الإملاء المختصر في شرح غریب السیر

الإملاء المختصر في شرح غریب السیر
پدیدآوران	خشنی، ابوذر بن محمد (نويسنده) خلیفه، عبدالکریم (محقق)
ناشر	دار البشير
مکان نشر	اردن - عمان
سال نشر	1412ق - 1991م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	2
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الإملاء المختصر فی شرح غریب السیر اثر ابوذر مصعب بن ابوبکر محمد بن مسعود خشنی (متوفی 604ق/ 1207م)، در شرح واژه‌های سخت و دیریاب برخی از اشعار عرب و نیز شرح برخی از موضوعاتی که در کتاب «السیره النبویه» ابومحمد عبدالملک بن هشام بن ایوب حمیری (متوفی 213 یا 218ق) آمده است.

این اثر شرح واژه‌های دشوار اشعار و نیز شرح حوادثی است که در کتاب «السیره النبویه» ابن‌ هشام آمده است.

منابع در تعیین نام این کتاب بزرگ و ارزشمند که خشنی آن را از حفظ و کلمه به کلمه، به شاگردان خود دیکته کرده است، دچار اختلاف شده‌اند. به عنوان مثال، ابن ابار در «التکمله الصله» از این کتاب یاد نموده و درباره آن، چنین گفته است: «و برای اوست تألیفی در شرح غریب السیر ابن اسحاق». صاحب «الذخیره السنیه» درباره آن گفته است: «او املاء پسندیده‌ای درباره کتاب السیر دارد» و ذهبی نیز در «سیر أعلام النبلاء» به این موضوع اشاره کرده است که: «او صاحب تصنیفی در شرح غریب السیر است». پس از این افراد، سیوطی در «البغیه» درباره موضوع کتاب، چنین اظهارنظر نموده است: «از جمله آثار او، املائی است در سیره ابن هشام» که گویا نظر سیوطی نسبت به سایرین، درست‌تر می‌باشد.

خشنی، روش و رویکرد لغوی را در پیش گرفته که نزدیک‌ترین رویکرد، به روش معجمی و فرهنگ‌لغت‌شناسی است. وی در این روش، کلمات و واژگان سخت و دیریاب را با توجه به سیاق و از طریق متون و نصوص، تفسیر و تشرح کرده است. وی موضوع مورد نظر خود را غالبا با عبارت «وقوله...» آغاز نموده و سپس کلمه‌ای که به نظر خود عجیب و سخت می‌آید را به واسطه توضیحات لغوی موجز و مختصر، تشریح و تبیین نموده است.

نکته قابل توجه این که واژه «الغریب» نزد خشتی، معنای خاصی دارد؛ چرا که منظور وی از این واژه، تمام کلماتی است که درک و فهم آن برای مبتدیان و دانش‌آموزان، دشوار باشد.

منابع مقاله

1. مقدمه کتاب.
2. فرزانه، بابک، «دائره المعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج22، به آدرس:

https://www.cgie.org.ir/fa/article/240762/