الإستدلال النحوي في کتاب سيبويه و أثره في تاريخ النحو
الاستدلال النحوي في كتاب سيبويه و أثره في تاريخ النحو، اثر امان‌الدین محمد حتحات (معاصر)، پژوهشی است پیرامون استدلالات نحوی موجود در «الكتاب» سیبویه و تأثیرات وی در تاریخ نحو، اعم از معاصرین و پسینیان او.
| الإستدلال النحوي في کتاب سيبويه و أثره في تاريخ النحو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حتحات، أمان الدین محمد (نویسنده) |
| ناشر | دار الرفاعي دار القلم العربي |
| مکان نشر | سوریه - حلب |
| سال نشر | 1427ق. = 2006م. |
| چاپ | چاپ یکم |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | |
نویسنده، سیبویه را از جمله علمایی می‌داند که دارای تأثیر و تأثر زیادی بوده‌اند؛ وی از دانشمندان و اندیشمندانی که پیش از خود بودند، تأثیر پذیرفته و به‌مراتب، تأثیر بسیار بیشتری بر کسانی داشته است که پس از وی، پا به عرصه وجود گذاشته‌اند. به اعتقاد نویسنده، این تأثیر و تأثر، سیبویه را به داشتن روشی خاص و مذهب و آموزه‌ای منحصربه‌فرد در مباحث نحوی، متمایز نمود تا دستیابی او به اهدافش در تقعید و منظم ساختن دستور زبان عربی و تعیین ابعاد آن را آسان نماید[۱].
نویسنده در این کتاب، به دنبال اثبات این نکته است که دکترین و مکتبی که سیبویه تأسیس نمود، صرفا طرح شخصی او نبوده، بلکه مولود عصر وی و همراه با مضامینی از گرایش‌ها، عقاید، اصول دینی و فلسفی و کلامی او بود که ویژگی‌های تفکر او را ترسیم نموده و نبوغ او را تا رسیدن به جایگاه نحوی وی، شکوفا نمود[۲].
وی معتقد است سیبویه تحت تأثیر عوامل متعددی قرار گرفت که شخصیت او را در استنباط نحوی ترسیم کرد که از جمله مهم‌ترین آنها، متأثر گردیدن وی از نحات و فقها می‌باشد و این همان چیزی است که اهمیت کتاب حاضر را نشان می‌دهد. این کتاب، نشان‌دهنده پیوندی است که بین سیبویه از یک‌سو و علمای فقه از سوی دیگر وجود داشته و نشان‌دهنده تأثر وی از آنها و از طرق استدلال آنهاست. همچنین این کتاب، نگاهی جدید به کتاب سیبویه به‌منظور کشف استدلال نحوی در آن و طرق و انواع و قواعد آن دارد[۳].
نویسنده در بخشی از کتاب، به بررسی استدلالات نحوی قبل از سیبویه اعم از استدلالات غیر نحویین مانند فقها، متکلمین و منطقیون و نیز استدلالات نحویون و طرق استدلال آنها (سماع، قیاس و علت) پرداخته و به مصادر این استدلال، شامل قرآن، حدیث و نثر و شعر عرب اشاره نموده است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه کتاب.