طباطبایی نائینی، سعید
| نام | طباطبایی نائینی، سعید |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سید سعید طباطبایی نائینی |
| نام پدر | میرزا نصرالله |
| متولد | 1255ش |
| محل تولد | نائین |
| رحلت | دی‌ماه 1337ش |
| اساتید | آیت‌الله نائینی |
| برخی آثار | نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین علی ابن ابی‌طالب علیه‌السلام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE33870AUTHORCODE |
سید سعید طباطبایی نائینی (1255-1337ش)، از جمله محققین معاصر است. تأسیس تعدادی مدرسه در اصفهان و کتابخانه مسجد گوهرشاد از جمله فعالیتهای علمی آموزشی ایشان است.
ولادت
سید سعید طباطبایى نائینی فرزند میرزا نصرالله و از سادات حسنى نائین در سال 1255ش در این شهر به دنیا آمد. پس از طى مقدمات در زادگاه خویش در آغاز جوانى به همراه برادرش جعفر به اصفهان رفت و در مدارس این شهر به تحصیل پرداخت[۱].
وى از جمله کسانى بود که در جریان مشروطیت به‌صف مشروطهخواهان پیوست و به همراه برادرش جزو سردستههاى این نهضت در اصفهان بود؛ تا جایى که در دوره استبداد صغیر توسط محمدعلى شاه و روسها محکوم و مورد تعقیب قرار گرفت امّا توانست خود را از گرفتار شدن در دست نیروى استبداد برهاند.
وى به همراه برادرش در جنگ جهانى اول (1914- 1918م) هم فعال بود و در صف مجاهدان فعالیتهایى کرد[۲].
مهاجرت به مشهد
سید سعید در سال 1308ش به مشهد مقدس مهاجرت کرد و تا پایان عمر در این شهر ساکن و در سال 1330ش به سفر حج مشرف شد[۳].
فعالیتهای علمی و فرهنگی
سید سعید طباطبایى از جمله افرادى است که در زمینه امور فرهنگى اقدامات شایستهاى انجام داده است از جمله تأسیس ده مدرسه، یک کتابخانه و چاپخانه گلبهار در اصفهان و تأسیس کتابخانه مسجد گوهرشاد مشهد از اقدامات مهم وى است. او 18 عنوان کتاب درسى تألیف و 27 عنوان از کتب دیگران را تصحیح و چاپ نمود.
باوجوداین، وى که در پوشیدن لباس روحانیت اصرار داشت و نمیخواست به استخدام دولت پهلوى درآید، در اواخر عمر از فعالیتهاى فرهنگى کناره گرفت[۴].
از نکات مهم علمی و فرهنگی زندگی وی مسافرت وی به عتبات عالیات و درک محضر آیت‌الله نائینی و کسب فیض علمی و غنای فکری و روحی از ایشان بوده است. وی تصمیم به ارتقای فکر و فهم و دانش اطفال ایران گرفت که بالطبع سعادت و سلامت جامعه را در پی خواهد داشت؛ لذا پس از بازگشت به ایران در اصفهان مدرسه گلبهار را تأسیس نمود که اولین مدرسه به سبک مدارس جدید در استان اصفهان است. مرحوم طباطبایی در قسمتی از نظام‌نامه تأسیس مدرسه گلبهار که از دستاوردهای علمی و حیاتی ایشان است به طرح دیدگاه‌های بسیار ارزشمندی می‌پردازد که برای نشان دادن اوج اهمیت آن قسمتی از آن عیناً درج می‌شود:
«ملتی که به فلسفه اجتماعات پی نبرده و معارفش ارتقا نیافته درختی را ماند بی‌ریشه که خفیفترین نسیمی آن را از زمین برکند و شاخه‌هایش را به اطراف پراکنده سازد. مدنیت هر قوم متفرع بر اخلاق افراد است تا زمانی که صفات رذیله و عادات ناپسندیده در افراد ملت نفوذ ننموده و در قلوب ایشان جاگیر نگشته باشد قومیت آن‌ها محفوظ و مستحکم ماند؛ ولی به‌محض آنکه خصلتهای نیکوی آن مدینه به در رود و اهالی آن را وداع گوید طوفان‌های نفاق و شقاق از افق ذلت آن ملت وزیدن کند آشیان‌ها خراب و آبادی‌ها را ویران کند. چندی نگذرد که از آن ملت نام و نشان باقی نماند. بلی یگانه حافظ مدنیت و ملیت هر قوم معارف ایشان است که می‌تواند استقلال ملل مختلفه را در سایه رایت خود نگهداری کند و با وجود اختلاف عادات و رسوم و مناسبات آن‌ها را نگاهبان باشد پس بزرگترین خدمت به عالم بشریت، تمدن و وطن خدمت در راه معارف است که بدین‌وسیله می‌توان راه مقصود را به دست آورد».
مرحوم طباطبایی با این شیوه و طرز تفکر اقدام به تأسیس مدرسه گلبهار در اصفهان نمود و در سال 1291ش به مدیریت مرحوم حاج سید ضیاءالدین جناب تأسیس چنان مدرسه‌ای که به شیوه مدارس مدرن اداره می‌شد گامی مهم به شمار می‌آید. آن‌هم در روزگاری که جهل و فقر و بی‌سوادی و عدم امکانات بهداشتی و معیشتی و علمی بیداد می‌کرد. با فقدان کتاب و معلم و از همه مهمتر عدم آگاهی مردم نسبت به ارزش و اهمیت علم و دانش این اقدام قابل‌تحسین و ستایش است.
دلسوزی و دوراندیشی وی پس از تأسیس مدرسه باعث شد که برای سهولت دسترسی طالبان علم و دانش و کودکان و نوباوگان به وسایل و ادوات تعلیم و تربیت، اقدام به تأسیس چاپخانه گلبهار نمود و خود به تألیف کتاب‌های مهم درسی همت گماشت. او کتاب‌ها را در چاپخانه‌ای که تأسیس کرده بود به چاپ می‌رساند و در مدرسه‌ای که تأسیس کرده بود تدریس می‌کرد. تأسیس مدرسه و چاپخانه گلبهار تنها اقدام فرهنگی مرحوم طباطبایی نبوده است، این بزرگمرد در راه برگزیده خود به حدی شایق و کوشا بود که با وسعت و کثرت دانشآموزان باعث افزایش شعباتی بر مدرسه گلبهار شد و در اندک زمانی بیش از 3000 دانشآموز در مدرسه گلبهار تربیت شدند و علاوه بر شعبات مدرسه گلبهار مؤسس و بانی و احیاء هشت مدرسه دیگر در اصفهان گردید.
از دیگر اقدامات ارزشمند ایشان تأسیس اکابر مجانی است که تحت حمایت شرکت علمیه گلبهار تأسیس گردیده است. گذشته از مراکز آموزشی مرحوم طباطبایی، قرائت‌خانه‌ای با همت مرحوم جناب در سال 1293ش به‌صورت مجانی تأسیس کرد. ایشان پس از مهاجرت به مشهد نیز در کنار آستان مقدس امام رضا(ع) کتابخانه مسجد گوهرشاد را تأسیس کرد و مجموعه نفیس کتابخانه شخصی خود را که بالغبر5000 جلد کتاب خطی و چاپی بود بر آن وقف کرد تا علاقه‌مندان علم و دانش از آن بهره‌مند شوند.
وفات
حاج سید سعید طباطبایی پس از عمری تلاش در راه نشر معارف در سن 72 سالگی در دی‌ماه 1337ش وفات یافت و در پایین کتابخانه مسجد گوهرشاد به خاک سپرده شد. محل دفن او اکنون در پشت ایوان مقصوره مسجد گوهرشاد در ایوان شمالى صحن قدس واقع شده است[۵].
آثار
تصحیح نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) از جمله آثار اوست.
پانویس
منابع مقاله
- رضایی، اسماعیل و همکاران، مشاهیر مدفون در حرم رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ دوم، مشهد، 1386ش
- پایگاه اطلاع‌رسانی نائینی، به نقل از مقاله آقای محمود حسن نژاد، مجله پیام فرهنگستان، سال هفتم، پیش‌شماره 23، تابستان 1389؛