تاريخ العلماء النحويين من البصریین و الکوفیین و غیرهم
تاريخ العلماء النحويين من البصريين و الكوفيين و غيرهم، از آثار ادیب، نحوی و قاضی قرن پنجم هجری قمری، ابوالمحاسن مفضل بن محمد بن مِسعَر تنوخی معرّی (متوفای 442 یا 443ق)، است که زندگی و شخصیت علمی و آثار تعداد 95 دانشور نحوی (بصری و کوفی و...) را معرفی میکند. نویسنده و پژوهشگر مصری معاصر و استاد کتابداری در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه اسلامی محمد بن سعود، عبدالفتاح محمد حلو (1937-1994م)، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و مقدمهای ارزنده بر آن افزوده و ابوالمحاسن تنوخی معرّی و اثر حاضر را شناسانده است.
| تاريخ العلماء النحويين من البصریین و الکوفیین و غیرهم | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تنوخی، مفضل بن محمد (نويسنده) حلو، عبدالفتاح محمد (محقق) |
| سال نشر | 1401ق - 1981م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJ ۶۰۶۳/م۷ت۲ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نام کتاب
- عبدالفتاح محمد حلو، برای اثر حاضر، افزون بر «تاريخ العلماء النحويين من البصريين و الكوفيين و غيرهم» که در نسخه خطی آمده، چند نام دیگر نیز ذکر کرده است: «تاريخ النحاة»، «تاريخ النحويين»، «أخبار النحويين»، «أخبار النحاة» و «طبقات النحاة»[۱].
هدف و روش
- نگارنده، 2 امر ذیل را از انگیزههای نگارش اثر حاضر دانسته است:
- فقر تاریخینگری بهگونهای که حتی برخی از مدعیان دانش، از مراتب و طبقات اندیشمندان خبری ندارند و از جمله شنیدم که شخصی میگفت: مبرد نحو را از سیبویه آموخته است (منظور نویسنده این است: کسی که اطلاعات تاریخی داشته باشد مبرد (۲۱۰-۲۸۵ق) را شاگرد سیبویه (140-180ق) نمیشمارد)!
- آگاهی بر تاریخ گذشتگان و یادآوری فعالیتهای فاضلان، باعث دلداری و تسلیت و آرامش داغدیدگان و دوستان میشود[۲].
ساختار و محتوا
نمونه مباحث
- قاضی ابوالمحاسن تنوخی معرّی نوشته است: سال 410ق، آغاز شده و من در بغداد هستم و در این شهر 3 نفر از پیشوایان نحوی حضور دارند که پیشتاز علم نحو هستند:
- علی بن عیسی بن فرج بن صالح ربعی (328-420ق)، مصاحب ابوعلی حسن بن احمد فارسی.
- ابوالقاسم علی بن عبیدالله دقیقی (345-415ق)، مصاحب ابوالحسن علی بن عیسی بن علی رمّانی.
- ابوالفتح محمد بن اشرس نیشابوری (متوفای 421ق) – ملازم دارالخلافه - و من از هر سه استفاده کردهام... [۵].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.