عنصری، حسن بن احمد

    از ویکی‌نور
    عنصری، حسن بن احمد
    NUR15193.jpg
    نام کاملحسن بن احمد عنصری بلخی
    نام پدراحمد
    محل تولدبلخ
    رحلت431ق
    پیشهشاعر
    منصبملک‌الشعرای دربار محمود و مسعود غزنوی و یکی از بزرگ‌ترین قصیده‌سرایان و ثناگستران ادب فارسی
    اطلاعات علمی
    علایق پژوهشیمدیحه‌سرایی

    حسن بن احمد عنصری بلخی (متوفای 431ق)، شاعر بزرگ اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم هجری و از سرآمدان سخن در عهد خویش و در همه ادوار شعر فارسی است.

    ولادت

    عنصری متولد بلخ است، اما سال تولد و آغاز زندگی وی معلوم نیست.

    جایگاه ادبی

    عنصری، ملک‌الشعرای دربار محمود و مسعود غزنوی و یکی از بزرگ‌ترین قصیده‌سرایان و ثناگستران ادب فارسی است. مطابق بعضی نوشته‌ها، بازرگان‌زاده‌ای متمکن بوده است.

    تحصیلات

    تحصیلات وی نیز بر ما معلوم نیست. از دیوانش چنین برمی‌آید که به علوم اوایل آشنا بوده و علم او تنها در شعر و ادب منحصر نبوده است[۱].

    او از بزرگ‌ترین استادان قصیده‌سرا و مدیحه‌پرداز از ادب فارسی است؛ به‌طوری‌که تاکنون بدین ‌پایه و مایه در جزالت لفظ و رشاقت سبک، هیچ‌یک از شعرای قصیده‌سرا، با کثرت عده و توجه به معارضه، نتوانسته‌اند قصیده‌ای انشا کنند و اگر از عهده لفظ برآمدند، گرو معنی شدند و اگر حق معنی ادا کردند، فخامت لفظ را از دست دادند.

    دیوان وی از جنبه مدیحه‌سرایی و خلق مضامین مدحی و تناسب الفاظ و ترکیبات، جایگاه ویژه‌ای در بین دیگر شاعران زبان فارسی دارد و منزلت و اعتبار وی نیز در نزد دیگر شاعران هم به جهت تسلط اوست در حوزه لفظ و هم مضمون و معنی؛ به‌گونه‌ای که هم در باریک‌ترین و دشوارترین تنگناهای اندیشه وارد گردیده است و هم سعی نموده از جنبه لفظی، عبارات و ترکیبات تازه، متوازن، متین و جزیل به‌کار برد[۲].

    وفات

    عنصری در سال 431ق، وفات یافته است[۳].

    آثار

    عنصری علاوه بر دیوان شعر، سه مثنوی با نام‌های «شادبهر و عین الحیاة»، «وامق و عذرا» و «خنگ بت و سرخ بت» داشته است که امروز متن کاملی از آنها موجود نیست، ولی برخی از ابیات آنها به‌طور پراکنده در منابعی مانند «لغت فرس» موجود است[۴].

    پانویس

    1. ر.ک: معروف، یحیی؛ ستاروند، آرمین، ص28
    2. ر.ک: یلمه‌ها، احمدرضا، ص317-318
    3. ر.ک: همان
    4. ر.ک: حیدرپور نجف‌آبادی، ندا، ص216-217

    منابع مقاله

    1. یلمه‌ها، احمدرضا، «بررسی تطبیقی اشعار مدحی عنصری و متنبی»، ادبیات تطبیقی، بهار و تابستان 1392، شماره 8، ص317 تا 335.
    2. حیدرپور نجف‌آبادی، ندا، «اشعاری نویافته از عنصری بلخی»، آینه میراث، پاییز و زمستان 1400، شماره 69، ص215 تا 231.
    3. معروف، یحیی؛ ستاروند، آرمین، «بررسی تطبیقی مدح بحتری و عنصری»، مطالعات ادبیات تطبیقی، بهار 139، شماره 29، ص23 تا 42.

    وابسته‌ها