۶۱٬۱۸۹
ویرایش
أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۴ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۵:۱۷
، ۱۴ مارس ۲۰۱۸جایگزینی متن - ' ص ' به ' ص'
جز (جایگزینی متن - ' ص ' به ' ص') |
|||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
'''أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق'''، اثر دكتر [[عصام عيد فهمى]] است كه در موضوع «اصول نحوى» در نزد [[جلال‌الدين سيوطى]]، آن‌گونه كه از لابه‌لاى آثار گوناگون او به دست مى‌آيد، به زبان عربى و در سال 2006م، نوشته شده است (اصول نحو، به اعتقاد سيوطى، علمى است كه در آن از ادله اجمالى نحو از حيث ادله بودن و كيفيت استدلال به آن‌ها و حال مستدل بحث مى‌شود). | '''أصول النحو عند السيوطي بين النظرية و التطبيق'''، اثر دكتر [[عصام عيد فهمى]] است كه در موضوع «اصول نحوى» در نزد [[جلال‌الدين سيوطى]]، آن‌گونه كه از لابه‌لاى آثار گوناگون او به دست مى‌آيد، به زبان عربى و در سال 2006م، نوشته شده است (اصول نحو، به اعتقاد سيوطى، علمى است كه در آن از ادله اجمالى نحو از حيث ادله بودن و كيفيت استدلال به آن‌ها و حال مستدل بحث مى‌شود). | ||
هدف نويسنده از تأليف اين اثر، كوشش براى تكوين صورت دقيقى از اصول نحوى نزد [[سيوطى]] است كه در كتب و آثار متعدد وى، پراكنده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/10|مقدمه محقق، | هدف نويسنده از تأليف اين اثر، كوشش براى تكوين صورت دقيقى از اصول نحوى نزد [[سيوطى]] است كه در كتب و آثار متعدد وى، پراكنده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/10|مقدمه محقق، ص10]]</ref> | ||
آنچه باعث اهميت کتاب شده، وسعت اطلاعات نحوى [[سيوطى]] و كثرت تأليفات وى مى‌باشد؛ زيرا وى به جمع‌آورى ميراث نحوى قرون متمادى قبل از خويش پرداخته و آن‌ها را در آثار خويش، گرد آورده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/10|مقدمه نويسنده، | آنچه باعث اهميت کتاب شده، وسعت اطلاعات نحوى [[سيوطى]] و كثرت تأليفات وى مى‌باشد؛ زيرا وى به جمع‌آورى ميراث نحوى قرون متمادى قبل از خويش پرداخته و آن‌ها را در آثار خويش، گرد آورده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/10|مقدمه نويسنده، ص10]]</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
منابعى را كه نويسنده در تدوين اثر خويش از آن‌ها بهره برده است، مى‌توان به دو دسته تقسيم كرد: | منابعى را كه نويسنده در تدوين اثر خويش از آن‌ها بهره برده است، مى‌توان به دو دسته تقسيم كرد: | ||
الف) آثار و كتبى كه در مورد [[سيوطى]] و آثار وى نوشته شده است كه عبارتند از: «جلال‌الدين السيوطي عصره و حياته و آثاره و جهوده في الدرس اللغوي»، نوشته طاهر سليمان حموده؛ «الإمام الحافظ جلال‌الدين السيوطي»، اثر إياد خالد الطباع؛ «السيوطي النحوي» تأليف عدنان محمد سليمان؛ «جلال‌الدين السيوطي مسيرته العلمية و مباحثه اللغوية»، تأليف مصطفى شكعه و «قضايا الخلاف النحوي في همع الهوامع للسيوطي» اثر على احمد على كبيسى.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/11|مقدمه نويسنده، | الف) آثار و كتبى كه در مورد [[سيوطى]] و آثار وى نوشته شده است كه عبارتند از: «جلال‌الدين السيوطي عصره و حياته و آثاره و جهوده في الدرس اللغوي»، نوشته طاهر سليمان حموده؛ «الإمام الحافظ جلال‌الدين السيوطي»، اثر إياد خالد الطباع؛ «السيوطي النحوي» تأليف عدنان محمد سليمان؛ «جلال‌الدين السيوطي مسيرته العلمية و مباحثه اللغوية»، تأليف مصطفى شكعه و «قضايا الخلاف النحوي في همع الهوامع للسيوطي» اثر على احمد على كبيسى.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/11|مقدمه نويسنده، ص11]]</ref> | ||
ب) مطالعاتى كه در مورد اصول نحو انجام شده است كه عبارتند از: «الأصول دراسة أبستمولوجية لأصول الفكر اللغوي العربي: النحو، فقه اللغة، البلاغة»، اثر تمام حسان؛ «أصول التفكير النحوي»، نوشته على ابوالمكارم؛ «أصول النحو العربي»، تأليف محمود أحمد نحله؛ «القياس في النحو من الخليل إلى ابن جني»، نوشته صابر بكر ابوالسعود؛ «القياس في النحو مع تحقيق باب الشاذ من المسائل العسكريات لأبي‌علي فارسی»، اثر منى الياس و.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/11|همان]]</ref> | ب) مطالعاتى كه در مورد اصول نحو انجام شده است كه عبارتند از: «الأصول دراسة أبستمولوجية لأصول الفكر اللغوي العربي: النحو، فقه اللغة، البلاغة»، اثر تمام حسان؛ «أصول التفكير النحوي»، نوشته على ابوالمكارم؛ «أصول النحو العربي»، تأليف محمود أحمد نحله؛ «القياس في النحو من الخليل إلى ابن جني»، نوشته صابر بكر ابوالسعود؛ «القياس في النحو مع تحقيق باب الشاذ من المسائل العسكريات لأبي‌علي فارسی»، اثر منى الياس و.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/11|همان]]</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
در مقدمه، ضمن مشخص كردن دقيق موضوع کتاب، به اهميت و سبب اختيار آن، روش بحث، مطالعات انجام‌شده درباره آن، مشكلاتى كه نويسنده با آن‌ها مواجه بوده و موضوع ابواب کتاب، اشاره شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/13|مقدمه، | در مقدمه، ضمن مشخص كردن دقيق موضوع کتاب، به اهميت و سبب اختيار آن، روش بحث، مطالعات انجام‌شده درباره آن، مشكلاتى كه نويسنده با آن‌ها مواجه بوده و موضوع ابواب کتاب، اشاره شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/13|مقدمه، ص13]]</ref> | ||
تمهيد، در دو بخش سامان يافته است: | تمهيد، در دو بخش سامان يافته است: | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
در اين فصل، تقسيمى كه [[سيوطى]] براى قياس، به اعتبار مقيس و مقيس‌عليه انجام داده (حمل فرع بر اصل، حمل اصل بر فرع، حمل نظير بر نظير و حمل ضد بر ضد) نيز مورد بررسى قرار گرفته و سپس به ذكر اركان قياس كه عبارتند از: مقيس‌عليه، مقيس، علت يا جامع و حكم، پرداخته شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/14|همان]]</ref> | در اين فصل، تقسيمى كه [[سيوطى]] براى قياس، به اعتبار مقيس و مقيس‌عليه انجام داده (حمل فرع بر اصل، حمل اصل بر فرع، حمل نظير بر نظير و حمل ضد بر ضد) نيز مورد بررسى قرار گرفته و سپس به ذكر اركان قياس كه عبارتند از: مقيس‌عليه، مقيس، علت يا جامع و حكم، پرداخته شده است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/14|همان]]</ref> | ||
ذكر اختلاف علما در قياس كردن بر قاعده‌اى كه در حكم آن اختلاف وجود دارد؛ اختلاف در رابطه با اينكه حكم در محلى كه نص وجود دارد، به‌واسطه خود نص ثابت مى‌شود يا به‌واسطه علت؛ اقسام حكم نحوى؛ جواز تعلق حكم به دو چيز يا بيشتر؛ تعليل حكم واحد به دو علت؛ تعليل دو حكم به علت واحد؛ تعارض علل؛ اجتماع ضدين؛ منزلت علل نحوى؛ علل نحوى در آثار سيوطى؛ علت موجبه و علت مجوزه؛ تخصيص علت؛ علت بسيط و مركب؛ تعليل به امور عدمى و...، از جمله مطالبى است كه در اين فصل، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان، | ذكر اختلاف علما در قياس كردن بر قاعده‌اى كه در حكم آن اختلاف وجود دارد؛ اختلاف در رابطه با اينكه حكم در محلى كه نص وجود دارد، به‌واسطه خود نص ثابت مى‌شود يا به‌واسطه علت؛ اقسام حكم نحوى؛ جواز تعلق حكم به دو چيز يا بيشتر؛ تعليل حكم واحد به دو علت؛ تعليل دو حكم به علت واحد؛ تعارض علل؛ اجتماع ضدين؛ منزلت علل نحوى؛ علل نحوى در آثار سيوطى؛ علت موجبه و علت مجوزه؛ تخصيص علت؛ علت بسيط و مركب؛ تعليل به امور عدمى و...، از جمله مطالبى است كه در اين فصل، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان، ص15]]</ref> | ||
فصل سوم، در سه بخش زير، سامان يافته است: | فصل سوم، در سه بخش زير، سامان يافته است: | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۹: | ||
فصل آخر، به تعارض و ترجيح و قواعد توجيه، اختصاص يافته است و از جمله مباحث آن مى‌توان به مفهوم لغوى و اصطلاحى تعارض و تراجيح، صور آن؛ قواعد و شروط توجيه؛ رابطه ميان قواعد توجيه و اصول نحو و نيز قواعد نحات؛ وظيفه قواعد توجيه؛ مآخذ قواعد توجيه و... اشاره نمود.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان]]</ref> | فصل آخر، به تعارض و ترجيح و قواعد توجيه، اختصاص يافته است و از جمله مباحث آن مى‌توان به مفهوم لغوى و اصطلاحى تعارض و تراجيح، صور آن؛ قواعد و شروط توجيه؛ رابطه ميان قواعد توجيه و اصول نحو و نيز قواعد نحات؛ وظيفه قواعد توجيه؛ مآخذ قواعد توجيه و... اشاره نمود.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/15|همان]]</ref> | ||
در خاتمه، سه بحث دنبال شده است كه عبارتند از: اضافات [[سيوطى]] در علم اصول نحو، تأثير وى در مخالفين و اهم نتايج بحث.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/16|همان، | در خاتمه، سه بحث دنبال شده است كه عبارتند از: اضافات [[سيوطى]] در علم اصول نحو، تأثير وى در مخالفين و اهم نتايج بحث.<ref>[[http://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/21644/1/16|همان، ص16]]</ref> | ||
== وضعيت کتاب == | == وضعيت کتاب == | ||