۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '؛م' به '؛ م') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به '') |
||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
|data-type='authorCode'|AUTHORCODE5074AUTHORCODE | |data-type='authorCode'|AUTHORCODE5074AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div>'''ابوالقاسم عبدالله (عبدالباقى) بن محمد بغدادى'''(ذيقعدۀ 410-4 محرم /485مارس 1020-15 فوريۀ 1092)، شاعر، كاتب، اديب و لغوى.«ناقيا»(نك:ابن خلكان،99/3؛ ابن حجر، 384/3) یا «باقيا»(ياقوت،165/5؛ ابن ابى الوفاء،391/2) نام نياى بزرگ اوست(قس: 684/I,S,LAG).او خود به «ابن بندار»،«بندار» نيز معروف بوده است([[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]،472/17؛ ابن ابى الوفاء.283/1). | ||
'''ابوالقاسم عبدالله (عبدالباقى) بن محمد بغدادى'''(ذيقعدۀ 410-4 محرم /485مارس 1020-15 فوريۀ 1092)، شاعر، كاتب، اديب و لغوى.«ناقيا»(نك:ابن خلكان،99/3؛ ابن حجر، 384/3) یا «باقيا»(ياقوت،165/5؛ ابن ابى الوفاء،391/2) نام نياى بزرگ اوست(قس: 684/I,S,LAG).او خود به «ابن بندار»،«بندار» نيز معروف بوده است([[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]،472/17؛ ابن ابى الوفاء.283/1). | |||
ابن ناقيا در بغداد، در حريم طاهرى (محلهاى كه سابقا كاخهاى طاهريان در آن واقع شده بود)چشم به جهان گشود(ابن خلكان،98/3) و دوران كودكى خود را در آنجا گذرانيد و به همين جهت، او را «حريمى» نيز خواندهاند(جواد،120).وى مقدمات دانش و ادب را نزد پدر و ديگر دانشمندان و اديبان آن سامان فراگرفت([[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، 68/9؛فروخ،199/3).چنين مىنمايد كه ابن ناقيا، در كسب دانش، بيش از همه مرهون تعليمات استادش ابواسحاق شيرازى (393- | ابن ناقيا در بغداد، در حريم طاهرى (محلهاى كه سابقا كاخهاى طاهريان در آن واقع شده بود)چشم به جهان گشود(ابن خلكان،98/3) و دوران كودكى خود را در آنجا گذرانيد و به همين جهت، او را «حريمى» نيز خواندهاند(جواد،120).وى مقدمات دانش و ادب را نزد پدر و ديگر دانشمندان و اديبان آن سامان فراگرفت([[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، 68/9؛فروخ،199/3).چنين مىنمايد كه ابن ناقيا، در كسب دانش، بيش از همه مرهون تعليمات استادش ابواسحاق شيرازى (393- | ||
خط ۵۷: | خط ۵۴: | ||
انماطى و ديگر شيوخ [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، رئيس ابوالمظفر، شجاع بن فارس ذهلى، هبة الله بن على بن محلى، محمد بن ناصر سلامى از او روايت كردهاند([[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، همانجا؛ یاقوت،98/14؛ ابن ايبك، ابن ابى الوفاء، همانجاها). | انماطى و ديگر شيوخ [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، رئيس ابوالمظفر، شجاع بن فارس ذهلى، هبة الله بن على بن محلى، محمد بن ناصر سلامى از او روايت كردهاند([[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزى]]، همانجا؛ یاقوت،98/14؛ ابن ايبك، ابن ابى الوفاء، همانجاها). | ||
==آثار چاپى== | ==آثار چاپى==1.الجمان في تشبيهات القرآن، در فن بلاغت.اين اثر از يك سو کتابى در رديف کتابهاى التشبيهات تأليف ابن ابى عون (ه م) و ابن كتّانى (ه م) است(نك: فروخ،459/3؛ مطلوب،33-35) و از سوى ديگر در زمرۀ کتابهاى بلاغت و اعجاز قرآن چون مجاز القرآن ابوعبيده معمر بن مثنى (ه م) و تلخيص البيان عن مجازات القرآن [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] (ه م)جاى دارد.مؤلف کتاب خود را به شيوۀ همين دو کتاب اخير، به ترتيب سورههاى قرآن تدوين كرده است.زركشى | ||
1.الجمان في تشبيهات القرآن، در فن بلاغت.اين اثر از يك سو کتابى در رديف کتابهاى التشبيهات تأليف ابن ابى عون (ه م) و ابن كتّانى (ه م) است(نك: فروخ،459/3؛ مطلوب،33-35) و از سوى ديگر در زمرۀ کتابهاى بلاغت و اعجاز قرآن چون مجاز القرآن ابوعبيده معمر بن مثنى (ه م) و تلخيص البيان عن مجازات القرآن [[شریف الرضی، محمد بن حسین|شريف رضى]] (ه م)جاى دارد.مؤلف کتاب خود را به شيوۀ همين دو کتاب اخير، به ترتيب سورههاى قرآن تدوين كرده است.زركشى | |||
(414/3) و سيوطى (الاتقان،42/1) از ابن ناقيا به عنوان دانشمند و مفسّرى كه تشبيهات قرآن را موضوع تأليف مستقلى قرار داده، ياد | (414/3) و سيوطى (الاتقان،42/1) از ابن ناقيا به عنوان دانشمند و مفسّرى كه تشبيهات قرآن را موضوع تأليف مستقلى قرار داده، ياد | ||
كردهاند.کتاب الجمان تفسير ارزندهاى است كه توضيح 226 آيه از قرآن مجيد را دربر دارد و از آنجا كه مؤلف در همۀ فصول آن در پى | كردهاند.کتاب الجمان تفسير ارزندهاى است كه توضيح 226 آيه از قرآن مجيد را دربر دارد و از آنجا كه مؤلف در همۀ فصول آن در پى | ||
خط ۷۵: | خط ۶۹: | ||
و همراه با شرح حال و ترجمۀ اشعارى از ابن ناقيا به چاپ رسانيده است(ص 454-435). | و همراه با شرح حال و ترجمۀ اشعارى از ابن ناقيا به چاپ رسانيده است(ص 454-435). | ||
==اثر خطى== | ==اثر خطى==شرح الفصيح، كه شرح و توضيحى است بر کتاب الفصيح ثعلب كوفى در لغت(ابن خلكان، همانجا؛ سيوطى، بغية، همانجا).از مقدمۀ کتاب چنين برمىآيد كه اين شرح را ابن ناقيا بر جمعى از شاگردانش املا مىكرده است(نك:حاجى خليفه،1273/2). | ||
شرح الفصيح، كه شرح و توضيحى است بر کتاب الفصيح ثعلب كوفى در لغت(ابن خلكان، همانجا؛ سيوطى، بغية، همانجا).از مقدمۀ کتاب چنين برمىآيد كه اين شرح را ابن ناقيا بر جمعى از شاگردانش املا مىكرده است(نك:حاجى خليفه،1273/2). | |||
نسخۀ خطى اين اثر ضمن مجموعهاى به شمارۀ(74)22 در کتابخانۀ عمومى اوقاف موصل موجود است(احمد،167/3).عبدالوهاب محمد على عدوانى در 1973م در دانشكدۀ ادبيات دانشگاه قاهره، اين کتاب را به عنوان رسالۀ فوق ليسانس موضوع تحقيق خود قرار داده | نسخۀ خطى اين اثر ضمن مجموعهاى به شمارۀ(74)22 در کتابخانۀ عمومى اوقاف موصل موجود است(احمد،167/3).عبدالوهاب محمد على عدوانى در 1973م در دانشكدۀ ادبيات دانشگاه قاهره، اين کتاب را به عنوان رسالۀ فوق ليسانس موضوع تحقيق خود قرار داده | ||
است(مرزوك،264). | است(مرزوك،264). | ||
==ج-آثار يافت نشده== | ==ج-آثار يافت نشده==1.آغانى المحدثين يا المختصر في الاغانى (نك: فروخ،200/3).ظاهرا اين اثر همان اختصار يك جلدى الاغانى است كه ابن خلكان (همانجا) گزارش كرده و همان المحدث في الاغانى است كه ابن فضلالله عمرى از آن نقل كرده است(نك:جواد، 122)؛2.ديوان الرسائل(ابن خلكان،99/3؛ سيوطى، همان،67/2؛ حاجى خليفه،799/1)، كه بايد مجموعهاى از نامههاى نمونۀ ابن ناقيا بوده باشد و احتمال يكى بودن آن با ملح المكاتب(نك:شم 4) وجود دارد؛3.ديوان بزرگ شعر وى (ابن خلكان،98/3-99؛ ابن ابى الوفاء، سيوطى، همانجاها)؛4.ملح المكاتب(جواد،120، به نقل از الوافى [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]])، يا ملح الکتابة في الرسائل(ابن ابى الوفاء،284/1) یا ملح الکتاب في الرسائل(ابن قطلوبغا،32) که ظاهرا مجموعهاى از نوادر رسائل بوده است؛5.ملح الممالحة، كه بايد جنگى از نوادر و | ||
1.آغانى المحدثين يا المختصر في الاغانى (نك: فروخ،200/3).ظاهرا اين اثر همان اختصار يك جلدى الاغانى است كه ابن خلكان (همانجا) گزارش كرده و همان المحدث في الاغانى است كه ابن فضلالله عمرى از آن نقل كرده است(نك:جواد، 122)؛2.ديوان الرسائل(ابن خلكان،99/3؛ سيوطى، همان،67/2؛ حاجى خليفه،799/1)، كه بايد مجموعهاى از نامههاى نمونۀ ابن ناقيا بوده باشد و احتمال يكى بودن آن با ملح المكاتب(نك:شم 4) وجود دارد؛3.ديوان بزرگ شعر وى (ابن خلكان،98/3-99؛ ابن ابى الوفاء، سيوطى، همانجاها)؛4.ملح المكاتب(جواد،120، به نقل از الوافى [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]])، يا ملح الکتابة في الرسائل(ابن ابى الوفاء،284/1) یا ملح الکتاب في الرسائل(ابن قطلوبغا،32) که ظاهرا مجموعهاى از نوادر رسائل بوده است؛5.ملح الممالحة، كه بايد جنگى از نوادر و | |||
فكاهيات بوده باشد.ياقوت(165/5) از اين اثر نقل كرده است(نيز نك:ابن خلكان،98/3).[3] | فكاهيات بوده باشد.ياقوت(165/5) از اين اثر نقل كرده است(نيز نك:ابن خلكان،98/3).[3] | ||
(1). rehcseR.O | (1). rehcseR.O | ||
(2). trauH.lC | (2). trauH.lC | ||
(3) منبع:دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 5، ص2-20، [[لسانی فشارکی، محمد علی|محمد على لسانى فشاركى]]. | (3) منبع:دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، ج 5، ص2-20، [[لسانی فشارکی، محمد علی|محمد على لسانى فشاركى]].== وابستهها == | ||
== وابستهها == | |||
{{وابستهها}} | {{وابستهها}} | ||
ویرایش