عرفی شیرازی، جمالالدین محمد
| عرفی شیرازی، جمالالدین محمد | |
|---|---|
 | |
محمد بن خواجه زینالدین علی بن جمالالدین شیرازی (963-999ق)، مقلب به جمالالدین و متخلص به عرفی، از مشاهیر و شعرای قرن دهم هجری در شیراز، صاحب مثنوی «فرهاد و شیرین».
ولادت
عرفی، شاعر خیال‌پرداز سبک هندی، در سال 963ق، در شیراز متولد شد[۱].
نام و نسب
نام و نسب او را به‌گونه‌های مختلف ضبط کرده‌اند که به نظر می‌رسد جمالالدین معروف به «جمالالدین سیدی» پسر خواجه زینالدین بلو (زین بلو) پسر جمالالدین سیدی، صحیح‌تر باشد[۲].
تحصیل
عرفی در زادگاه خود به تحصیل علم و دانش پرداخت و به‌قدر توان در موسیقی و خط نسخ مهارت به دست آورد. از جوانی به سرودن شعر تمایل داشت و دیری نپایید که در شیراز شهرت یافت و به محافل ادبی آن شهر، همچون محفل ادبی که در دکان طراحی میر محمود طرحی شیرازی برگزار می‌شد، راه پیدا کرد و در آنجا با شاعرانی چون غیرتی شیرازی، عارف لاهیجی، قیدی شیرازی، تقیای شوشتری و تقی‌الدین اوحدی بلیانی آشنایی یافت[۳].
مهاجرت به هندوستان
در اوان جوانی از راه دریا به هندوستان مهاجرت کرد[۴]. عبدالباقی می‌‌گوید: سبب ورود او به هند، تشجیع و تشویق امرای هند بود. عرفی در هند با فیضی دکنی برخورد کرده و مصاحبت او را اختیار نموده است. او سپس به‌واسطه دکنی با حکیم مسیح‌الدین ابوالفتح گیلانی آشنا شد و در قصیده‌ای او را مدح گفت. ابوالفتح گیلانی نیز او را به عبدالرحیم خان خانان، سپهسالار ادب‌پرور جلال‌الدین اکبر شاه، معرفی کرد و از آنجا در سلک مداحان ویژه اکبر شاه در لاهور درآمد. عرفی همچنان در لاهور به سر برد تا درگذشت و پس از چندی پیکر او را به نجف منتقل کردند[۵].
وفات
وی در سال 999ق، در هند بدرود حیات گفت[۶].
آثار
«کلیات» اشعار عرفی مشتمل بر چهارده هزار بیت، شامل قصیده، غزل، رباعی، مثنوی و قطعه است. او دو مثنوی به نام‌های «مجمع الابکار» و «فرهاد و شیرین» و ساقی‌نامه‌ای در قالب مثنوی و رساله‌ای به نثر در موضوع تصوف به نام «نفیسه» نیز نگاشته است[۷].
پانویس
منابع مقاله
بهمنی، یدالله؛ شادی، مهران، «صور خیال و صنایع ادبی در غزلیات عرفی شیرازی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مطالعات زبانی بلاغی، پاییز و زمستان 1390- شماره 4، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/943800