ادریسی، محمد بن محمد
| نام | ادریسی، محمد بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ادری‍س‍ی‌ال‍ح‍س‍ن‍ی‌ال‍طال‍ب‍ی، اب‍وع‍ب‍دال‍ل‍ه محمد ب‍ن‌م‍ح‍م‍د
محمد ادریسی محمد الادری‍س‍ی ش‍ری‍ف الادری‍س‍ی |
| نام پدر | محمد |
| متولد | 493ق |
| محل تولد | سبته (سئوتا) مغرب (امروزه از توابع اسپانیا است). |
| رحلت | 560 ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | نزهة المشتاق في إختراق الآفاق |
| کد مؤلف | AUTHORCODE01075AUTHORCODE |
ابوعبداللّه محمد بن محمد بن عبداللّه بن ادريس الحمّودی الحسنی (493-560ق)، معروف به شريف ادريسى، دانشمند مسلمان، یکی از جغرافی‌دانان بزرگ تاریخ و از مؤسسین این علم، مشهورترین کتابش نزهة المشتاق في إختراق الآفاق است.
ولادت
در شهر سبتة در مغرب به سال ۴۹۳ق (۱۱۰۰م) زاده شد. وى از خاندان ادريسيان علوى بود كه روزگارى حقى را كه در خلافت داشتند طلب می‌كردند.
تحصیلات
ادريسى در قرطبه كه یک مركز بزرگ فرهنگى بود علم آموخت. او از سنّ نوجوانى سفر آغاز كرد و به جاهایى رفت كه در آن روزگار مرسوم نبود. اطلاعات وسيع وى از اسپانيا و مراكش عجيب نيست ولى در موارد مختلف کتابش معلوم مى‌شود كه‌ليسبون، سواحل فرانسه و بلكه انگلستان را نيز ديده است.در سال 510 ه1116/ م‌كه هنوز از شانزده سالگى نگذشته بود به آسياى صغير رفت همۀ نكات معلوم دربارۀ سفرهاى وى همین است. ظاهرا بقيه آفريقا و آسيا را نديده است.
به سال 1138م به وضعى كه كاملا روشن نيست از دريا گذشت و به جزيرۀ سيسيل رفت كه دربار وروژه دوم، آنجا در پالرمو بود و تا هنگام مرگ روژه به سال 1154م با وى روابط استوار داشت. در روزگار جانشين روژه زندگى وى دستخوش آشفتگى شد،
فعالیتها
او یکی از سه جغرافی‌دان بزرگ عرب در آن عصر بود. آن دوی دیگر مقدسی بشاری و ابن الحائک بودند و ادریسی برتر و برجسته‌ترین آنان بود.
ادریسی اولین عالمی است که به علم جغرافیا بصورت تخصصی پرداخت و در این علم از (بطلیموس) دانشمند یونانی قدیم پیشی گرفت و نظریه‌ی او را در مورد سرچشمه‌ی رود نیل باطل ساخت. او تمام هم و غم خود را مصروف علم جغرافیا کرد و از جمله موفقیت‌های او در این زمینه، بنیان نهادن خطوط طول و عرض جغرافیایی برای تشخیص دقیق محدوده‌ی اماکن و مسافت‌ها می‌باشد و نقشه‌هایی در مورد سرچشمه‌ی رود نیل و دریاها و اقلیم‌های دنیای قدیم بر جای گذاشت. همچنین او قبل از علمای غرب، قائل به کروی بودن زمین بود و کره‌ی نقره‌ای را بر اساس این عقیده ساخت.
او مقیاس تقریبی کره زمین را ۱۹۰۰میل معادل ۴۲۱۸۵ کیلومتر بیان کرد که این رقم بسیار به محیط حقیقی کره زمین (۴۰۰۶۸ کیلومتر) نزدیک است.
کشورهای مختلف معلوماتی را که ادریسی در آثار خود بیان داشته بود را نقل کرده و آن را در دانشگاه‌های خود تدریس کردند و دانشمند اروپایی کونراد میللر نقشه کامل جهان را از نقشه‌ی ادریسی تخریج کرده و در سال ۱۹۳۸م بصورت رنگی به چاپ رساند.
يكى از مهمترين اقدامات وی استفاده از قط بنما است. با آنكه اين وسيله اختراع چينىها بود، ولى این ادریسی بود که آن را برای دریا نوردی استفاده کرد و در ميان مسلمانان رواج داد و اروپایی‌ها بعدها از مسلمانان آموختند.
وفات
ولى ظاهرا در ايام پيرى به سبتة، زادگاه خود، بازگشت و در آنجا به سال 560ق1160/م درگذشت.
آثار او
ادريسى غير از جغرافى و نقشه‌كشى در علوم متعددى نظير پزشكى، داروشناسى، گیاه‌شناسى، ادبيات، شعر و...نيز مهارت داشت برخى آثار وى عبارتند از:الجامع لأشتات النبات، روضة الاندلس و نزهة النفس،نزهة المشتاق في إختراق الآفاق.