رفیع لنبانی، عبدالعزیز بن مسعود
| رفیع لنبانی، عبدالعزیز بن مسعود | |
|---|---|
 | |
| نام پدر | مسعود |
| ولادت | احتمالا 550ق |
| رحلت | 630 تا 639ق |
عبدالعزیز بن مسعود رفیع (رفیع‌الدین) لنبانی (احتمالا 550- 630 تا 639ق) از شاعران فارسى و عربى‌سراى قرن ششم در عراق عجم است.
درباره رفیع‌الدین لنبانی، تذكرهنویسانی نظیر عوفی و دولتشاه مطلب قابل توجهی درباره او ننوشتهاند و گروهی دیگر از جمله واله داغستانی، آذر بیگدلی و رضا قلیخان هدایت، همان مطالب قدیم را به عین یا با تغییری در عبارت نقل كردهاند.
اطلاعات اندکی پیرامون زندگانی وی وجود دارد و برخی صاحب‌نظران این قلت اطلاعات را نتیجه وفات شاعر در عنفوان جوانی دانستهاند و گروهی دیگر علت آن را در كمبود نسخ دیوان او خلاصه كردهاند[۱].
ولادت
در قرن هفتم، قزوینى‌نامه عربى رفیع به صدرالدین را كه در انشاء و ترسل نشان از زبردستى دارد، عیناً در «آثارالبلاد» ذكر كرده و چون آثار چندانى از رفیع باقى نمانده است، این نامه ارزشى خاص دارد. بنابراین در 580ق، زمان درگذشت صدرالدین خجندى، رفیع بایست مردى كارآزموده مى‌بوده و اگر در آن زمان دست كم سى سال داشته است، تولد او باید حدود 550ق بوده باشد[۲].
زادگاه و معاصرین
آنچه از مجموع اقوال پراكنده و مختصر تذكرهنویسان درباره لنبانی در دست است، حاكی از آن است كه وی یكی از سخنوران اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم است که مولد و زادگاه او لنبان، یکی از قرای اصفهان و در حوالی باروی آن بوده است. وی در شمار اقران و معاصران خواجه جمال‌الدین عبدالرزاق است[۳].
وفات
بر اساس حکایتی که در دانشنامه جهان اسلام آمده بعضی از تذکره‌نویسان به اشتباه گفته‌اند که رفیع در جوانی از دنیا رفته است. در حالی‌که در دیوان فارسی رفیع لنبانی اشعاری در مدح اتابک ابوبکر بن سعد دیده می‌شود و نشان می‌دهد که رفیع سالها پس از آن واقعه زنده بوده است. سال وفات او به احتمال زیاد 630ق است و اگر حدود 550ق به دنیا آمده باشد، به هنگام مرگ نزدیک به هفتاد سال داشته است[۴].
آثار
رفیع دو دیوان یکی شامل اشعار فارسی و دیگری اشعار عربی داشته است. دیوان فارسی او متشکل از قصیده، قطعه و چند غزل کوتاه یا تغزل و مقداری رباعی و معدودی ترکیب‌بند، بالغ بر 1642 بیت، به اهتمام تقی بینش، منتشر گردیده است. یک نسخه خطی قدیم از حدود دوهزار بیت عربی او در اختیار وحید دستگردی بوده است که امروز نمی‌دانیم کجاست.
در خصوص شیوه سخنوری و قریحه و طبع وقاد او گفته‌اند: رفیع‌الدین شاعری کامل و سخندانی فاضل بوده است[۵].
پانویس
منابع مقاله
- کوپا، فاطمه، «سحبان ثانی: مضامین شعری و شیوه شاعری رفیع الدین لبنانی»، پیک نور، زمستان، 1384، شماره 12، ص103-118.
- رشنوزاده، بابک، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، چاپ اول، 1394.