عربی فصیح و بدون غلط بخواند، اجر صدّیق و شهید را دارد. وی می‌گوید: این روایت عجیبی است؛ زیرا در سندش چهار تن از صحابه هستند که از یکدیگر نقل می‌کنند و سه تن از تابعین[۹].

    او در فصل هفتم درباره اعراب کلمات می‌نویسد و پس از بیان معنی لغوی آن، درباره لحن جلی و خفی صحبت کرده و سپس اخبار برخی از مصحّفین و اهمیت اسناد را بیان می‌کند. در فصل هشتم اسامی حروف و مخارج آن را توضیح می‌دهد. ادامه مطالب کتاب درباره کیفیت تلفظ حروف در حال قرائت قرآن اعم از حروف مد و لین و حروف حلقی و... است.[۱۰].

    وضعیت کتاب

    فهرست مطالب و فهرست منابع در انتهای کتاب ذکر شده است. این کتاب دارای دو نسخه خطی است که یکی در کتابخانه شهر قسطمونی ترکیه و دیگری در کتابخانه چستر بیتی شهر دبلن ایرلند نگاهداری می‌شود.

    پانویس

    منابع مقاله

    مقدمه و متن کتاب.


    وابسته‌ها