گفتارهایی پیرامون شناخت مناسبات اجتماعی
گفتارهایی پیرامون شناخت مناسبات اجتماعی، نوشته دکتر منوچهر آشتیانی (متوفای 1399ش)، پیرامون شناخت مناسبات اجتماعی است و مشتمل بر دو بحث «عمومی» و «عمیق» است که پارهای از مسائل در حیطه هستی و آگاهی اجتماعی و تاریخی آن دو را به هم پیوند داده است. در حقیقت این کتاب حاصل یادداشتهای طی چندین سال نویسنده است[۱].
| گفتارهایی پیرامون شناخت مناسبات اجتماعی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | آشتیانی، منوچهر (نويسنده) |
| ناشر | نشر قطره |
| مکان نشر | ایران - تهران |
| سال نشر | 1381ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | گفتگوی تمدنها - مقالهها و خطابهها - روابط اجتماعی - مقالهها و خطابهها - جامعه مدنی - مقالهها و خطابهها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | CB ۲۵۱ ،/آ۵،گ۷ ۱۳۸۱ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
کتاب، شامل یک مقدمه کوتاه و دو بخش اصلی است و مطالب هر بخش که در حوزه مناسبات اجتماعی و جامعهشناسی شناخت است، در ذیل عناوین متعدد عرضه شده است.
محتوا
بخش نخست کتاب، شامل سه گفتار کلی و نسبتا عمومی است که به طرح موضوعاتی نظیر گفتگوی تمدنها، تحزب و توسعه سیاسی و جامعه مدنی پرداخته است[۲].
در بحث چیستی گفتگوی تمدنها پس از درآمدی که بر موضوع آمده و ضمن طرح معنا و مفهوم فرهنگ و تمدن، تخالف و توافقهای بین فرهنگ و تمدن، به بررسی ماهیت، ریشهها و چالشهای مفهوم گفتگوی تمدنها و در بستر فرهنگهای جهانی میپردازد و بر ضرورت رویکردی تحلیلی و عقلانی برای خودشناسی فرهنگی تأکید دارد[۳]. نویسنده در این قسمت از مباحث به بررسی ریشههای واژگان «فرهنگ» و «تمدن» در زبان فارسی و اروپایی میپردازد و مفهوم تاریخی و اجتماعی آنها را تبیین میکند[۴].
در بحث جامعه مدنی در ایران نیز ضمن طرح مطالبی پیرامون شرایط و ویژگیهای ورود به بحث، به تحلیل فقدان خودآگاهی فرهنگی در ایران و ارائه تصویری واقعی از جامعه مدنی پرداخته شده و به نقد تحلیلهای سطحی از آن در بستر تاریخی و اجتماعی ایران اشاره گردیده است[۵]. این بحث بر لزوم تحلیل تاریخی و همهجانبه از مناسبات اجتماعی در ایران تأکید میکند[۶].
مبحث احزاب سیاسی در جهان و ایران، به مفهوم و تکامل تاریخی احزاب سیاسی، نقش آنها در بسترهای دموکراتیک و دیکتاتوری و چالشهای خاص احزاب در ایران با تأکید بر اهمیت خودآگاهی و فرهنگ سیاسی پرداخته است[۷]. نویسنده در این قمست از بحث به تکوین و تکامل تاریخی احزاب، از گروهبندیهای سنتی تا سازمانهای مدرن اشاره نموده است[۸].
بخش دوم که بخش نسبتا عمیقتری است، شامل سه مقاله تخصصی است[۹]. نخست، «مسئله مشارکت در جامعهشناسی شناخت» است که به بررسی رابطه ذهن و عین در شکلگیری شناخت اجتماعی، رویکردهای نظری مختلف (مانند مانهایم و گورویچ) و نقش مشارکت در آگاهی اجتماعی میپردازد[۱۰]. همچنین چگونگی شکلگیری شناخت در بستر تاریخی و ذهنی و تأثیر آن بر پدیدههای اجتماعی را مطرح نموده[۱۱] و مفهوم «مشارکت» بهعنوان عنصری کلیدی در شکلگیری آگاهی اجتماعی و درک واقعیتهای پیچیده اجتماعی تحلیل میشود[۱۲].
«نظری فلسفی بر ارتباطات اجتماعی و جامعهشناسی شناخت»، مبحثی دیگر است که ضمن آن به مبانی فلسفی ارتباطات، نقش آن در شکلگیری آگاهی و هویت اجتماعی و تعامل دیالکتیکی عوامل ذهنی و عینی در این فرایند پرداخته شده[۱۳] و علاوه بر تعریف مفاهیم «رابطه» و «ارتباط» از دیدگاه فلسفی، نقش بنیادین آنها در وجود انسانی و تعاملات اجتماعی تشریح شده است[۱۴].
«چالشهای اجتماعی - تاریخی عصر سامانیان و بازتاب اندیشهای آنها در بخشی از معرفتشناسی فلسفی حجةالحق ابن سینا»، از دیگر مباحث مطرحشده در این بخش است که نویسنده در آن به تحلیل تأثیر چالشهای اجتماعی - تاریخی عصر سامانیان بر معرفتشناسی ابن سینا و مفاهیم کلیدی فلسفی او، از جمله عقل و ادراک، میپردازد[۱۵].
پانویس
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص9-10
- ↑ ر.ک: همان، ص9
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص13، 24، 32-49
- ↑ ر.ک: همان، ص24
- ↑ ر.ک: همان، ص51-63
- ↑ ر.ک: همان، ص52، 63 و 67
- ↑ ر.ک: همان، ص85-103
- ↑ ر.ک: همان، ص92-93
- ↑ ر.ک: مقدمه، ص9
- ↑ ر.ک: متن کتاب، ص143-147
- ↑ ر.ک: همان، ص147-154
- ↑ ر.ک: همان، ص145-158
- ↑ ر.ک: همان، ص191-193، 201
- ↑ ر.ک: همان، ص192-193 و 200-201
- ↑ ر.ک: همان، ص230-231، 237 و 262
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.