رودکی، جعفر بن محمد
| رودکی، جعفر بن محمد | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | جعفر بن محمد رودکی |
| لقب | ابوعبدالله |
| نام پدر | محمد |
| ولادت | نیمه اول سده سوم |
| محل تولد | رودک یا پنج‌رودک در دو فرسنگی سمرقند |
| مذهب | اسماعیلی یا شیعه |
| پیشه | شاعر |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | دیوان رودکی سمرقندی |
جعفر بن محمد رودکی، شاعر شهیر فارسی‌سرای سده سوم و مشهور به پدر شعر فارسی.
نام، کنیه و لقب
غالب نویسندگان و تذکره‌نویسان، نام و کنیه و لقب شاعری او را ابوعبدالله جعفر بن محمد رودکی نوشته‌اند.
زادروز و زادگاه
رودکی در روستای رودک یا پنج‌رودک در دو فرسنگی سمرقند به دنیا آمد. سال ولادت او به‌طور قطع و یقین دانسته نیست و به‌احتمال بسیار در نیمه اول سده سوم بوده است.
نابینایی رودکی
سعید نفیسی بر آن است که چون رودکی مانند نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی و وزیرش، ابوالفضل بلعمی به اسماعیلیه گرایش داشته یا بر مذهب شیعه بوده، پس از کشته شدن بلعمی و کناره‌گیری نصر بن احمد از پادشاهی، شکنجه شده و بر اثر آن نابینا شده است.
هوش و استعداد
از چندوچون تحصیلات رودکی اطلاعی در دست نیست. به‌طور مسلم او دارای هوش و حافظه سرشار بوده که در هشت‌سالگی قرآن را حفظ کرده و شعر گفتن آغاز کرده است.
شعر و شاعری
او در گفتن معانی دقیق توفیقی یافته که با اقبال مردم واقع شده است و همه شاعران معاصر نیز او را به دیده احترام نگریسته‌اند و او را استاد شاعران و سلطان شاعران گفته‌اند. به گفته ابوالفضل بلعمی در عرب و عجم برای رودکی نظیری نیست. رودکی از مداحان نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی و ندیم بزم‌های او بود. ابوجعفر احمد بن محمد از نوادگان و اخلاف عمرولیث صفاری نیز از بزرگانی بوده که رودکی او را ستوده و قصیده نونیّه مشهور رودکی مضبوط در تاریخ سیستان دلیل روشن آن است.
رودکی به کثرت شعر معروف بوده است و رشیدی سمرقندی شاعر ماوراء‌النهر در سده ششم، مدعی بوده که شمار اشعار او به یک‌میلیون‌وسیصدهزار بیت و حتی بیشتر می‌رسیده است. عوفی گفته است اشعار او صد دفتر برآمده است.
آثار
آنچه از شعرهای رودکی باقی مانده، در دفتری در 1387ش/2008م، در تاجیکستان به همت رسول هادی‌زاده و علی محمدی خراسانی به چاپ رسیده است. این دفتر حاوی 1071 بیت است که از شماره ابیات چاپ سعید نفیسی – که 1047 بیت را شامل می‌شود - 24 بیت بیشتر است[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: ماهیار، عباس، ج20، ص494-495
منابع مقاله
ماهیار، عباس، «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1394.