قمری آملی، سراجالدین
| قمری آملی، سراجالدین | |
|---|---|
 | |
سراجالدین قمری آملی، (550 تا 560- 625ق) از شاعران قصیده‌سرای زبان‌آور قرن ششم و ربع اول قرن هفتم هجری است که قمری تخلص می‌نمود. دیوان اشعار وی به اهتمام یدالله شکری منتشر شده است.
زادگاه
مولد سراج قمری بی‌هیچ تردیدی آمل است و کسانی که او را قزوینی، خوارزمی و یا از ماوراءالنهر دانسته‌اند، به خطا رفته‌اند[۱].
ولادت
زمان ولادت وی معلوم نیست. تذکره‌ها و دیوان شاعر هم در این مورد ساکت‌اند و کمکی نمی‌کنند، اما با دلایل و قراینی می‌شود تخمین زد که حدود تقریبی زمان تولد وی، اگر از 550 تا 560ق فراتر نباشد، این سوتر نیست[۲].
سفرها
در «درة الأخبار» آمده است که «خواجه نصیر در ریمان جوانی، از طوس به نیشابور آمده و در حلقه درس امام سراجالدین قمری، اغتراف فضایل کرده است». در صورت صحت این قول، این سفر شاید اولین مسافرت سراج به خارج از مازندران در ادوار میانی حیات او باشد. جز این سفر، وجود چند قصیده مدحی درباره غیاث‌الدین پیرشاه بن محمد خوارزمشاه و برادرش جلال‌الدین خوارزمشاه در دیوان شاعر، این گمان را قوت می‌بخشد که وی به طمع شاعری درباره خوارزمشاهیان، پایش به ماوراءالنهر و خوارزم نیز کشیده شده باشد. گذشته از اینها، سفرهای پیاپی قمری به قصد انتجاع به ری و اقامت یکی دوماهه وی در آن سامان است[۳].
معاصران و ممدوحان
دیوان سراج مملو است از مدح و ستایش ملوک و امرا و صدور و بزرگان ری و مازندران و رویان که در نیمه دوم قرن ششم و نیمه اول قرن هفتم می‌زیسته‌اند که از میان این ممدوحان، سراج را به چند نفر ارادت و وابستگی و اختصاص بیشتری است، از جمله:
- حسام‌الدوله اردشیر بن کینخوار بن شهریار (متوفی 647ق) از ملوک باوندی طبرستان؛
- ابوالفضل فخرالدوله دابو؛
- فخرالدین علی دهستانی؛
- شرف‌الدین محمد کاتب؛
- رفیع‌الدین لنبانی اصفهانی؛
- عمادی شهریاری؛
- کمال اسماعیل اصفهانی[۴].
هنر شاعری
سراج قمری ذواللسانین است و در هر دو زبان عربی و فارسی به براعت استادی رسیده و خود نیز در این باب مفاخره‌ها کرده و عربی‌دانی خویش را به رخ کشیده است:
| تا که شد پارسی و تازی من همچو نبات | شعر دیده‌ست زمن انوری و بیوردی [۵] |
وفات
به گفته تقی‌الدین کاشی در خلاصة الاشعار: وفات وی در شهر تبریز در سال 625ق اتفاق افتاد و در چرنداب، مدفون گردید[۶].
آثار
دیوان اشعار باقی‌مانده از قمری، حاوی جمیع آثار شناخته شده از اوست در 6962 بیت مشتمل بر قصاید، غزل‌ها، ترجیع‌بندها، ترکیب‌بندها، قطعات، رباعیات، اشعار پراکنده و مثنوی «کارنامه» اوست[۷].
پانویس
منابع مقاله
قمری آملی، سراجالدین، «دیوان سراجالدین قمری آملی»، به اهتمام یدالله شکری، تهران، معین، چاپ اول، 1368.