نسب الخيل في الجاهلية و الإسلام و أخبارها
| نسب الخيل فى الجاهلية و الإسلام و أخبارها | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن کلبی، هشام بن محمد (نويسنده)
جوالیقی، ابو منصور (سایر) ضامن، حاتم صالح ( محقق) |
| ناشر | دار البشائر |
| مکان نشر | سوریه - دمشق |
| سال نشر | 1423ق - 2003م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف5الف2 7519 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نسب الخيل في الجاهلية و الإسلام و أخبارها، نوشته هشام بن محمد بن نضر بن سائب بن بشر کلبی (م 206ق)، مورخ و عالم به نسب و تاریخ عرب است. این اثر که درباره اسبان به نگارش درآمده، به روایت ابومنصور جوالیقی (م 540ق) است و توسط حاتم صالح ضامن تحقیق شده است. کتاب حاضر به موضوع اسبان معروف در عصر جاهلیت و صدر اسلام اختصاص یافته است. از این کتاب با نام «نسب فحول الخيل في الجاهلية و الإسلام» یا «كتاب الخيل» نیز یاد شده است[۱].
نویسنده در آغاز کتاب به اهمیت اسب در میان عرب‌ها اشاره کرده و از برخی امور در خصوص اسب، مانند مسابقه و شرط‌بندی بر آنها سخن گفته است. وی سپس احادیثی از پیامبر اکرم را در خصوص اسب و جایگاه آن که حاکی از خیر بودن آن و اجر بر نگهداری آن است، آورده است[۲]. وی سپس دسته‌ای از روایات را که از راویان مختلف پیرامون اسب‌ها آمده، ذکر کرده است. بیشتر این روایات به رویکرد پیامبران نسبت به اسب اختصاص داده شده است[۳]. کیفیت زاد و ولد و انتشار اسب در میان عرب‌ها از مواردی است که نویسنده در ضمن روایاتی به آن پرداخته است[۴]. نویسنده در ادامه متعرض ذکر اسبان پیامبر اکرم و حمزه شده[۵] و به دنبال آن به ذکر نام اسبان مشهور و صاحبان آنها به‌همراه استشهاد به برخی از اشعار مرتبط با آنها پرداخته است که بیشتر مطالب کتاب را شامل شده است. نویسنده از یک‌صدوپنجاه‌وهفت اسب مشهور در دوران جاهلیت و اسلام به‌اضافه پنج اسب از پیامبر اکرم(ص) نام برده است[۶].
محقق، این اثر را با تکیه بر سه نسخه خطی اسکوریال (نسخه اصلی) و دو نسخه خطی موزه بغداد تحقیق کرده است[۷]. وی علاوه بر اشاره به اختلاف عبارات موجود در نسخ مختلف کتاب در پاورقی[۸]، به نسخه‌های چاپی از این کتاب با حرف ]ل[ برای چاپ لیدن و حرف ]م[ برای چاپ مصری آن اشاره کرده است. محقق تلاش کرده است با تکیه بر مصادر مختلف، متن کتاب را مستندسازی نماید[۹]؛ ازاین‌رو به برخی از مطالب کتاب، در مصادر دیگر نیز توجه داده است. همچنین به توضیح مختصری پیرامون برخی نام‌ها و برخی عبارات متن پرداخته است[۱۰]. محقق علاوه بر ذکر مقدمه‌ای کوتاه درباره کتاب و نویسنده، فهرست‌های متعددی نیز در آخر کتاب در خصوص مصادر، نام اسبان، اعلام، آیات قرآن، احادیث و روایات، وقایع، اشعار، رجزها، امثال، قبائل و طوائف و مکان‌ها ضمیمه اثر نموده است.
پانویس
منابع مقاله
- مقدمه و متن کتاب.
- آقابزرگ تهرانى، محمدمحسن، «الذريعة إلی تصانيف الشيعة»، بیروت، دارالأضواء، 1403ق، چاپ سوم.