ابن رشد جد، محمد بن احمد
| ابن رشد جد، محمد بن احمد | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ابوالولید محمد بن رشد قرطبی |
| نام پدر | رشد قرطبی |
| ولادت | 450ق |
| محل تولد | قرطبه، اندلس (اسپانیا) |
| رحلت | 11 ذیقعده 520ق |
| مدفن | در مقبره عباس در شرق قرطبه در آرامگاه اسلاف خود |
| طول عمر | حدود 70 سال |
| پیشه | فقیه مالکی، قاضی |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | |
| برخی آثار | |
ابوالولید محمد بن رشد قرطبی (450-520ق)، قاضی و فقیه مالكی، كه برای تمایز از نوۀ نامدارش، از او به ابن رشد الجد و ابن رشد الاكبر نیز یاد می‌شود.
ولادت
وی در قرطبه در سال 450ق به دنیا آمد و در همان‌جا رشد یافت و نزد دانشمندان آن سامان دانش آموخت.
اساتید
برخی از برجسته‌ترین اساتید ایشان عبارتند از:
- ابوجعفر احمد بن رزق، فقیه قرطبه که نقش بسزایی در شکل‌گیری شخصیت فقهی و طریقه علمی او داشته است.
- ابومروان عبدالملک بن سراج
- ابوعبدالله محمد بن فرج معروف به ابن الطلاع
- ابوعبدالله محمد بن خیره، معروف به ابن ابی العافیة جوهری
- ابوعلی حسین بن محمد غسانی، معروف به جیانی.
- ابوالعباس احمد بن عمر عذری، معروف به دلائی نیز بدو اجازه روایت داده و ابن‌رشد تصانیف او را روایت کرده است.
شاگردان
از مهمترین شاگردان ایشان:
- ابوالحسن محمد بن عبدالرحمان، معروف به ابن الوزّان،
- قاضی عیاض،
- ابن بشکوال،
- ابومروان عبدالمک ابن مسرة یحصبی،
- محمد بن یوسف معروف به ابن سعاده،
- ابوالحسن علی بن عبدالله انصاری، معروف به ابن النعمة
- ابوالولید ابن الدباغ[۱]
فعالیت‌ها
ابن رشد علاوه بر تدریس و تألیف، در جمادی الاول 511ق/اوت 1117م از سوی امیر مرابطی ابوالحسن علی بن یوسف بن تاشفین به مقام قضا گمارده شد، ولی پس از 4 سال که به این کار اشتغال داشت به گفته خود از بیم آنکه نتواند کتاب البیان والتحصیل را به پایان برد، از مقام خود استعفا کرد.[۲]
قاضی عیاض علت دیگر استعفای وی را وجود تشنج عمومی دانسته است. عنان در عصر المرابطین این تشنجات را قیامی ضد مرابطون به شمار آورده و به نقل از یکی از نسخه‌های خطی البیان المغرب ابن عذاری از ارتباط شخص ابن‌رشد با این واقعه خبر داده است.
- ابن سعید ابن‌رشد را قاضی القضات نیز دانسته است.
- ذهبی علاوه بر این او را مفتی قرطبه خوانده است.
در پی حمله آلفونسو در 519ق /1125م که به ترغیب و همدستی مسیحیان ساکن اندلس صورت گرفت و حکمران وقت، تمیم برادر ابن تاشفین در مقابله با او کوتاهی و سستی به خرج داد، ابن‌رشد برای دیدار با امیر و مطلع ساختن او از اوضاع در 3 ربیع الاول 520 عازم مغرب شد و در ملاقات با امیر خواستار تنبیه و تبعید معاهدین مسیحی و برکناری تمیم گردید و امیر بر وفق نظر او به تبعید آنان پرداخت و تمیم را بر کنار نمود، یا تمیم خود در همین دوران درگذشت و کار به عزل او نینجامید. ابن‌رشد در همین سفر پیشنهاد تسویر (دیوارکشی) مراکش را جهت حفظ امنیت آن در برابر حمله دشمنان، از جمله ابن تومرت، عرضه کرد و امیر آن را پذیرفت.
وفات
ابن‌رشد پس از حصول مقصود، به قرطبه بازگشت، ولی در همان اوان ورود به قرطبه در بستر بیماری افتاد و پس از 4 ماه و 19 روز در روز 11 ذیقعده 520ق درگذشت. پسرش ابوالقاسم احمد بر او نماز گزارد و در مقبره عباس در شرق قرطبه در آرامگاه اسلاف خود به خاک سپرده شد.[۳]
آثار
- البیان و التحصیل و المقدمات
- نوازل
- مختصر شرح معانی الآثار طحاوی
- تهذیب مشکل الآثار
- النوادر
- المسائل الخلافیة
- حجب المواریث
- اختصار الحجب علی مذهب مالک بن انس مما روی عن زید بن ثابت
- فهرسة[۴]
پانويس
منابع مقاله
- حجی، محمد، مقدمه کتاب البیان و التحصیل و الشرح و التوجیه و التعلیل في مسائل المستخرجة، تألیف ابی ولید ابن رشد قرطبی، ج1، دارالغرب الاسلامی، چاپ دوم 1408ق-1988م
- مؤذن جامی، محمدهادی، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج3، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.