احمد بن یحیی بن مرتضی
| نام | مهدی لدین الله، احمد بن یحیی |
|---|---|
| نام های دیگر | |
| نام پدر | |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | 840 هـ.ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
| کد مولف | AUTHORCODE1839AUTHORCODE |
احمد بن يحيى بن المرتضى بن أحمد بن المرتضى بن المفضل بن منصور
بن العفيف بن محمد بن المفضل بن حجاج بن على بن يحيى بن القاسم بن يوسف الداعى
بن المنصور بالله يحيى بن الناصر لدين الله احمد بن الهادى يحيى بن الحسن بن القاسم
بن ابراهيم بن اسماعيل بن ابراهيم بن الحسن بن الامام الحسن بن الامام على بن ابى طالب
الحسنى الهدوى.
وى در سال 764 يا 765 ه ق در شهر هان حدود صد كيلومترى جنوب صنعاء متولد شد
و تا پنج شش سالگى در دامان مادر پرورش يافت و پس از مرگ مادرش،خواهرش دهماء
كه در علم و ادب مشهور بود عهده‌دار تربيت و پرورش او شد،وى سپس قرآن را در مكتب‌خانه فرا گرفت
و علوم عربى،صرف و نحو و معانى بيان را به مدت هفت سال در نزد برادرش آموخت و پس از آن
در لغت عرب مرجع و سرآمد عصر خود شد.
فهم،ذوق،درك،تفكر عميق و قدرت بيان گوشه‌اى از برجستگيهاى خاص مولف است كه موجب
برترى وى بر هم‌رديفان و همسالان او شد.
مولف كتاب طبقات المعتزله عالمى فقيه،مجتهد،زيدى‌مذهب بود كه به اعتزال گرايش
پيدا كرد وى محل رجوع طلاب زيدى و امام آنها محسوب مى‌شد.
اما هركس كتاب طبقات المعتزله بخواند شك نمى‌كند كه مولف صد در صد معتزلى و در عين حال زيدى است‌بعد از فوت صلاح الدين محمد بن على بن محمد در سال 793 ه ق علماء با احمد بن يحيى
بعنوان امام مذهب بيعت كردند،بقيه علماء و مشايخ قبائل اطراف و اكناف در بيشتر جاهاى
يمن هم اين بيعت را پذيرفتند،ولى فرزند صلاح الدين خود را براى اين منصب شايسته‌تر
مى‌ديد،لذا وزراء دولت وقت با او بيعت كردند و به او لقب منصور دادند،اختلافات و
نزاعها شروع شد تا اينكه احمد بن يحيى در سال 794 ه ق در سن 30 سالگى دستگير شد
و در صنعاء همراه با چهار نفر از علماء بزرگ زندانى شد.
در زندان توفيق يارش شد و براى تاليف فراغت يافت،و آثار مهمى را تاليف كرد.
وى در مدت زندانى كتاب الازهار في فقه الائمه الاطهار را تاليف كرد و آنرا در مدت دو سال
كامل كرد و سپس شرح آنرا بنام الغيث المدارا شرح الأزهار را نوشت در سال 801
به كمك زندان‌بانان فرار كرد و به ثلاء رفت و سه ماه در آنجا پناه گرفت و سال 802 به
صعده رفت و سپس سال 816 به مسور عزيمت كرد و كتاب الغايات و درر الفوائد
در آنجا نوشت و سپس به تصنيف دامغ الأوهام پرداخت و آنرا تا الاعتقاد نوشت
آنگاه در ادامه تكملة الاحكام من البحر الزخار را تاليف كرد پس از آن به حراز كوچ كرد
و كتاب دامغ الأوهام را كامل كرد و كتاب ديگر بنام المنهاج را هم تاليف كرد.
وى براى ديدار اولادش به مسور برگشت و در همان زمان القمر الانوار را نوشت و
سپس در الدقائق از بلاد لاعه فرود آمد و حياة القلوب را پديد آورد و در سال838 ه ق به ظفير رفت و سال 840 در همان جا وفات يافت كه قبر او در آنجا
معروف و محل زيارت است،براى وى دو فرزند بنام حسن و شمس الدين ذكر كرده‌اند.
آثار مولف:
احمد بن يحيى عالمى پرتاليف است و قبل از سن بيست سالگى اولين تاليف خود را
بنام كتاب الكوكب الزاهر شرح مقدمة بن طاهر،در لغت عربى نوشت.
قريب به پنجاه اثر براى او ذكر كرده‌اند كه در زمينه‌هاى مختلف اصول دين،اصول فقه،فقه
سنت نبوى،مواريث،لغت عرب،منطق،تصوف،تاريخ و غيره نوشته شده است.
يكى از آثار مهم او كتاب الازهار است،اين كتاب مورد توجه گسترده علماى زيدى است
و همچون عروة الوثقى در ميان اماميه،منزلتى والا دارد.
برخى از آثار ديگر او عبارتند از غرر القلائد في شرح نكت الفرائد و رياض الأفهام فى لطيف الكلام
كه در اصول دين نوشته شده‌اند،و فائق الأصول فى ضبط معانى جوهرة الاصول و منهاج الاصول
الى شرح معيار العقول كه در اصول فقه نگارش شده‌اند.
و البحر الزخار لجامع المذاهب على الامصادر(در فقه)و الانوار المتقى من كلام النبى المختار
(در سنت نبوى)و القاموس الفائض في علم الفرائض(در مواريث)و تاج علوم الادب
و قانون كلام العرب،الشافيه في كشف معانى شرح الكافيه(در لغت عرب)و القسطاس
في علم الحد و البرهان القويم(در منطق)و حياة القلوب في احياء عبادة علام الغيوب(در تصوف)
و سلوة الأولياء في سيرة الأنبياء(در تاريخ)تاليف شده‌اند.
وابسته‌ها
طبقات المعتزلة / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده
البحر الزخار الجامع لمذاهب علماء الأمصار / نوع اثر: کتاب / نقش: نويسنده