دليل تحرير الوسيلة للإمام خميني، كتاب الوقف
| دليل تحرير الوسيلة للإمام خميني، كتاب الوقف | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | موسوی خمینی، سید روح‌الله (نويسنده) سیفی، علی‌اکبر (شارح) |
| ناشر | مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | 1388ش , 1430ق |
| شابک | -964-335-212-009-3 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دليل تحرير الوسيلة: الوقف، شرح علی‌اکبر سیفى مازندرانى (معاصر) بر باب وقف کتاب تحریر الوسیله امام خمینى(ره) است. این اثر به زبان عربى و در موضوع فقه استدلالى تألیف گردیده است.
یکی از کتاب‌های فقه معاصر شیعه کتاب تحریر الوسیله امام خمینی(ره) (متوفی 1368ش) است. همان‌گونه که شهید اول ابن مکی عاملی(متوفی 787ق) کتاب اللمعة الدمشقية - یکی از کتاب‌های درسی حوزه‌های علمیه را- در زندان شام در قرن هشتم نوشت، مرحوم امام خمینی(ره) کتاب تحریر الوسیله را در دوره‌ای که در شهر بورسای ترکیه در سال 1343ش در تبعید به سر می‌برد، با کمترین منابعی که در دست داشت، نگاشت[۱].
کتاب تحریر الوسیلة به سبک کتاب‌های فقهی علمای شیعه برای تبیین احکام و مسائل فقهی؛ همانند «توضیح المسائل» نگارش شده است و هر بخشی با عنوان خاصی مانند کتاب التقلید، کتاب الطهارة و کتاب الوقف تقسیم شده است[۲].
امام خمینی(ره)، برای نخستین بار از موضع یک فقیه متعهد وظایف عالمان و فقیهان دین را در ارتباط با این دو فریضه بیان می‌کند و در آن دوره فتوا می‌دهد که اگر عالمان دین در برابر بدعت‌ها سکوت کنند و این سکوت موجب هتک دین شد، بر آنان واجب است که سکوت نکنند و اعتراض کنند. امام خمینی(ره) ورود عالمان و طلاب در درون حکومت‌های جور و همکاری با حاکمان را جز در موارد استثنایی و با دلیل قابل‌قبول جایز نمی‌شمارد و فتوا می‌دهد که هر عالمی اگر متصدی مدارس دینی که به‌وسیله دولت [غاصب] تأسیس یافته شود آن شخص محکوم به ضعف شرط عدالت است و لذا نمی‌توان در نماز جماعت به آنان اقتدا کرد، یا در شهادت به آنان اعتماد کرد و کسی حق ندارد سهم مالی شرعی را به آنان بدهد[۳].
نویسنده کتاب آقای علی‌اکبر سیفی مازندرانی با نگاهی تحقیقی، عالمانه و با شرحی استدلالی بر کتاب الوقف از تحریر الوسیلة امام خمینی(ره)، کتاب جدید خود را با نام دلیل تحریر الوسیلة به زبان عربی نگاشته است. وی با در نظر گرفتن اهمیت مباحث استدلالی در وقف، این کارها را در کتاب خود انجام داده است:
- هر مسئله فرعی در باب وقف را پس از طرح رأی امام خمینی(ره)، آرای دیگر فقهای شیعه، به‌خصوص فقهای بزرگ گذشته و معاصر و منابع آن را ذکر کرده است. همچنین آرای فقهای مخالف به‌خصوص سید ابوالحسن اصفهانی را در آن زمینه آورده است.
- در هر مسئله‌ای که توسط فقها استناد به «اجماع» شده، نویسنده سعی کرده که ثابت کند که نیازی به آن اجماع‌ها نیست، زیرا ادله قرآنی و روایی و قواعد فقهی وجود دارد که ما را از آن اجماع‌ها بی‌نیاز کند. اصولاً نویسنده معتقد به عدم حجیت اجماع به علت عدم کشف از رأی معصوم است.
- در زمینه ضعف سند روایات، نویسنده معتقد به عمل به مشهور است و با تأیید آرای سید ماتن مسائل را بررسی می‌کند. همچنین در زمینه ارزش شهرت فتوایی مباحثی را مطرح می‌کند.
- در روایات متعدد که مورد استناد استدلال‌های فقهی قرار گرفته، نویسنده سعی کرده که وضعیت وثاقت راویان و اسناد آنان را بررسی کند[۴].
با در نظر گرفتن این‌گونه مباحث، کتاب دلیل تحریر الوسیلة به‌عنوان منبع قابل‌توجهی برای مباحث استدلالی و اجتهادی فقه وقف است[۵].
کتاب شامل مباحث استدلالی اکثر بخش‌های احکام وقف از جمله: تعریف وقف، صیغه وقف، قصد قربت، شرط قبض، دوام، حبس، وقف منطقع الاول، شرایط واقف، شرایط موقوفه، شرایط موقوف‌علیه، تعیین مراد واقف، بیع وقف، تولیت، نظارت، حبس و صدقه است.
وضعیت کتاب
با اینکه نویسنده منابع و ارجاعات خود را در هر صفحه با ذکر نام و صفحه کتاب به‌اختصار آورده است، ولی یکی از نقص‌های آن عدم ذکر لیست منابع با اطلاعات کتاب‌شناختی کامل در آخر کتاب است.[۶].
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- عبادی، صادق، «نگاهی به کتاب دليل تحرير الوسيلة للإمام الخميني، کتاب الوقف»، پایگاه مجلات تخصصی نور: وقف، میراث جاویدان، تابستان 1388، شماره 66، صفحه 106 تا 109.