الوقوف من مسائل الإمام أحمد بن حنبل الشیباني
الوقوف من مسائل الإمام أحمد بن حنبل الشيباني، تألیف ]]احمد بن محمد بن هارون خلال (311-234ق)، به زبان عربی، در بررسی مسائل مرتبط با وقف بر اساس آرای فقهی امام احمد بن حنبل[[ (241-164ق)، بنیانگذار مذهب حنبلی است.
| الوقوف من مسائل الإمام أحمد بن حنبل الشیباني | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | خلال، احمد بن محمد (نويسنده) زید، عبدالله (محقق) |
| ناشر | مکتبة المعارف |
| مکان نشر | عربستان - ریاض |
| سال نشر | 1410ق - 1989م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 2 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اهمیت کتاب
این اثر بهعنوان یکی از آثار مهم و کلیدی در فقه حنبلی است و بخشی از مجموعه بزرگتری به نام ]]جامع مسائل الإمام أحمداست که خَلّال در آن، فتواها و نظرات فقهی امام احمد بن حنبل[[ را در موضوعات مختلف گردآوری کرده است[۱].
خَلّال به دلیل نزدیکی زمانی به امام احمد (فاصله یک نسل)، در این کتاب، آرای ]]احمد بن حنبل[[ را با استناد به روایات مستقیم از شاگردان او (مانند پسرانش صالح و عبدالله) و دیگر نقلقولهای معتبر جمعآوری کرده است[۲].
روش و محتوا
«الوقوف»، 362 روایت در 62 باب، پیرامون وقف و مسائل و احکام مربوط به آن را در خود جای داده است. اثبات وقف و سابقه تاریخی آن، ولی وقف، موقوفعلیهم در وقف، وقف مساجد، وقف آب، زمین، غلات، طلا و نقره، موارد وقف، اجرت در وقف، وصی در وقف، وقف اموال غیر منقول، تغییر اوقاف و وصی، بیع وقف و... برخی از مباحث این کتاب میباشد[۳].
روش نوسنده در نقل حدیث، همان روش محدثین بوده که بعد از باببندی موضوعات، خبر مناسب آن را با سند متصل به ]]احمد بن حنبل[[، نقل میکند. بیشتر روایات را به طریق سماع با تعبیر «أخبرنا» عنوان میدارد و با تعبیر «كتب إلي فلان» و «وجدت في كتاب فلان»، روایات غیر سماعی خود را نشان میدهد[۴].
نویسنده بدون مقدمه به نقل روایات اقدام مینماید.
فعالیت محقق
محقق در مقدمهای تحقیقی، به بیان کلیاتی در موضوع وقف در قالب دو باب و چند فصل و هر فصل شامل چند مبحث پرداخته است. باب اول، در تاریخ وقف نزد مسلمانان و غیر مسلمانان، تعریف وقف از دیدگاه مذاهب چهارگانه و شخصیتهای آنها و حکمت و اهداف وقف و باب دوم، در شرح حال خلال، جایگاه علمی و روایی، شاگردان، اساتید، درباره کتاب حاضر و روش مصنف، گزارشی از سه نسخه خطی و شیوه تحقیق خود، است[۵].
فهرست آیات، احادیث و آثار، مراجع و مصادر چاپشده، مراجع و مصادر خطی، اعلام، جایها و شهرها، شعر و موضوعات، در پایان جلد دوم، جهت آسانسازی مراجعه، تدوین شده است[۶].
محقق در پاورقی، به اختلاف نسخهها، آدرسدهی آیات، تخریج روایات و آثار از احمد بن حنبل، صحیح بخاری، مسلم و دیگران، شرح حال شخصیتها و اعتبارسنجی راویات، توضیح جایها و ضبط و شرح الفاظ غریب، تخریج مسائل احمد بن حنبل از کتب علمای حنبلی، شرح اصطلاحات ]]احمد بن حنبل[[، نقل اقوال دیگر علمای حنبلی و مذاهب دیگر اهل سنت و بیان ادله آنها و ترجیح برخی آرا و توجیه آنها، میپردازد[۷].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.