البیان و التحصیل و الشرح و التوجیه و التعلیل فی مسائل المستخرجة
البيان و التحصيل و الشرح و التوجيه و التعليل في مسائل المستخرجة، تألیف ابوولید ابن رشد قرطبی (متوفی 520ق)، موسوعهای مفصل در فقه مالکی است که در واقع شرح و تفصیل و توجیه «المستخرجة من الأسمعة» معروف به «العتبية» نوشته محمد عتبی قرطبی (متوفی 255ق) است. این اثر با تحقیق محمد حجی منتشر شده است.
| البیان و التحصیل و الشرح و التوجیه و التعلیل فی مسائل المستخرجة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن رشد جد، محمد بن احمد (نويسنده)
عتبی، محمد بن احمد (نویسنده) حجی، محمد (محقق) |
| عنوانهای دیگر | المستخرجة من الأسمعة المعروفة بالعتبیة |
| ناشر | دار الغرب الإسلامي |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1408ق - 1988م |
| چاپ | 2 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 20 |
| کد کنگره | ع2م 50224 178/4 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
این کتاب سرشار از مهمترین مسائل فقه مالکی بهترتیب رایج در کتب فقهی است. اسم کتاب نیز با مسمایش مطابق است و بیان و تحصیل و شرح و توجیه و تعلیل مسائل کتاب المستخرجه محمد عتبی است که از زبدهترین شاگردان مالک بن انس بوده است. این تألیف او دوازده سال زمان برده است و ابن رشد همه معارف فقهی که از مطالعات هوشمندانه و همهجانبهاش از آثار فقه مالکی کسب کرده است را در آن آورده است. بنابراین البيان و التحصيل خلاصه کاملی از عبادات و معاملات فقه مالکی در اسلوبی نیکو و سلیس است[۱].
نکاتی پیرامون کتاب
- نام کتاب در منابع مختلف، بهصورتهای گوناگون (مختصر و کامل) ذکر شده است. بعضی آن را با عنوان «البيان و التحصيل»، برخی با نام «البيان و التحصيل لما في المستخرجة من التوجيه و التعليل» و برخی به اسم «البيان و التحصيل و الشرح و التوجيه و التعليل في مسائل المستخرجة»، ذکر کردهاند. محقق اثر برای نام منتخب کتاب سه دلیل ذکر کرده است؛ از جمله اینکه این تسمیه مطابق با واقع امر است؛ چراکه شرح و توجیه و تعلیل در البيان و التحصيل، فعالیت ابن رشد است و چیزی از آن در المستخرجه نیامده است و آن تنها سماعات است و حتی گفتگوی موجود در بخشی از کتاب تنها بین صاحب سماع و امام در قالب سؤال و جواب صورت گرفته است.
- ترتیب مطالب در نسخ خطی البيان و التحصيل، کموبیش مختلف است؛ خواه به تقدیم بعضی از کتب (ابواب) یا تأخیر آن بر دیگری باشد؛ این تقدیم و تأخیر گاه متقارب در خود قسم یا متباعد در اقسام هستند.
- تجزیه و بخشبندی کتاب نیز در نسخههای کتاب یکی نیست[۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه.